Ardahan'da Lezzet Durakları: Denemeniz Gereken Muhteşem Lezzetler
ARDAHAN'DA MUTFAK KÜLTÜRÜ
Ardahan mutfağı, Doğu Anadolu Bölgesi'nin kendine has lezzetlerini yansıtan, zengin ve lezzetli bir mutfaktır. Coğrafi konumu ve tarihi geçmişi nedeniyle farklı kültürlerin etkilerini taşır. Bu etkileşim, Ardahan mutfağına özgün bir kimlik kazandırmıştır. Ardahan mutfağının bazı önemli özellikleri şunlardır:
- Organik ürünlerin kullanımı: Ardahan mutfağında, yörenin temiz ve kirlenmemiş doğasında yetişen organik ürünler yoğun olarak kullanılır. Bu durum, yemeklere doğal bir lezzet ve sağlık katar.
- Tereyağı: Ardahan mutfağında tereyağı önemli bir yere sahiptir. Yemeklerde, çorbalarda ve kızartmalarda bolca tereyağı kullanılır. Tereyağı, yemeklere lezzet ve doyuruculuk katar.
- Yöresel ürünler: Ardahan mutfağında yöreye özgü birçok ürün kullanılır.
İşte en meşhur Ardahan yemekleri;
Etli Mantı
Etli Mantı, kıyma ve soğan ile hazırlanan harçla doldurulmuş hamurdan yapılan, tereyağı, sos veya yoğurt ile servis edilen lezzetli bir yemektir. Yöresel olarak "hingal" veya "gınal" olarak da bilinir. Etli Mantı, Ardahan'ın yanı sıra Kars, Iğdır ve Ağrı mutfağında da sıkça pişirilir.
Etli Mantı Nasıl Yapılır?
Etli Mantı yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle hamur için un, su ve tuz yoğrulur. Hamur yumuşak ve elastik olana kadar yoğrulur. Hazırlanan hamurdan bezeler alınır ve ince şekilde açılır. Hamurlar kare veya üçgen şeklinde kesilir. Her bir hamurun ortasına kıymalı harç konulur ve köşeleri birleştirilerek kapatılır. Mantılar tencereye kaynar suda haşlanır. Haşlanan mantılar tereyağı, sos veya yoğurt ile servis edilir.
Etli Mantı Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Hamur yoğururken unun çok fazla kullanılmamasına dikkat edilmelidir.
- Kıymalı harç çok sulu olmamalıdır.
- Mantılar haşlanırken yapışmaması için arada bir karıştırılmalıdır.
- Etli Mantı tereyağı, sos veya yoğurt ile servis edilebilir.
Feselli
Feseli, yufka hamurunun üzerine kıyma, soğan ve baharatların eklenmesiyle yapılan, fırında pişirilen lezzetli bir yöresel yemektir. Yöresel olarak "keşkek" veya "yufka katmeri" olarak da bilinir. Feseli, Ardahan'ın yanı sıra Kars, Iğdır ve Ağrı mutfağında da sıkça pişirilir.
Feseli Nasıl Yapılır?
Feseli yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle yufka hamuru hazırlanır veya satın alınır. Hazırlanan yufka hamuru kare veya üçgen şeklinde kesilir. Bir tepsiye yağlanır ve yufka parçaları dizilir. Kıyma, soğan ve baharatlar kavrulur ve yufkaların üzerine dökülür. Kat kat yufka ve kıymalı harç dizilerek tepsi doldurulur. Tepsi fırında kızarana kadar pişirilir. Pişen feseli sıcak olarak servis edilir.
Feseli Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Yufka hamuru çok ince olmamalıdır.
- Kıymalı harç çok sulu olmamalıdır.
- Feseli fırında pişerken arada bir kontrol edilmelidir.
- Feseli sıcak olarak servis edilir.
Peynir Eritmesi
Peynir Erimesi, yöresel kaşar peynirinin fırında eritilmesiyle hazırlanan, doyurucu ve lezzetli bir mezedir. Yöresel olarak "peynir eriyen" veya "peynirli tava" olarak da bilinir. Peynir Erimesi, Ardahan'ın yanı sıra Kars, Iğdır ve Ağrı mutfağında da sıkça pişirilir.
Peynir Erimesi Nasıl Yapılır?
Peynir Erimesi yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle fırın önceden 180 dereceye ısıtılır. Ardahan'ın meşhur kaşar peyniri rendelenir ve bir tepsiye konulur. Peynirin üzerine domates dilimleri ve biber dilimleri eklenir. Tepsiden biraz zeytinyağı gezdirilir ve tepsi fırına verilir. Peynir eriyip kızarana kadar pişirilir. Pişen Peynir Erimesi sıcak olarak servis edilir.
