Tarihte Bilinmesi Gerekenler

Tarih Nedir?

Geçmişte yaşamış insan topluluklarının yaşayışlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, kültür ve medeniyetlerini, yer ve zaman belirterek, belgelere dayanarak objektif bir şekilde anlatan bilim dalına "tarih" denmektedir. Tarih bilgisi, insanın maddi bir üretim yapabilmesine, hatta en sıradan gündelik ihtiyaçlarını karşılamasa da, insanlık her zaman geçmişini bilme ihtiyacı hissetmiştir.

Tarih, birçok uzmana göre uygarlıkla yani yazıyla başlamaktadır. Tarihin konusunu ise, insan topluluklarının, en eski zamanlardan günümüze kadar getirmiş olduğu sosyal, iktisadi, siyasi, kültürel ve dini faaliyetler oluşturur.

Tarihin Dönemleri

Tarihin dönemleri, yaşanan önemli gelişmelerle birbirinden ayrılmaktadır. İnsanların, ülkelerin ve ünlü kişilerin yaşamlarına ilişkin bilgiler içermektedir. Tarihin dönemleri genel olarak şu şekilde ayrılmaktadır:

• İlkçağ

​M.Ö. 3500'de yazının bulunmasıyla başlayan İlk Çağ, 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla sona ermiştir. Bazı tarihçilere göre ise, 395 yılında Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılması bu dönemin sonu olarak kabul edilir.

• Orta Çağ

​

Orta Çağ, Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü ile başlayıp Rönesans Hareketi ile biten bir dönem içerisinde son bulmaktadır. Orta çağ dönemi Sanayi Devrimi'ne öncülük ettiği söylenmektedir. 

• Yeni Çağ

​

Yeni Çağ, tarih çağlarının üçüncüsüdür. Bu dönemin başlangıç ve bitiş tarihi kesin olmasa da, çoğu tarihçi bu devrin 1450'lerde başlayıp, Sanayi Devrimi ve Fransız Devrimi sırasında bittiği konusunda uzlaşmıştır. 

• Aydınlanma Çağı

​

Aydınlanma Çağı olarak adlandırılan tarihsel dönem, aydınlanma felsefesinin 18. yüzyılda doğup benimsenmeye başladığı dönemdir. Bu dönem Batı toplumlarında 17. ve 18. yüzyıllarda gelişen, düşünsel gelişimi kapsayan dönemi tanımlamaktadır.

• Yakın Çağ

Yakın Çağ, çoğu tarihçinin Fransız Devrimi ve Sanayi Devrimi ile başladığını kabul ettiği, günümüzde de devam eden tarih çağlarından sonuncusudur.

Tarihte Bilinmesi Gereken Önemli Olaylar

Dünya Tarihinde Bilinmesi Gerekenler

Dünya tarihine ilişkin bilgiler, ülkeler ve ünlü kişilerin yaşamlarına, savaşlara, çarpışmalara, keşifler, siyasal ve toplumsal hareketler ve dinler gibi tarihsel olaylara ilişkin bilgiler içermektedir. 

Dünya tarihindeki önemli olayları şu şekilde sıralayabiliriz:

• MÖ 3500'ler Mezopotamya'da tekerleğin icadı.
• MÖ 3200'ler Mezopotamya'da yazının icadı
• MÖ 1600'ler Alfabenin icadı; Modern alfabenin kökeni, Fenikelilere dayanmaktadır. Fenikeliler, bu alfabeyi Mısır alfabesinden esinlenerek oluşturmuşlardır. 
• MÖ 1600'ler Yunan medeniyetinin başlangıcı. Böylece matematik, felsefe, politik düşünce ve tıbbın temellerinin atılması.
• MÖ 670 Demircilik zanaatinin doğuşu
• 105: Modern kağıdın kullanımının başlaması
• 476: 800 yılıık egemenlikten sonra Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü. Modern Avrupa'nın başlangıcı.
• 1088: İtalya Bologna'da ilk modern üniversitenin açılması
• 1215: Günümüzdeki anayasa kavramının temeli olan Magna Carta'nın İngiltere Kralı tarafından imzalanması
• 1453: İstanbul'un fethi
• 1455: Modern matbaacılığın doğuşu ve taşınabilir ilk kitabın basımı
• 1492: Christoph Columb'un Amerika'yı keşfi.
• 1509: Saatin icadı
• 1651: Thomas Hobbes'un kitabı Leviathan'ın yayımlanması.Sivil toplum ve kanun önünde eşitlik gibi kavramların kökeni
• 1687: Isaac Newton'un kitabı Principia Mathematica'nın yayımlanması ve modern fiziğin doğuşu
• 1776: Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'nin yayımlanması. Böylece kolonilerin Britanya Krallığı'ndan ayrılması ve Amerika'nın bir güç olarak yükselmesinin başlangıcı.
• 1789: Fransız devrimi
• 1815: Waterloo Savaşı; Napolyon'un tüm Avrupa'yı yönetme hayalinin sonu.Avrupalı güçler arasında 23 yıl süren silahlı mücadelenin sonunu getiren muharebe. İngiltere-Prusya ittifakı ile Fransa arasında gerçekleşmiştir. Fransa monarşisinin yeniden kurulacağı bu muharebe sonrasında, Napolyon 1821 yılında sürgüne gönderildi.
• 1825: İlk buharlı lokomotifin kullanımı
• 1885: Benz tarafından petrol(benzin) ile çalışan ilk otomobilin üretilmesi
• 1918: I. Dünya Savaşı'nın sona ermesi. Osmanlı ve Hasburg imparatorluklarının dağılması, Avrupa ve Ortadoğu'da haritanın yeniden şekillenmesi
• 1923: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanı
• 1939: II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesi
• 1945 II. Dünya Savaşı'nın sona ermesi. İlk nükleer bombanın kullanılması
• 1949: Komünist Çin'in kurulması
• 1959: Bilgisayar çağının öncüsü olan silikon çipin icadı
• 1989-90 Komünist rejimin Avrupa'da çökmesi

