Pandemi Nedir? COVID-19 Neden Pandemi İlan Edildi?

Pandemi Nedir?

Pandemi, tek bir alana bağlı kalmaksızın dünyanın birçok farklı ülkesinde veya kıtasında etkisini gösteren ve geniş alanlara hızla yayılan salgın hastalıkların genel adıdır. Bir başka deyişle pandemiler insan sağlığını tehlikeye atan ve dünya genelindeki popülasyonlarda keskin bir artış gösteren hastalık durumlarıdır. 

Dünya Sağlık Örgütü pandemi kelimesini "yeni bir hastalığın dünya çapında yayılması" şeklinde tanımlamaktadır. Diğer bir deyişle pandemi kelimesini birçok ülkeye yayılmış ve genellikle çok sayıda insanı etkileyen bir hastalık olarak tanımlamaktadır. Elbette ki her ikisi de bu terim için oldukça doğru ve açıklayıcı tanımlardır. Öte yandan bu kelimenin nereden geldiğini merak edebilirsiniz. Pandemi kelimesi Yunanca "herkes" anlamına gelen "pan" ve "insanlar" anlamına gelen "demos" kelimelerinden gelmektedir. 

Corona Virüsü Neden Pandemi İlan Edildi?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), ilk olarak 2019 yılının son çeyreğinde Çin'de ortaya çıkan ve 2020 yılının ilk çeyreğinde kıtalar arası yayılım gösteren yeni koronavirüsü (COVID-19) pandemi olarak ilan etmiştir. Virüsün ortaya çıkmasından kısa bir süre sonra Çin dışında birçok farklı ülkeye yayılan Covid-19, günümüzde 200'den fazla ülkede 1.000.000!a yakın enfekte hasta sayısıyla tüm dünyada endişe ve paniğe sebep olmaktadır. Salgının pandemi olarak ilan edilmesinin temel sebebi toplumda panik ve kargaşaya sebep olmak değil, ülkelerin bu konuda bilinçli davranması gerektiğini hatırlatmaktır. 

Pandemik Hastalık Nedir?

Pandemik hastalık, dünya üzerinde birçok farklı toplumu hatta kıtayı etkileyen ve insan sağlığını tehlike altına alan bulaşıcı hastalıklarak verilen genel bir isimdir.  Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yakın zamanda ortaya çıkan ve SARS-CoV-2 virüsünün sebep olduğu COVID-19 enfeksiyonunu dünya çapında pandemi olarak ilan etmişti. Bu duruma yakında bakacak olursak pandemi ilan edilmesi, ulusal ve küresel alandaki halk sağlığı kurumlarının bu salgına karşı daha yüksek düzeyde önlemler almasına sebep olmaktadır. 

Pandemi teriminin kullanımı aynı zamanda salgını kontrol altına almaya çalışan ülkelerin birlikteliğini vurgulamaktadır. Tabi ki de her şeyden önce pandemi ilan etmek belirtilen hastalığın farkındalığı arttırmak ve kontrol altına almak için yapılmaktadır.

Pandemi ve Salgın Arasındaki Fark Nedir?

Salgın, herhangi bir nedene bağlı olarak hızla yayılan ve aynı anda birçok kişiyi etkileyen hastalıklara verilen genel bir isimdir. Herhangi bir hastalık vakasında ani artışların meydana gelmesi, bu hastalığın salgın olduğunu göstermektedir. Salgınlar genellikle beklenmedik artışları tanımlayan genel bir isimdir. Bu yalnızca bulundupu toplumu değil, aynı zamanda birkaç ülkeyide etkileyebilmektedir. Salgın daha çok kontrolden çıkan ve insandan insana yayılım gösteren hastalıklar için sıklıkla kullanılmaktadır. Bunun en yakın örnekleri arasında 2001 yılında ortaya çıkan Kolera, 2003 yılında ortaya çıkan SARS-CoV, 2015 yılında ortaya çıkan Domuz Gribi...

