Kripto para teknik analizinde kullanılan klasik formasyonlar, geçmiş dönemde fiyat hareketlerinin değerlendirilerek gelecek fiyatlar hakkında tahmin yürütmek için kullanılmaktadır.
Teknik Analiz (TA), bir piyasayı analiz etmek için geçmişte oluşan mum grafiklerini inceleyerek gelecekte fiyatların hangi yönde ilerleyeceğini tahmin etmek için uygulanan bir stratejidir. Sadece kripto paralarda değil, forex piyasasında, döviz piyasasında, emtialarda ve diğer finansal yatırım araçlarının hepsinde teknik analiz kullanılır. Teknik analizde kullanılan mumlar ise belirli bir zaman aralığı içerisinde fiyatların ne şekilde hareket ettiğini görmek için incelenir. Kripto paralarda; 15 dakika, 1 saat, 4 saat, 1 günlük, 1 haftalık veya 1 aylık periyotlarında mum grafikler incelenebilmektedir. Seçilen zaman dilimi hangisi ise oluşan her bir mum o zaman dilimi içerisindeki hareketi gösterir. Tüm bunlara mum formasyonları denir.
Klasik Formasyon Nedir?
Klasik formasyonlar, aslında özel bir tabir değildir. Teknik analiz (TA) yapılırken genel olarak en çok kullanılan birkaç formasyon vardır. Bunların her birinin adını söylemek yerine “klasik formasyonlar” adı ile bir başlık altında toplanmışlardır. Güvenilir alım satım stratejisi olarak birçok yatırımcı tarafından kullanılan klasik formasyonlar, alım satım yaparken oluşabilecek fırsatları yakalamaya yardımcı olur. Özellikle de orta ve uzun vadeli yatırımlarda, formasyonların daha kesin bilgi verildiği söylenmelidir.
Formasyonların gerçeği yansıtma oranı aslında hiçbir zamanda yüzde 100 değildir. Oluşan fiyat hareketlerinin altında en çok yatan nedenlerden biri psikoloji yönetimidir. Ya da başka bir deyişle, güncel piyasada yatırımcıların yaptıkları alım satım hareketleridir. Bazen bir formasyona bakıldığında fiyatın trend yönü net şekilde görülebilse de anlık bir gelişme, formasyonun bozulmasına neden olabilir. Bu yüzden sadece oluşan formasyonlara bakarak hareket etmek doğru değildir. Peki, kripto para teknik analizinde en sık kullanılan klasik formasyonlar hangileridir ve ne işe yarar, neyin habercisidir? İşte detaylar…
1. Bayrak Formasyonları
Bayrak formasyonları, çok sert fiyat hareketlerinden sonra kısa vadeli bir konsolidasyon oluşması ile oluşan formasyondur. Oluşan bu konsolidenin bayrak şeklinde olmasından dolayı bu formasyonlara “bayrak formasyonla” adı verilmektedir. Grafikte oluşan direk, “ani hareket”, bayrak ise “konsolidasyon” olarak kabul edilir. Hem ayı piyasasında hem de boğa piyasasında bayrak formasyonları oluşur.
Boğa Bayrağı Nedir, Nasıl Oluşur?
Finansal yatırım alanlarında sık kullanılan terimlerden biri olan bopa piyasası, fiyatların yükseliş yönünde, istikrarlı şekilde hareket ettiği döneme verilen isimdir. Grafik üzerinde boğa piyasasının oluşum habercisi olarak boğa bayrağı kabul edilir.
Boğa bayrağı, yükseliş trendinde ortaya çıkar ve keskin bir yukarı hareketi takip eder. Formasyon oluştuktan sonra fiyatlar artık yukarı yönlü ve istikrarlı bir şekilde hareket etmeye başlar.
Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi fiyat hareketleri yeşil bayrak direğinden sonra yukarı yönlü hareket etmeye başlamıştır.
Ayı Bayrağı Nedir?
Boğa bayrağının tam aksi yönünde yani fiyat hareketlerinin aşağı yönlü hareket etmeye başladığı dönemlerde ortaya çıkan bayrak şeklinde ayı bayrağı denir. Ayı bayrağında, boğa bayrağının tam tersine keskin bir aşağı yönlü hareketin takip edildiği görülür ve formasyon oluştuğunda fiyatlar genellikle aşağı yönlü olarak ilerlemeye devam eder.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü üzere, fiyatlar keskin bir şekilde aşağı yönlü olarak hareket etmeye başlamıştır.
