Dini Anlayış ve Kültürümüzün Oluşmasında Etkili Olan Şahsiyetler
Dini anlayış ve kültürümüzün oluşmasında etkili olan şahsiyetler, Peygamber efendimizden (s.a.v) sonra gelip İslam dininin günümüze kadar ulaşmasını sağlayan kişilerdir. Bu kişiler, sadece din anlayışı konusunda değil kültürel yaşam konusunda da etkili olmuşlardır. Hem yaşadıkları dönemde hem de öldükten sonra günümüze kadar miras olarak bıraktıkları etkileri, İslam dünyası için bir model haline gelmiş ve biz Müslümanlar, hâlâ onların bıraktıkları mirasların etkisi ile sosyal yaşamımızı, aile hayatımızı, akraba ilişkilerimizi korumaya devam ediyoruz. Dini anlayışı ve kültürümüzün oluşmasında etkili olan şahsiyetler şunlardır.
- İmam Ebu Hanife (İslam hukuk kuralları)
- Caferi Sadık (Hadis İlmi)
- Maturidi (Kelam ilmi – Ehli sünnet itikadının sistemli hâle gelmesi),
- İmam Şafii (Fıkıh Usulü),
- İmam Eş’ari (İtikadi meseleler)
- Ahmet Yesevi (Tarikat ilmi ve tasavvuf),
- Mevlana Celaleddin ErRumi (Tasavvuf),
- Ahi Evran (Tasavvufi düşünce ve fütuvet)
- Hacı Bektaşı Veli (Tasavvuf ve Bektaşilik),
- Yunus Emre (Şiir, Eski Anadolu Türkçesinin oluşumu),
- Sarı Saltuk (Anadolu ve Rumeli’nin Türkleşip İslamlaşması),
- Hacı Bayramı Veli – Anadolu Türk birliğinin tesisi ve Anadolu’nun iktisadi bakımdan gelişip kalkınması)
Her bir İslam âlimi, yaşadığı dönemde insanlara yol göstermiş, kültürlerin oluşmasında önemli etkene sahip olmuşlardır ve yaşadıkları dönemden sonra günümüze kadar da bu şahsiyetler, bıraktıkları miraslarla kendilerinden sonra gelen insanlara öncülük etmişlerdir.
İmam Ebu Hanife
İslam hukuku kuralları, sadece dini yaşam açısından değil sosyal hayatın düzene girmesi için de gerekli olan hukuk kurallarıdır. Ticaret, sosyal ilişkiler, aile hukuku, örf ve adetler gibi pek çok alanda işimize yarayacak hukuki meseleler üzerine mesai harcayan İmam Ebu Hanife İslam hukuku kurallarının anlaşılmasına yardımcı olmuş ve günümüze gelinceye kadar da biz ehl-i sünnet için önemli yol gösterici kaynak olmuştur.
Cafer-i Sadık (r.a)
İmam Cafer-i Sadık, hadis ilminde en çok takip edilen isimlerden biridir. Günümüze kadar ulaşan hadislerin en büyük kaynağı olarak bilinmesi ve kale alınması da bundan kaynaklanmaktadır. Kur’an’ı Kerim’de geçmeyip Peygamber efendimizin (s.a.v) tavsiye ve emir ettiği her durum hakkında hadislerin günümüze kadar ulaşmasını sağlayan Cafer-i Sadık (r.a), din anlayışının oluşmasında önemli katkılarda bulunan isimlerden biridir.
Maturidi
Ehl-i Sünnet itikadının sistemli hale gelmesinde büyük bir etkisi olan İmam Maturidi, aynı zamanda kelam ilmi alanında da önemli vazifeler üstlenen bir şahsiyettir. Nitekim ehl-i sünnet itikadına sahip olanların kaynak olarak kullandıkları isim de İmam Maturidi’dir.