​

Türk-İslam Tarihinde Bilinmesi Gerekenler

Türk-İslam devletleri tarihini, Türklerin Müslümanlarla ilk temaslarını ve İslam'ı kabullerini ve bu doğrultuda devletler kurmaları ile gelişen olayları kapsayan bir dönem olarak sınıflanmaktadır.

Tür-İslam tarihinde yaşanmış önemli gelişmeler şu şekilde sıralanabilmektedir: 

• Türklerin kurduğu ilk İmparatorluk, Hun İmparatorluğudur.
• Tarihte bütün Türk kavimleri ilk kez Metehan döneminde bir bayrak altında toplandı.
• Türk adını İlk defa devlet adı olarak kullanan Göktürkler.
• Türk Tarihi ile ilgili ilk yazılı belgeler ve Türk adının geçtiği ilk Türkçe metinler Orhun Yazıtlarıdır. (Göktürk Kitabeleri)
• Göçebelikten yerleşik hayat geçen ilk Türk devleti Uygurlardır.
• Tarihte kurulan Türk devletleri içerisinde ilk kez kağıt ve matbaayı kullanan Uygurlar
• Hz.Muhammed (s.a.s)'e ilk vahiy 610 yılında geldi
• Hz.Muhammed'in peygamberliğine inanan ilk Müslümanlar Hz.Hatice, Hz.Ebubekir, Zeyd ve Hz.Ali'dir.
• İslam Devleti'nin temelleri ilk kez 622'de Medine'de atılmıştır.
• Müslümanlar ilk yenilgisini 625 yılında Uhud Savaşı'nda yaşamıştır.
• İlk İslam Halifesi Hz.Ebubekir.
• Kuran ayetleri ilk kez Hz.Ebubekir döneminde bir araya getirilmiştir.(Mushaf adı verilir.)
• Halifelik ilk kez Emeviler döneminde saltanata dönüştürülmüştür.(Muaviye)
• Arapça ilk kez Halife Abdülmelik döneminde resmi dil ilan edilmiştir.
• İlk Müslüman Türk Devleti Karahanlılar (840-1212)
• Türkçeyi resmi dil olarak kabul eden ilk devlet Karahanlılardır.
• Tarihte Sultan unvanını ilk kullanan hükümdar Gazneli Mahmut'tur.

Osmanlı Tarihinde Bilinmesi Gerekenler

Osmanlı İmparatorluğu ya da Osmanlı Devleti, 1299-1922 yılları arasında varlığını sürdürmüş bir Türk-İslam devletidir. Anadolu'da kurulmuş olan İmparatorluk, sınırları tarihi boyunca çokca değişmiştir.  

Osmanlı İmparatorluğunda öne çıkan önemli gelişmeler ise şöyledir:

