Eş Anlam ve Yakın Anlam Nedir? Eş Anlamlı ve Yakın Anlamlı Kelimeler
İlkokul 4. Sınıf Türkçe ders konusu olan eş anlamı ve yakın anlamlı kelimeler, basit bir konu olup üzerinde biraz düşünmeyi ve pratik yapmayı gerektiren bir konudur. Şimdi dilerseniz eş anlamlı kelimeler ile ilgili bazı örnekleri inceleyelim.
“Siyah” – “Kara” (Bu iki kelime birbirine yakın kelimelerdir. Siyah ve kara kelimeleri aynı olsa da dilimizde kullanıldığında “kara” biraz daha koyu siyah tonu için kullanılmaktadır.
“Cevap” – “Yanıt” (Her iki kelime de birbiri ile aynı anlama gelmektedir. “Bir soruya cevap vermek” veya “bir soruyu yanıtlamak” şeklinde kullanılabilmektedir.
“Kalp” – “Yürek” – “Gönül” (Üç kelime de kullanım bakımından aynıdır. Ancak bunlar, insan vücudunda bulunan organlardır. Sadece anlam bakımından aynı anlamlarda kullanılırlar.)
“Kelime” – “Sözcük” (Her iki kelime de aynı anlamı taşımaktadır. “Bir kelime” veya “Bir sözcük” aynı anlamı taşımaktadır.)
“İleti” – “Mesaj” (Bu iki kelime birbiri ile aynı anlamı taşımakta olup “ileti” Türkçe, “mesaj” ise İngilizce dilinden alınmış bir kelimedir.)
“Bellek” – “Hafıza” (Her iki kelime de aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak ikisi de farklı dillerden Türkçeye geçen kelimelerdir.)
“Uygarlık” – “Medeniyet” (Her iki kelime anlam bakımından eş anlamlı kelimelerdir.
Diğer örnekler:
“Al” – “Kırmızı”
“Misafir” – “Konuk”
“Fiil” – “Eylem”
“Model” – “Örnek”
“Yoksul” – “Fakir”
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bazen yazılışları ve okunuşları aynı olsa da eş anlamlı kelimeler birbirinin yerini tutmayabiliyor. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için birkaç örnek verelim.
“Kara bahtlı adamın yüzü bir türlü gülmedi”
Yukarıdaki kelimede kullanılan “kara” siyah kelimesi ile eş anlamlı olarak kullanılmamış, bir adamın talihsizliğini ifade etmek için kullanılmıştır.
Yakın anlamlı kelimeler nedir?
Yakın anlamlı kelimeler, okunuş bakımından farklı kelimeler olup bazen eş anlamlı olarak kullanılabilen, bazen ise tam olarak karşılığını vermeyen kelimelerdir. Bu kelimeler Türkçe kelimelerdir. Konuyu daha iyi anlamak için aşağıdaki örnekleri inceleyelim.
“Basmak” – “Çiğnemek” – “Ezmek” (Bu üç kelime anlam olarak birbirine yakın olsalar da tek başlarına kullanıldıklarında farklı anlamlarda kullanılırlar. “Üzerine basmak”, “sakız çiğnemek” ve “toprağı ezmek” gibi örnekler verilebilir.
“Tutmak”- “Yakalamak” (Cümle içinde kullanıldıklarında birbirlerine yakın anlamda kullanılan bu iki kelime, tek başına kullanıldığında birbirinden uzak kelimeler olabiliyor. “Ev tutmak” ve “fırsatı yakalamak” kelimeleri gibi…
“Korkak” – “Çekingen” (Her iki kelime anlam olarak birbirine yakın olsa da birbirinden farklı kelimelerdir. “Korkak adam” her şeyden korkan kişi anlamına gelir. “Çocuk, havuza girmekten çekindi” Bu kelimede ise biraz daha uzak durmak anlamında kullanılmaktadır.
Diğer örnekler:
“Saçmak” – “Dağıtmak”
“Dargın” - “Küskün” – Kırgın”
“Tanıdık” - “Bildik”
Yakın anlamlı kelimelerde, belirleyici olan şey, cümle içinde kullanılmasıdır. Mesela “çiğnemek” kelimesi, birçok anlamda kullanılabilir. “sakız çiğnemek” sakızı dişlerle çiğnemek anlamına gelirken “yasaları çiğnemek” kurallara uymamak anlamında kullanılır. Aynı şekilde “basmak”, “ezmek” kelimeleri de cümle içinde kullanımına göre farklı anlamlara gelebilmektedir.