İmam Şafii
Fıkıh, sadece dini anlayışın oluşmasında değil, kültürel anlayışın oluşmasında da etkili bir alandır. Çünkü insanların nasıl muamele etmeleri gerektiğini, ticari alanlarda nelere dikkat etmeleri gerektiği, hukuk konularında hangi ölçülerin kıstas olarak alınması gerektiği konularda başvurulan nokta fıkıh dalıdır. İmam Şafii (r.a), fıkıh alanında yaşadığı dönemden bugüne kadar miras bıraktığı eserleriyle anılmakta ve din anlayışı ve kültürümüzün oluşmasında önemli şahsiyetler arasında yer almaktadır.
Eş’ari
İtikadi meseleler, insanın dini açıdan nasıl yaşaması gerektiğini anlatan meselelerdir. Bu meselelerin günümüze kadar sağlıklı bir şekilde ulaşmasında önemli bir katkıda bulunan Eş’ari, yaşadığı yüzyılda yazdığı kitapları ve yetiştirdiği öğrencileri ile önemli oranda insanlara yol göstericilik yapmış ve günümüzde de ehl-i sünnet itikadına sahip olanlar için önemli bir kaynak niteliği olmayı korumaya devam etmektedir.
Ahmet Yesevi
Tarikat, bir ilim olmakla birlikte bir yaşama biçimidir. Dünyadan çok ahiret yurdu ile alakadar olan bu alan, günümüzde de kendini göstermektedir. Ancak günümüzde varlığını sürdüren gerçek tarikatların birçoğunun kaynağı Ahmet Yesevi olarak kabul edilmektedir. Din anlayışının ve kültürümüzün oluşumunda etkili olan şahsiyetler arasında değerlendirilmesinin nedeni de budur. Günümüzde birçok cadde ve sokağa bu ismin verilmesinde önemli adımlar atmasının yeri vardır.
Mevlana Celaleddin Er-Rumi
Tasavvuf ilminde önemli bir yere sahip olan Mevlana Celaleddin Er-Rumi, yaşadığı dönemden günümüze kadar ulaşan “Mesnevi” isimli kitabı ile birçok tasavvuf konusunda yol göstericilik yapmış isimlerden biridir. Bıraktığı büyük miras, günümüzde de bir hayli rağbet görmektedir.
Ahi Evran
Tasavvuf ve fütüvvet alanında önemli bir yere sahip olan Ahi Evran, din anlayış ve kültürümüzün oluşmasında etkili olan şahsiyetler arasında yer almaktadır.
Hacı Bektaş-ı Veli
Tasavvuf ve “Bektaşilik” alanında önemli bir miras bırakan Hacı Bektaş-ı Veli, yaşadığı dönemden günümüze kadar bıraktığı ekolü ile bilinen bir isimdir. “Alevilik” inancının oluşmasında etkili bir isim olması ve günümüze kadar bıraktığı önemli eserleri ve sözleri ile yol göstericilik yapmış bir isimdir.
Yunus Emre
Anadolu Türkçesinin oluşmasında önemli katkısı olan Yunus Emre, gerek bu yönüyle gerekse de şiir yönüyle kendinden çokça söz ettiren ve günümüzde din anlayış ve kültürümüzün oluşmasında etkili olan şahsiyetler arasında değerlendirilmektedir. Veciz sözleri ve yol gösterici şiirleriyle birçok alana değinen Yunus Emre, kültürümüz açısından önemli bir yere sahiptir.
Sarı Saltuk
Anadolu ve Rumeli’nin Türkleşip İslamlaşmasında önemli bir katkısı bulunan Sarı Saltuk, bıraktığı mirası ile günümüzde de kendinden söz ettiren isimlerden biridir.
Hacı Bayram Veli
Anadolu Türk birliğinin tesisi ve Anadolu’nun iktisadi bakımdan gelişip kalkınmasında önemli oranda payı olan Hacı Bayram Veli, iktisadi alanda bıraktığı mirası ile hem din hem de kültürümüzün oluşmasında etkili olan şahsiyetler arasında yer almaktadır.
