Az Yersen Şifa, Çok Yersen Zehir: Deli Bal Nedir?
Sherlock Holmes filmlerine konu olan deli bal, mucizevi etkileriyle herkesin merak ettiği besinler arasında yer alıyor. Bu eşsiz besin, Karadeniz sahil kesimlerinde yetişen ve yılda sadece 15-20 gün çiçek açan orman güllerinden yapılıyor. Arıların nektar almasıyla üretilen balın, birçok faydası ve mucizevi etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Ancak yanlış tüketildiğinde zehirlenmeye, hatta ölüme bile yol açıyor.
Karadeniz'in Gizemli Şifası Deli Bal
Deli bal, Sherlock Holmes'de geçen bir terim olarak karşımıza çıkıyor. Hikayede deli bal, bir zehirleme yöntemi olarak kullanılıyor. Benzerliğiyle ülkemizin Karadeniz Bölgesi'nde ön plana çıkan deli bal da içerisindeki grayanotoksin maddesiyle zehirlenmeye yol açıyor. Az yersen şifa, çok yersen zehir niteliğindeki Sherlock Holmes filmlerine konu olan deli bal hakkındaki derin bir araştırma yaptık. Deli bal hakkında merak ettiğiniz her şeyi yazımızdan inceleyebilirsiniz.
Deli Bal Nedir?
Deli bal, Latince ismi ''Rhododendron'' olan, halk arasında ise orman gülü olarak adlandırılan çiçekten alınan baldır. Kendine has rengi ve güzelliğiyle dikkat çeken bu çiçeğin, ülkemizde Kastamonu, Artvin, Ordu, Bartın, Düzce, Zonguldak ve Ordu şehirlerinin sahil kenarlarında yetiştiğini görüyoruz. Ancak orman gülleri yılda sadece 15-20 gün çiçek açıyor. Bu yüzden nadir ve az bulunan deli bal, herkes için daha çok merak konusu hale geliyor.
Kastamonu genelinde saf deli bal, 5-6 ton civarında üretiliyor ve kestane balıyla karıştırıldığında 15-20 tonu buluyor. Ancak bu balı yalnızca kafkas arıları yaptığı için nadir bulunan bir bal türü olarak karşımıza çıkıyor. Balı almak isteyenlerin 1-2 sene önceden sıraya girdikleri söyleniyor.
Deli Bal Zararları Nedir?
Deli bal doğru tüketildiğinde birçok yararı olsa da zehirleme vakalarıyla ön plana çıkan bir bal türüdür. Dolayısıyla doktor gözleminde tüketmek oldukça önemlidir. 1 çay kaşığını aşmamak gerektiği söylense de bu durum bazı bünyelerde farklılık gösterebilir. Daha az tüketilmesi söz konusu olabilir. Dolayısıyla bu balı, doktor kontrolü dışında tüketmek oldukça sakıncalıdır. Şifa niyetine tüketilse de deli bal, birçok zehirlenme belirtisine neden olmakla birlikte, ölüme bile yol açabilir. Yanlış tüketimi sonucunda deli bal etkisiyle ölen birçok insan, ne yazık ki haberlerde karşımıza çıkıyor.
Deli bal içerisinde grayanotoksin maddesi bulunuyor. Bu madde, zehirlenmeye yol açıyor. Deli bal zehirlenme belirtilerini ise şu şekilde sıralayabiliriz;
- Öncelikle boğazda yanma deride ve gözde kızarma meydana gelir.
- Ardından bulantı, kusma ve ağız, burun kaşıntısı ortaya çıkıyor.
- Tükürükte artışı, bulanık görme ve geçici körlük, baş ağrısı ve baş dönmesi şikayetlerine rastlanıyor.
- Son olarak ishal, tansiyon düşüklüğü ve bilinç kaybı gibi sonuçlar yaşanıyor.
Deli Bal Faydaları Nedir?
Faydalarıyla ve mucizevi etkileriyle karşımıza çıkan deli bal, faydaları saymakla bitmiyor. Mucizevi bir şifa kaynağı olarak karşımıza çıkan deli bal, dozunda tüketildiğinde vücudumuz için oldukça pozitif etkiler yaratan bir besin. Elbette bu besin kahvaltı balı olarak değil, bir ilaç niyetine kullanılıyor. Olası faydalarını ise sizlere şu şekilde sıralayabiliriz;
- Deli bal, soğuk algınlığı tedavisiden mucizevi etkiler yaratıyor. Grip, nezle ve soğuk algınlığı hastalıklarında, iyileşme sürecini hızlandırdığı gözlemleniyor. Aynı zamanda, öksürüğün hızlı şekilde kesilmesinde de büyük rol oynadığını görüyoruz.