Peynir Erimesi Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Peynir çok fazla rendelenmemelidir.
- Domates ve biber dilimleri çok ince olmamalıdır.
- Peynir Erimesi fırında çok fazla pişirilmemelidir.
- Peynir Erimesi sıcak olarak servis edilir.
Katmer
Katmer, ince yufkalar arasına peynir, kıyma veya patates gibi harçların konularak fırında veya tavada pişirilen lezzetli bir hamur işidir. Yöresel olarak "gâyna" veya "gâynana" olarak da bilinir. Katmer, Ardahan'ın yanı sıra Türkiye'nin birçok yerinde sıkça pişirilir.
Katmer Nasıl Yapılır?
Katmer yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle yufkalar hazırlanır veya satın alınır. Hazırlanan yufkalar tek tek açılır ve aralarına peynir, kıyma veya patates gibi harç konulur. Yufkalar kat kat dizilerek tepsiye veya tavaya yerleştirilir. Üzerine tereyağı sürülür ve fırında veya tavada kızarana kadar pişirilir. Pişen katmer sıcak olarak servis edilir.
Katmer Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Yufkalar çok ince olmamalıdır.
- Harç çok sulu olmamalıdır.
- Katmer fırında veya tavada pişerken arada bir kontrol edilmelidir.
- Katmer sıcak olarak servis edilir.
Ardahan Hakkında Bilinmeyenler
Kesme Aşı
Kesme Aşı, hamurdan elde edilen eriştelerin mercimek çorbası ile buluşturulduğu, doyurucu ve lezzetli bir yöresel yemektir. Yöresel olarak "kesme çorbası" veya "nohullu aşı" olarak da bilinir. Kesme Aşı, Ardahan'ın yanı sıra Kars, Iğdır ve Ağrı mutfağında da sıkça pişirilir.
Kesme Aşı Nasıl Yapılır?
Kesme Aşı yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle mercimek çorbası hazırlanır. Mercimekler yıkanır ve tencereye konulur. Üzerine su ve soğan eklenerek haşlanır. Haşlanan mercimeklerin üzerine baharatlar eklenir. Ayrı bir kapta un, su ve tuz ile hamur yoğrulur. Yoğrulan hamurdan küçük bezeler alınır ve ince şekilde açılır. Açılan hamurdan bıçakla erişteler kesilir. Kesilen erişteler kaynar suya atılır ve pişirilir. Pişen erişteler mercimek çorbasının içine konulur ve karıştırılır. Kesme Aşı yoğurt veya ayran ile servis edilir.
Kesme Aşı Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Mercimek çorbası çok koyu olmamalıdır.
- Erişteler çok kalın olmamalıdır.
- Kesme Aşı yoğurt veya ayran ile servis edilir.
Pişi
Pişi, hamurdan küçük parçalar koparılarak kızgın yağda kızartılmasıyla hazırlanan, lezzetli bir hamur işidir. Yöresel olarak "bişi" veya "tatar böreği" olarak da bilinir. Pişi, Ardahan'ın yanı sıra Türkiye'nin birçok yerinde sıkça pişirilir.
Pişi Nasıl Yapılır?
Pişi yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle un, yoğurt, yumurta ve tuz ile hamur yoğrulur. Yoğrulan hamur dinlendirilir. Dinlenen hamurdan küçük parçalar koparılarak yuvarlanır. Yuvarlanan hamurlar kızgın yağda kızarana kadar pişirilir. Pişen Pişiler sıcak olarak servis edilir.
Pişi Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Hamur çok fazla yoğrulmamalıdır.
- Hamur çok ince olmamalıdır.
- Pişiler kızartılırken çok fazla yağ çekmemeleri için dikkat edilmelidir.
- Pişiler sıcak olarak servis edilir.
Ayran Çorbası
Ayran Çorbası, yoğurt, pirinç ve nane ile yapılan, serinletici ve lezzetli bir çorbadır. Yöresel olarak "yayla çorbası" veya "yoğurt aşı" olarak da bilinir. Ayran Çorbası, Ardahan'ın yanı sıra Türkiye'nin birçok yerinde sıkça pişirilir.
Ayran Çorbası Nasıl Yapılır?