2. Flama Formasyonu Nedir?
Flama formasyonu, bayrak formasyonu ile karıştırılan bir formasyondur. Bu da bir bayrak formasyonu olsa da kesişen trend çizgilerine sahip olması ile ayı ve boğa bayrak formasyonundan ayrıdır. Flama formasyonunda, trend yavaşlar ancak hareketin yine de aynı yönde devam ettiği görülür. Yükselen trendden sonra fiyatlar aşağı yönlü dalgalı bir şekilde oluşur ve üçgen halini alır.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü üzere fiyatlar yükselişin ardından düşüş trendine girmiş ancak tam düşüş gerçeklememişti. Üçgen içerisinde devam etmektedir.
3. Üçgen Formasyonlar
Üçgen formasyonları, fiyat trendinin devam etmesiyle oluşan bir formasyondur. Yükselen üçgen, alçalan üçgen, simetrik üçgen gibi üç farklı başlık altında incelenen üçgenlerin her biri yine ayrı bir sinyal verir.
Yükselen Üçgen Formasyonu Nedir?
Yükselen üçgen formasyonu, alıcıların satıcılardan daha baskın olduğu durumlarda ortaya çıkar. Formasyonun oluşumunda her dip bir önceki dibin üzerinde olacak şekilde görülür. Yani fiyatların artış eğiliminde olduğu durumlarda ortaya çıkar. Üçgen formasyonu oluştuğunda görülen mum grafiklerinde tepe noktalar birbirine yakın noktalardadır. Yükselen üçgen, yükseliş sinyali verdiği için boğa formasyonu olarak kabul edilir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü üzere tepe noktaları birbirine yakın ve alıcılar satıcılara göre daha baskındır.
Alçalan Üçgen Formasyonu Nedir?
Alçalan üçgen formasyonu, satıcıların alıcılardan daha baskın olduğu durumlarda ortaya çıkar. Formasyon oluşumunda her tepe bir önceki tepenin daha altında olacak şekilde görülür. Yani fiyatların düşü eğiliminde olduğu zamanlarda ortaya çıkar. Alçalan üçgen formasyonunda, yükselen üçgen formasyonunun aksine mum grafiklerinde dip noktaları birbirine yakındır. Alçalan üçgen formasyonu fiyatların düşeceği haberini verdiği için ayı formasyonu olarak kabul edilir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi dip noktaları birbirine yakın noktalarda ve satıcılar alıcılardan daha baskındır.
Simetrik Üçgen Formasyonu Nedir?
Simetrik üçgen formasyonu, yükselen üçgen ve alçalan üçgen formasyonundan çok daha farklıdır. Alıcıların ve satıcıların birbirini dengelediği bir ortamda oluşur ve fiyatlar hangi yöne hareket ederse, piyasanın o yönde hareket etmesi beklenir. Simetrik üçgen formasyonunda alçalan bir üst trend çizgisi ve yükselen bir alt trend çizgisi görülür ve her iki çizginin de eğilimi orantılıdır. Kendi başına kullanıldığında nötr bir formasyon olarak değerlendirilen simetrik üçgen formasyonu oluşumunda yatırımcının bir süre piyasayı izlemesi tavsiye edilir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi tepe ve dip noktaları birbiri ile orantılı şekilde devam etmekte ve alıcı ile satıcılar da orantılı bir şekilde devam işlem yapmaya devam etmektedir.
4. Takoz Formasyonları
Takoz formasyonu aslında üçgen formasyonu ile aynıdır. Fakat takoz formasyonunda fiyatlar daha az genişlikte ve sıkışmaya başlamış bir şekilde görülmeye başlar. Takoz formasyonunun oluşmasında iki sınır çizgisinin birbiri ile birleşmeden önce fiyatın kırılması beklenir. Yükselen ve alçalan takoz olmak üzere iki farklı şekilde incelenir.
Yükselen Takoz Nedir?
Ayı geri dönüş formasyonu olarak kabul edilen yükselen takozda, fiyatlar sıkıştıkça yukarı trendin gittikçe zayıfladığı görülür ve fiyatın sonunda da alt trend çizgisinin kırılabileceği görülür. Yükselen takoz yukarı trendde oluşmuş ise tendin düşeceği şeklinde yorumlanır, tam tersine ise kısa bir yükselişin olabileceği ancak düşüş yönünün devam edeceği anlamına gelir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü üzere fiyatlar yukarı yönlü gittikçe sıkışmaya başlamış ve neticede fiyatlar düşme trendinde devam etmiştir.
