1924 Anayasası ve 1924 Anayasasının Özellikleri

1924 Anayasası Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasası olma özelliğini taşır bu nedenle çok önemlidir. 10 Nisan 1924 tarihinde kabul edilen bu anayasa günümüzdekinden çok farklıdır. İşte 1924 Anayasasının özellikleri;

1924 ANAYASASININ MADDELERİ;

• Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.
• Devletin yönetim şekli Cumhuriyettir.
• Devletin dini İslam, başkenti Ankara ve dili Türkçe’dir.
• Devletin başkenti, rejimi ve bayrağı değiştirilemez.
• Yasama ve Yürütme yetkileri meclise aittir.
• Yargı, bağımsız mahkemelerce yürütülür.
• Meclis; yürütme yetkisini seçtiği Cumhurbaşkanı ve onun atadığı Bakanlar kanalıyla kullanır. Meclis; hükümeti her zaman denetler.
• Üst üste aynı kişi Cumhurbaşkanı seçilebilir.
• Seçimler dört yılda bir yapılır.
• Seçmen yaşı 18 olacaktır.

1924 ANAYASASININ ÖZELLİKLERİ

• Anayasanın üçüncü maddesinde devletin dini İslam olarak benimsenmiştir. Bu anayasa laik bir anayasa değildir.
• Anayasanın altıncı maddesi olan “Yargı bağımsız mahkemelerce yürütülür” ifadesiyle kısmen de olsa kuvvetler ayrılığı gerçekleşmiştir.

NOT: Bu anayasa gerçekleştirilen inkılapların ve değişen şartların gerekçesi olarak doğmuştur.

1924 ANAYASASINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

• Devletin dini İslam’dır ifadesi 1928 yılında kaldırıldı. Böylece laikliğe tam bir geçiş sağlandı.
• Seçmen yaşı 18’den 22’ye çıkartıldı.
• Ormanlar devlet kontrolünde olması için devletleştirildi.
• Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. (1934)
• Atatürk’ün belirlemiş olduğu ilkeler anayasaya girdi.
• Laiklik maddesi anayasaya girdi (1937)
• Toprak reformu yapıldı.

KISACA; 1924 anayasası toplamda beş kez değişikliğe uğramıştır. En uzun süreli anayasadır ve üzerinde en çok değişiklik yapılan anayasadır. Kişi hak ve özgürlüklerini tanır ancak sosyal haklara yer vermez.

• Anayasa ile karma hükümet sistemi benimsenmiştir.
• Cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte kabine sistemine geçiş sağlanmıştır.
• Sert bir anayasadır. Kanunların anayasaya aykırı olamayacağı bir madde ile belirlenmiştir ancak herhangi bir denetim sistemi uygulanmamıştır.
• “Devletin dini İslam’dır” maddesinin çıkartılması ve Atatürk’ün laiklik maddesinin eklenmesi ile laik bir anayasa formuna kavuşmuştur.
• İlk kez özgürlüğün tanımı yapılmış ve sınırları çizilmiştir.
• Çoğunlukçu demokrasi anlayışına sahiptir.
• 1946 yılından sonra çok partili siyasi hayat kabul edilmiştir.
• Yine 1946 yılından itibaren tek dereceli seçim sistemi benimsenmiştir.
• Parlamenter sistemin ayırıcı özelliği; yürütme organın, yasama organından kaynaklanması ve ona karşı sorumlu olması.