Neyzen Tevfik Şiirleri – En Güzel ve Anlamlı 15 Şiir

En Anlamlı ve Kısa Neyzen Tevfik Şiirleri

Bu derlemede Neyzen Tevfik’in etkileyici dizelerine yer veriyoruz. Hiciv gücüyle sivrilen şair, ustaca kaleme aldığı anlamlı şiirler ve zaman zaman kullandığı sert üslup ile okuyucusunu düşündürmeyi başarmıştır. Yazının devamında, hem kısa şiirlerini hem de hiciv dozunu oldukça yüksek tuttuğu bazı örnekleri bulabilirsiniz. Her şiirin ardından, içeriği ve arka planını kısaca yorumlayarak Neyzen Tevfik’in zihnine daha yakından bakmayı amaçladık.

1. Kime Sordumsa Seni

Kime sordumsa seni doğru cevap vermediler;
Kimi alçak, kimi hırsız, kimi deyyus! dediler...
Künyeni almak için, partiye ettim telefon:
Bizdeki kayda göre, şimdi o mebus dediler!..

Neyzen Tevfik, bu dizelerinde toplumdaki çarpıklıkları, özellikle siyaset ve ikiyüzlülüğü eleştirmektedir. “Kime Sordumsa Seni” adlı bu hicivli şiir, günümüzde hâlâ geçerliliğini koruyan toplumsal aksaklıklara ironik bir bakış sunar. Yalın üslubu ve keskin eleştirisi, Neyzen Tevfik’in neden bir hiciv ustası olarak anıldığını gözler önüne serer.

2. Ben Sana

Ben sana bok demem,
Boklar duyar ar eder.
Bir zerren düşse boka,
Onu da mundar eder.

Tanrı senin hamurunu
Necasetle yoğurmuş,
Anan seni s.ç.r iken
Yanlışlıkla doğurmuş.

Ben Sana, Neyzen Tevfik’in en bilinen küfürlü şiirleri arasındadır. Sert üslubu, hiciv anlayışının bir yansıması olarak karşımıza çıkar. Burada esas olan, küfürlü ifadelerle toplum ve insan profiline yönelik sivri bir eleştiri sunmasıdır. Haksızlığa ve yozlaşmaya karşı söylediği her dize, hiciv sanatının güçlü bir örneğidir.

3. Anladın mı?

Hicran destanını kendinden oku,
Mecnun'dan duyup da rivayet etme.
Aşkın Leyla'sını gördünse söyle.
Söz temsili bulup hikayet etme.

…

Şen şatır gönlüne hicran dolmasın,
Gençliğin gülşeni gamla solmasın.
Neyzen gibi aklın yarda olmasın,
Özründen çok büyük kabahat etme.

Anladın mı?, Neyzen Tevfik’in manevi ve dünyevi meseleleri aynı potada erittiği anlamlı şiirlerinden biridir. Yaşamın geçiciliğini, aşkın değişkenliğini ve insanın kendi kendine duyduğu ihanet riskini ustalıkla anlatır. Şairin tasavvufi yönüne de vurgu yapan bu dize örgüsü, okuyucuyu içsel bir yolculuğa davet eder.

4. Para

Göbekler perçin olmuş
Hava geçmez aradan
Bozulmayacak kız mı var
Sen haber ver paradan

“Para” adlı kısa şiir, Neyzen Tevfik’in toplumsal çelişkileri esprili bir şekilde ele aldığı mısralardan oluşur. Burada, paranın toplumsal değerleri dahi nasıl değiştirebileceğine, insanları ne denli farklı yönlere sürükleyebileceğine dair keskin bir hiciv görülür.

5. Geçer

Izdırabın sonu yok sanma, bu alem de geçer,
Ömr-i fani gibidir, gün de geçer, dem de geçer,
Gam karar eyliyemez hande-i hurrem de geçer,
Devr-i şadi de geçer, gussa-i matem de geçer,
Gece gündüz yok olur, an-ı dem adem de geçer,

…

Hak olur pir-i mugan, sohbet-i hemdem de geçer.

Geçer, hayatın geçiciliğini ve dünya işlerinin faniliğini anlatan felsefi bir şiirdir. Neyzen, bazen tasavvufi bazen de hiciv dozlu ifadeleriyle, insanın yaşam içerisindeki yolculuğuna vurgu yapar. Bu şiirde, zamanın akışı ve dünyevi meşguliyetlerin beyhudeliği ustaca dile getirilir.

6. Binamaz

Bî-namaz deyip beni Hak'dan uzak gören,
Sığmaz senin hayâline mihrâb ü mübrem.
Sen sade beş vakitte ararsın Allah’ını,
Ben her zaman onunla emîn ol beraberim

Din ve inanç konusuna eleştirel yaklaşan Neyzen Tevfik, Binamaz isimli bu şiirinde de toplumun dar kalıplarına karşı düşüncelerini açıkça ifade eder. Dinin biçimsel uygulamaları yerine özüne yakın durmayı tercih eden şair, kendini “binamaz” olarak görenlere hiciv yoluyla cevap verir.

7. Felek

Yamansın her zaman aldattın beni,
Kâh düşürdün kâhi kaldırdın felek!
Mecnun'sun diyerek Leylâ peşinden,
Issız vâdilere saldırdın felek!

…

NEYZEN'e her telden çaldırdın felek!