- Deli bal, yalnızca soğuk algınlığı hastalıklarını değil, bronşit, faranjit, gastrit gibi hastalıklarda da vücut için oldukça pozitif etkiler yaratıyor. Aynı zamanda tansiyon düşürdüğü için hipertansiyon rahatsızlıklarına iyi geldiği gözlemleniyor. Kolestrol düşürme etkisi olduğun da gözlemleniyor.
- Doğru miktarda tüketilen deli bal, sinir sisteminin düzenli çalışmasını sağlayarak, sinir bozukluğu, halsizlik ve uykusuzluk problemlerinin önüne geçiyor.
- Çok güçlü bir antioksidan olduğu için deli balın, bağışıklık sistemini güçlendirerek, mikroplardan koruma sağladığı gözlemleniyor.
- Baş ağrısı ve mide ağrıları için tüketilerek, ağrıları gideriyor.
Deli Bal Sherlock Holmes'e Nasıl Konu Oldu?
Deli bal fazla tüketildiğinde grayanotoksin etkisiyle zehirlenmeye neden oluyor. Sonucunda ise bulantı, kusma, baş dönmesi, diplopi, hipersalivasyon, senkop gibi semptomların görüldüğünü söyleyebiliriz. Hipotermiye neden olduğunu bildiren birçok vaka serileri de bulunuyor. Bu semptomlar 1 kaşık bal yedikten 2-3 saat sonrasında başlıyor. Dünyada deli bal zehirlenmesiyle gelişen tek asistoli vakası ise 2007 yılında EMJ'de yayınlanıyor. Sonrasında ise 2009 yılında vizyona giren Shoerlock Holmes filminde konu olduğunu görüyoruz. Bu sayede ''deli bal'' terimini filmde sıkça rastlıyoruz.
Başrollerinde Robert Downey JR ve Jude Law'ın yer aldığı ''Sherlock Holmes'' filminde geçen deli bal, yalnızca ülkemizde yetişen nadir bal çeşitlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Birçok sağlık problemine şifa olan ancak, fazla tüketildiğinde zehirlenmeye yol açan bu bal, 2010 yılında tüm dünyada popüler hale gelmişti. Hatta, 3 yıllık sipariş alındığı söylenmişti. Bu sayede ''deli bal'' Sherlock Holmes sayesinde bir dönemin en meşhur besinlerinden olmayı başarmıştı.
Deli Bal İsmi Nereden Geliyor?
Deli bal, az miktarda tüketilse dahi bulantı ve halüsinasyona neden olan grayatoksin içeriyor. Bu durum birçok kişinin zehirlenmesine neden oluyor. Dolayısıyla, ''deli'' sıfatını bu yüzden aldığını düşünüyoruz. Yalnızca Karadeniz Bölgesi'nde yetişen deli bal, Karadeniz Bölgesi'nde yaşayanların kolaylıkla ayırt ettiği bir bal. Hatta bu bala ''acı bal'' diyenler de mevcut. Zehirlenme vakaları ise genelde Karadeniz turistlerinde gözlemleniyor.
Deli Bal Efsaneleri
Deli bal zehirlenmesi, tarihte ilk kez Ksenofon tarafından kaydediliyor. Perslerle savaştıkları dönemde, 10 bin Yunan askerinin ishal, kusma ve bilinç bulanıklığı şikayetleriyle geri döndüğü görülüyor. Savaştan dönen 10 bin askerin zehirlendiği bu olay, deli balın kimyasal bir silah olarak kullanıldığını düşündürüyor.
Deli bal, birçok yan etkisi olduğu için, efsanelerde de karşımıza çıkıyor. Bazı deli bal efsanelerini incelediğimizde, deli balın zehirlenme etkilerinden faydalanıldığını görüyoruz. Bu efsanelerden biri de şudur; ''Milattan önce 67 yılında, Kral Mithridates komutası altındaydı. Mithrades'in sadık askerleri, Roma askerlerinin yürüdüğü yollara ''deli bal'' yerleştiriyordu. Bu sayede askerlere tuzak kuruluyordu. Askerler bu baldan yedikten sonra, zehirlendiği için baş dönmesi ve birçok zehirlenme etkisine maruz kalıyor, sonrasında da kolay avlanır hale geliyordu.''