Alçalan Takoz Formasyonu Nedir?
Alçalan takoz formasyonu, yükselen takoz formasyonunun tersine yani boğa geri dönüş formasyonu olarak kabul edilir. Alçalan takoz formasyonunda fiyatlar sıkıştıkça alt trendin zayıfladığı görülür ve fiyatın sonunda üst trend çizgisini kırabileceği görülür. Yükselen takoz formasyonu aşağı yönlü oluşuyorsa bu oluşum trendin değişeceğini gösterir, yukarı yönde bir trend oluşumunda ise fiyatların bu yönde devam edeceğini gösterir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi fiyatlar alt trendde gittikçe sıkışmaya başlamış ve fiyat hareketi yukarı yönlü olarak oluşmaya başlamıştır.
5. İkili Dip ve İkili Tepe Formasyonu
Klasik formasyonlar arasında sık kullanılan formasyonlardan biri ikili dip ve ikili tepe formasyonlarıdır. İkili tepe formasyonu “M” şeklinde bir görümüm oluştururken ikili dip formasyonunda ise “W” şeklinde bir görünüm oluşur. Formasyonun kabul edilebilmesi için tepe veya dip noktalarındaki fiyatlar birebir aynı noktalarda olmasa da formasyonun oluştuğu kabul edilir.
İkili Tepe Formasyonu Nedir?
İkili tepe formasyonunda oluşan “M” görünümünde görünümünde, fiyatların iki defa tepe yaptığı ancak sonrasında yukarı yönlü devam edemeyerek aşağı yönlü hareket ettiği görülür. Fiyatların düşüş trendine doğu ilerlediği görülen ikili tepe formasyonu, ayı formasyonu olarak kabul edilir. Formasyonun oluşabilmesi için fiyatların iki tepe noktası arasından geri çekilmesi gerekir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü üzere fiyatlar iki defa tepe noktalarına değmiş ancak yükseliş devam etmeden fiyatlar aşağı yönde sert şekilde kırılmaya başlamıştır.
İkili Dip Formasyonu Nedir?
İkili dip formasyonu “W” görünümünde görülür. İkili tepe formasyonunun tersine fiyatlar iki defa dip noktaya geldikten sonra hareket sert bir şekilde yukarı yönlü olarak devam eder. Fiyatların yükseliş trendini gösterdiği için ikili dip formasyonu, boğa formasyonu olarak kabul edilir. Formasyonun oluşabilmesi için fiyatların iki dip noktasından geri çekilmeden daha üst seviyelere çıkması gerekir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi fiyatlar iki defa dip noktasına geldikten sonra sert bir şekilde yukarı yönlü hareket etmeye başlamıştır.
6. Omuz Baş Omuz (OBO) Formasyonu
Omuz baş omuz formasyonu, bir ayı dönüş formasyonudur. Bir boyun ve üç tepeden oluşan formasyon, bakıldığında bir baş ve iki omuz şeklinde görüldüğü için bu ismi almıştır. Boyunun iki yanındaki tepenin yaklaşık aynı seviyede olması ile oluşan formasyon, ayı piyasasının geleceği haberini verir.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi bir boyun çizgisi ve üç tepe çizgisi oluşmuş ve fiyatlar aşağı yönlü hareket etmeye başlamıştır.
Ters Omuz Baş Omuz (TOBO) Formasyonu
Ters omuz baş omuz formasyonu, OBO formasyonunun tam tersidir. Alış yönünde önemli sinyal veren bu formasyon, görünüm itibari ile omuz baş omuz formasyonunun tam tersi şeklinde oluşur. Bir boyun ve üç tepe noktasından oluşur fakat boyun çizgisi aşağıda olduğu için fiyatlar bu defa yükseliş yönünde olur.
Formasyonlar, alım ve satım işlemlerinde fiyat hareketlerini tahmin etmede etkili olsalar da tek başına kullanıldıklarında beklentilerin elde edilmesi biraz zor olur. Piyasa koşulları ile birlikte teknik analizin diğer yönlerinin de değerlendirilerek hareket edilmesi gerekir. En başından da söylediğimiz gibi teknik analiz, hiçbir zaman tek başına kesin bilgilere ulaştırmaz. Temel analiz yani genel piyasa analizi ve yatırımcı psikolojisini iyi değerlendirmek gerekir.