• Osmanlıların ilk Başkenti Söğüt'dür. Daha sonra Bursa, İznik, Edirne ve İstanbul
• Osmanlıların Rumeli'deki ilk toprak parçası ve ilk Üss Çimpe Kalesi'dir.
• Osmanlılara katılan ilk beylik 1345 yılında katılan Karesi Beyliği'dir. 
• Karamanoğulları ile ilk savaşı I.Murat yapmıştır.
• Anadolu Türk Birliği ilk defa Yıldırım Bayazıd tarafından kuruldu. Son olarak ise, Yavuz Sultan Selim döneminde kurulmuştur.
• Kendi isteği ile taht'tan çekilen ilk Padişah II.Murat olmuştur.
• İlk kez Balkanların fethini tamamlayan Fatih'dir.
• İlk Osmanlı Kanunları Fatih Kanunnamesi'dir. (Kanuname-i Ali Osman)
• İpekyolu ilk defa 1478 yılında Fatih'in Kırım'ı fethiyle Osmanlı denetimine girmiştir.
• Osmanlı Devleti-İran arasındaki ilk büyük savaş 1514 yılındaki Çaldıran Savaşı'dır. 
• Osmanlı Padişahlarından ilk halife Yavuz Sultan Selim'dir. 
• Osmanlıların Kuzey Afrika'daki hakimiyeti 1517 yılında, Mısır'ın fethi ile başlamıştır.
• Kanuni'nin Rumeli'ye yaptığı ilk sefer Belgrad seferidir.
• Viyana 1529 yılında Kanuni tarafından kuşatılmıştır.
• Avrupa'ya ilk elçiler Lale devrinde Paris ve Viyana'ya gönderildi.
• Osmanlı Devletinde ilk Milliyetçilik hareketi Sırp İsyanı'dır.
• Laik Kanunlar İLK defa TANZİMAT DEVRİ(1839-1876)’nde çıkarıldı.
• Askerliğin İLK defa bir bedele bağlanması ISLAHAT FERMANI ile olmuştur.(1856)
• Osmanlı Devleti dışarıdan borç parayı, 1856 yılındaki Kırım Savaşı sırasında İngilizlerden I.Abdülmecit zamanında almıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Bilinmesi Gerekenler

Türkiye Cumhuriyeti tarihi, Osmanlı İmparatorluğu'nun temelleri üzerine Atatürk ve silah arkadaşları tarafından inşa edilmiş bir devlettir. 

Bu dönemde yaşanmış önemli gelişmeler kısaca şu şekilde sıralabilmektedir:

• Türk Devleti'nin tümüne yönelik yapılabilecek bir işgalin ilk belirtisi Mondros Ateşkes Antlaşması ile ortaya çıkmıştır.
• Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti ilk defa fiilen ortadan kalkmıştır.
• Vatanın kurtarılması konusunda ortak bir çalışma yapılacağı ilk defa Amasya genelgesinde belirlenmiştir.
• İlk defa bir heyetin kurulmasına (Temsil Heyeti) Amasya genelgesinde karar verilmiştir.
• Kurtuluş Savaşının gerekçesi, yönetimi ve amacı ilk defa Amasya genelgesinde belirtilmiştir.
• Amasya genelgesi Mustafa Kemal'in yayınladığı ilk ihtilal bildirisidir.
• M. Kemal'in başkanlığını yaptığı ilk siyasi kuruluş Temsil Heyeti (Hey’et-i Temsiliye)dir.
• Manda ve Himaye kabul edilemez,maddesiyle ilk defa Milli Egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirileceğine Erzurum Kongresinde karar verilmiştir.
• Misak-ı Milli düşüncesinin ortaya atıldığı ilk siyasi teşekkül Sivas kongresidir.
• İlk meclis 23 Nisan 1920'de açıldı.
• İlk meclis ve hükümet başkanı Mustafa Kemal Atatürk'tür.
• İlk Anayasa (Teşkilat-ı Esasiye) 21 Ocak 1921'de kabul edilmiştir.
• TBMM'nin ilk askeri başarısı, doğuda Ermenilerle yapılan savaştır. İlk siyasi başarısı ise, yine Ermenilerle imzalanan Gümrü Antlaşmasıdır.
• Düzenli ordu birliklerinin ilk savaşı Yunanlılarla yapılan I.İnönü Savaşı'dır.
• TBMM Hükümetini ilk defa tanıyan ve siyasi ilişkiler kuran devlet Afganistan’dır.
• I.İnönü savaşından sonra TBMM İlk defa bir Avrupa devleti olan Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması'nı imzaladı (16 Mart 1921). Yine bu antlaşma ile ilk defa bir Avrupa Devleti Misak-ı Milliyi tanıdı ve kapitülasyonların kaldırılması kabul edildi.
• Doğu sınırımız ilk defa Kars Antlaşmasıyla kesin olarak belirlendi. (13 Ekim 1921)
• Güney sınırımız ilk defa Fransızlarla yapılan Ankara Antlaşmasıyla belirlenmişlerdir.
• Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu'dan çekilen ilk devlet İtalya’dır.
• Kütahya-Eskişehir savaşları,Kurtuluş Savaşının ilk ve son yenilgisidir.
• Mustafa Kemal ilk defa Eskişehir-Kütahya Savaşından sonra TBMM tarafından başkomutanlığa getirilmiştir.
• Mustafa Kemal'in başkomutan olarak katıldığı ilk savaş Sakarya Savaşı'dır.
• Yunan ordusu ilk defa Sakarya Savaşından sonra savunmaya, Türk ordusu ise ilk defa savunmadan taaruza geçmiştir
• TBMM Ordularının ilk taarruz harekatı Büyük Taarruz'dur.