Ayran Çorbası yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle pirinç yıkanır ve tencereye konulur. Üzerine su ve tuz eklenerek haşlanır. Haşlanan pirincin üzerine yoğurt ve su eklenir. Çorba kaynamaya başlayınca nane ve pul biber eklenir. Ayran Çorbası soğuk olarak servis edilir.
Ayran Çorbası Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Pirinç çok fazla haşlanmamalıdır.
- Yoğurt çok soğuk olmamalıdır.
- Ayran Çorbası soğuk olarak servis edilir.
Sinor
Sinor, yufka hamurunun peynir, tereyağı ve yumurta ile harmanlanarak fırında pişirilmesiyle yapılan lezzetli bir börek çeşididir. Yöresel olarak "puf böreği" olarak da bilinir. Sinor, Ardahan'ın yanı sıra Artvin ve Kars mutfağında da sıkça pişirilir.
Sinor Nasıl Yapılır?
Sinor yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle yufka hamuru hazırlanır. Hazır yufka da kullanılabilir. Yufka hamuru kare şeklinde kesilir. Her bir yufka üzerine peynir, tereyağı ve yumurta sürülür. Yufkalar üst üste dizilir ve fırında kızarana kadar pişirilir. Pişen sinor, sıcak olarak servis edilir.
Sinor Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Sinor yapımında kullanılacak yufkaların taze olması önemlidir.
- Peynir olarak Kars kaşarı veya Ardahan kaşarı kullanılabilir.
- Yumurtalar çırpılarak yufkalara sürülür.
- Fırının önceden ısıtılmış olması gerekir.
- Sinor, kızarana kadar fırında pişirilir.
- Sinor, yoğurt veya ayran ile servis edilebilir.
Haşil
Haşıl, bulgur veya yarma ile yapılan, etli ve sebzeli bir çorbadır. Yöresel olarak "kesme aşı" olarak da bilinir. Haşıl, Ardahan'ın yanı sıra Kars ve Iğdır mutfağında da sıkça pişirilir.
Haşıl Nasıl Yapılır?
Haşıl yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle bulgur veya yarma yıkanır ve suda ıslatılır. Tencereye et, soğan ve sebzeler konularak kavrulur. Üzerine ıslatılmış bulgur veya yarma eklenir ve su ilave edilir. Haşıl, bulgur veya yarma yumuşayana kadar pişirilir. Pişen haşıl, yoğurt veya ayran ile servis edilir.
Haşıl Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Haşıl yapımında kullanılacak bulgur veya yarma taze olmalıdır.
- Eti kemikli veya kuşbaşı doğrayabilirsiniz.
- Sebze olarak havuç, patates ve soğan kullanılabilir.
- Haşıl, kıvam alana kadar pişirilir.
- Haşıl, yoğurt veya ayran ile servis edilir.
Hingel
Hingel, patatesli mantı olarak da bilinen, üçgen hamurların içine haşlanmış ve püre haline getirilmiş patates konularak yapılan lezzetli bir yemektir. Yöresel olarak "hıngal" veya "gınal" olarak da bilinir. Hingel, Ardahan'ın yanı sıra Artvin ve Iğdır mutfağında da sıkça pişirilir.
Hingel Nasıl Yapılır?
Hingel yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle hamur hazırlanır. Un, su ve tuz ile yoğrulur. Hamur yumuşak ve elastik olana kadar yoğrulur. Hazırlanan hamurdan bezeler alınır ve ince şekilde açılır. Hamurlar üçgen şeklinde kesilir. Her bir hamurun ortasına patates püresi konulur ve köşeleri birleştirilerek kapatılır. Hingeller tencereye kaynar suda haşlanır. Haşlanan hıngeller tereyağı, sos veya yoğurt ile servis edilir.
Hingel Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Hingel hamuru yoğururken unun çok fazla kullanılmamasına dikkat edilmelidir.
- Patates püresi çok sulu olmamalıdır.
- Hingeller haşlanırken yapışmaması için arada bir karıştırılmalıdır.
- Hingeller tereyağı, sos veya yoğurt ile servis edilebilir.
Kaygana
Kaygana, un, yumurta ve yoğurt ile yapılan, tavada kızartılmış bir krep çeşididir. Yöresel olarak "gâyna" veya "gâynana" olarak da bilinir. Kaygana, Ardahan'ın yanı sıra Kars, Iğdır ve Ağrı mutfağında da sıkça pişirilir.
Kaygana Nasıl Yapılır?