Felek, Neyzen Tevfik’in hayatın zorluklarını şiirsel bir üslupla ele aldığı; bazen dalga geçen, bazen de dert yanan dizelerden oluşur. Bu şiirde, kaderin cilveleri ve insanın kendi payına düşen acılarıyla baş etmesi, hiciv sanatının incelikleriyle yansıtılır.

8. İhtiyarlık İle Gençlik

İhtiyarlık ile gençlik diyerek,
Şu hayatı ikiye böldürme!
Ey büyüken de büyük Allah'ım,
Benden evvel s..imi öldürme!

İhtiyarlık İle Gençlik başlıklı bu şiir, şairin keskin dili ve mizah anlayışıyla harmanlanmıştır. Yaşlılık-gençlik arasındaki ayrım üzerinden, hayatın güldüren ama aynı zamanda düşündüren bir yönünü ortaya koyar. Küfürlü tonlar, Neyzen’in aşina olunan açık sözlülüğünün bir yansımasıdır.

9. Sahne-i Ömrümden Nefs-i Emmareye Hitabım

Âlemin bağ-zârını...eyim
Sünbül ü verd ü nârını...eyim
Andelib-i nizârını...eyim
Hâsılı nev-baharını...eyim!

…

Kıta'at ü bihârını...eyim

Sahne-i Ömrümden Nefs-i Emmareye Hitabım, tasavvuf ve dünya görüşünü harmanlayan uzun ve derinlikli bir şiirdir. Satır aralarında insanın nefs mücadelesi, hayatın cazibesi ve hakikati arayışı anlatılır. Kimi zaman sert, kimi zaman alaycı ifadelerle Neyzen Tevfik’in içsel yolculuğuna şahit oluruz.

10. Vatanın Tarihi

Göründü memleketin iç yüzü, çöktüyse temel.
Şimdilik harice karşı yüzümüz olsa dahi
Yüzümüz yok bakacak kabrine ecdadımızın.
Tükürür zannederim çehremize, vatanın tarihi.

Vatanın Tarihi, ülke gerçeklerini cesurca irdeleyen, toplumsal sorunlara değinen bir şiirdir. Neyzen Tevfik, vatan ve ecdat kavramlarını işleyerek, geçmişle bugün arasındaki kopuklukları ve çöküşleri hicivli bir yaklaşımla ele alır. Millî duygularla bezenmiş sert dizeler, aynı zamanda derin bir özeleştiri içerir.

11. Asrın

Asrın yeni bir umdesi var, hak kapanındır.
Söz haykıranın, mantık ise şarlatanındır.
Geçmez ele bir pâye, kavuk sallamayınca,
Kürsî-i liyakat pezevenk, puşt olanındır!

Asrın, Neyzen Tevfik’in içinde yaşadığı dönemi ve o dönemin çarpık yönlerini hicveden dizelerden oluşur. Burada, liyakat kavramına ve toplumda yükselmek için yapılan şarlatanlıklara dikkat çeker. Şiir, dünyevi makamlara erişirken ahlâk ve hakkaniyetten uzaklaşan insanları eleştirmesiyle öne çıkar.

12. Derd-i Firakın İle Düşeli Sevdaya Mey’e

Derd-i firakın ile düşeli sevdaya mey'e
Müptelayım, deliyim, düşmüşüm esrarı-ney'e
Feleğin kahpe başında paralansın parası
Ben güzel sevmeye geldim, değil ekmek yemeye

Derd-i Firakın İle Düşeli Sevdaya Mey’e, Neyzen Tevfik’in duygusal dünyasını yansıtan ve aşkı bir tutku olarak ele aldığı şiirlerden biridir. Burada, aşk ve müzik (ney) arasında kurulan bağ, şairin iç dünyasını açığa çıkarır. Ney, hem tasavvufî hem de sanatsal bir sembol olarak şiiri derinleştirir.

13. Ay Dede

Takdirin, tasvîbin bollaşır oldu,
Hüsufe uğrama, aman Ay Dede!
Nimetler, hizmetler kapalı geçsin,
Şüpheye düşmesin zaman, Ay Dede!

…

Sesini çıkarmaz saman, Ay Dede!

Ay Dede, toplumsal yapının getirdiği zorluklara ve kişilerin çıkarcı yaklaşımlarına yer veren, bir anlamda masalsı bir alay öğesi taşıyan şiirdir. Burada gök cismi “Ay Dede” üzerinden, hem bir özlem hem de hicivli bir söylem kurgulanmıştır.

14. Gözünü Aç

Gözünü aç daha meydan var iken,
Dizginin canbaz elinde Neyzen!
Girmedim ya kapısından baktım,
Cennet'i at pazarı sandım ben

Gözünü Aç, uyanış ve farkındalık temalı bir şiirdir. Neyzen Tevfik, dini ve dünyevi konularda sorgulayıcı bir bakış açısına sahiptir ve bu şiirinde okuyucusuna da aynı sorgulamayı yapması için çağrıda bulunur. Cennet gibi kavramları dahi “at pazarı” olarak resmetmesi, yine keskin bir hiciv örneğidir.

15. Koşma

Dudağında yangın varmış dediler,
Tâ ezelden yayan koşarak geldim.
Alev yanaklara sarmış dediler,
Sevdâ seli oldum; taşarak geldim.

Sarhoş oldum Neyzen, coşarak geldim.