Kaygana yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle un, yumurta ve yoğurt bir kapta çırpılır. Tuz ve karabiber eklenir. İstenirse soğan, maydanoz veya peynir de eklenebilir. Hazırlanan hamur tavada kızgın yağda pişirilir. Her iki tarafı da kızarana kadar pişirilen kaygana sıcak olarak servis edilir.
Kaygana Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Kaygana hamuru çok fazla çırpılmamalıdır.
- Tava iyice ısınmadan kaygana hamuru dökülmemelidir.
- Kaygana pişerken çok fazla hareket ettirilmemelidir.
- Kaygana sıcak olarak servis edilir.
Kelecoş
Kelecoş, el açılan yufkaların üzerine kavrulmuş kuşbaşı etin dökülmesiyle yapılan, tereyağı ile tatlandırılmış lezzetli bir yemektir. Yöresel olarak "keledoş" veya "keleçaşı" olarak da bilinir. Kelecoş, Ardahan'ın yanı sıra Elazığ mutfağında da sıkça pişirilir.
Kelecoş Nasıl Yapılır?
Kelecoş yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle yufkalar elde açılır ve yağlanır. Tencereye yağ ve soğan konularak kavrulur. Kuşbaşı et eklenerek pişirilir. Üzerine baharatlar eklenir. Pişen et, yufkaların üzerine dökülür. Yufkalar kat kat dizilir ve fırında kızarana kadar pişirilir. Pişen kelecoş tereyağı ile gezdirilir ve sıcak olarak servis edilir.
Kelecoş Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Yufkalar ince ve elastik olmalıdır.
- Eti çok fazla kavurmamak gerekir.
- Fırın önceden ısıtılmalıdır.
- Kelecoş sıcak olarak servis edilir.
Kurut
Kurut, yoğurt ve bulgurun kurutulmasıyla yapılan, besleyici ve lezzetli bir yöresel üründür. Yöresel olarak "kürüt" veya "gurut" olarak da bilinir. Kurut, Ardahan'ın yanı sıra Kars, Iğdır, Ağrı ve Erzurum mutfağında da sıkça kullanılır.
Kurut Nasıl Yapılır?
Kurut yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle yoğurt süzülerek peynir altı suyu ayrılır. Peynir altı suyu kaynatılır ve koyulaşana kadar pişirilir. Pişen peynir altı suyu bir tepsiye dökülür ve kurutulur. Kuruyan peynir altı suyu toz haline getirilir ve kurut olarak saklanır.
Kurut Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Kurut, çok fazla ıslatılmamalıdır.
- Kurut yemeği pişirirken çok fazla su eklenmemelidir.
- Kurut yemeği yoğurt veya ayran ile servis edilir.
Mısır Papası
Mısır Papası, mısır unundan yapılan, tereyağı ve peynir ile tatlandırılmış lezzetli bir yöresel yemektir. Yöresel olarak "papa" veya "mısır ekmeği" olarak da bilinir. Mısır Papası, Ardahan'ın yanı sıra Artvin ve Kars mutfağında da sıkça pişirilir.
Mısır Papası Nasıl Yapılır?
Mısır Papası yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle mısır unu suyla karıştırılır ve hamur haline getirilir. Hamur tencereye dökülür ve pişirilir. Pişen hamur bir tabağa alınır ve ortası açılır. İçine tereyağı ve peynir eklenir. Mısır Papası sıcak olarak servis edilir.
Mısır Papası Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Mısır unu çok fazla su ile karıştırılmamalıdır.
- Hamur pişerken çok fazla karıştırılmamalıdır.
- Tereyağı ve peynir taze olmalıdır.
- Mısır Papası sıcak olarak servis edilir.
Hasuta
Hasuta, mısır unundan yapılan, şerbetli ve lezzetli bir tatlıdır. Yöresel olarak "hasuda" veya "iste hasuta" olarak da bilinir. Hasuta, Ardahan'ın yanı sıra Kars, Iğdır ve Ağrı mutfağında da sıkça pişirilir.
Hasuta Nasıl Yapılır?
Hasuta yapımı oldukça kolaydır. Öncelikle mısır unu kavrulur. Kavrulan mısır ununun üzerine su ve şeker eklenir. Karışım koyulaşana kadar pişirilir. Pişen karışım bir tepsiye dökülür ve soğumaya bırakılır. Soğuyan Hasuta dilimlere ayrılarak servis edilir.
Hasuta Yemeği ile İlgili Püf Noktaları:
- Mısır unu çok fazla kavrulmamalıdır.
- Şerbet çok fazla koyulaşmamalıdır.
- Hasuta soğuk olarak servis edilir.