Pandemi ise bir salgının kontrolden çıkarak tüm ülkeyi veya tüm dünyayı tehlike altına alması durumunda verilen isimdir. Yani bir salgın hızla artış göstererek birden çok ülkede veya kıtada görünüyorsa pandemi haline gelmektedir. Dünyanın en büyük pandemi vakaları arasında yakın tarihe baktığımız 1969 yılında ortaya çıkan grip salgını (1 milyondan fazla insan öldü), veba (tarih boyunca 100 milyonun üzerinde insan öldü) ve günümüzde de hala görülen HIV / AIDS (30 milyondan fazla insan öldü) yer almaktadır.

• Pandemi vakasının epidemik yani normal bir salgından en büyük farkı:
• Pandemi genellikle dünya çaında daha geniş coğrafi bölgeleri etkisi altına almaktadır.
• Pandemi çok sayıda insanı enfekte ederek hayati risk oluşturur.
• Pandemi genellikle uzun süredir insanlarda olmayan veya yeni ortaya çıkmış bir virüsten kaynaklanmaktadır.
• Pandemi vakalarında genellikle insanların virüse karşı bağışıklı çok zayıftır veya hiç yoktur. 
• Pandemik olaylar hızla yayılarak daha fazla ölüme neden olmaktadır. 
• Pandemi vakaları genellikle toplumda sosyal bozulmalar ve ekonomik kayıplar yaratmaktadır. 

Unutmayın! Pandemi ve salgın terimleri asla bir hastalığın ciddiyetini göstermek için kullanılmaz. Bu ifadeler yalnızca hastalığın yayılma derecesine göre verilmektedir. 

Pandemi Ne Zaman İlan Edilir?

Pandemi, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ilan edilmektedir. Bir salgının pandemi olarak ilan edilmesi ölüm sayısına, enfeksiyon riskine veya ülke sayısına göre değişiklik gösterebilmektedir ancak her salgın pandemi değildir. Örneğin 2003 yılında ortaya çıkan SARS-CoV (Şiddetli Akut Solunum Sendromu), 26 ülkeyi etkilemesine rağmen Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından bir pandemi olarak ilan edilmemiştir. Çin, Hong Kong, Tayvan, Singapur ve Kanada'nın da dahil olduğu bu virüs, hızlı bir şekilde kontrol altına alınarak risk faktörleri ortadan kaldırılmıştır. Bu sebeple DSÖ SARS koronavirüsünü pandemi ilan etmemiştir.

Pandeminin ilan edilmesi genellikle küresel paniğe sebep olsa da bu salgının ne kadar ciddi olduğunu gösteren bir durumdur. Tüm bunların yanında herhangi bir vakanın pademi ilan edilmesi o hastalığın ciddiyetini kapsamamaktadır. Pandemi genel olarak enfekteye sebep olan virüsün bulaşıcılığına, etkilerine, risk faktörlerine, iklim koşullarına ve toplumda bıraktığı hasara göre farklılık gösterebilmektedir. 

Tarihin En Büyük Pandemik ve Epidemik Hastalıkları

Salgın hastalıklar tarih boyunca insanlığı tahrip etmekle kalmadı bazen tarihin seyrini değiştirirken bazende uygarlıkların sonunu getirmiştir. 2019 yılının son çeyreğinde başlayan ve 2020 yılının en karanlık günlerini yaşatan coronavirus salgını, daha önceki dönemlerde yaşanan en ölümcül bulaşıcı salgın hastalıkları bir kez daha gün yüzüne çıkartmıştır. Bazı hastalıklar pandemi olarak görülürken bazıları yalnızca bulunduğu bölgeye zarar vermesinden dolayı epidemik olarak adlandırılmıştır. Dünyada milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine sebep pandemik salgın türleri:

• Kara Veba:  Kara Ölüm, Büyük Veba veya Kara Veba olarak adlandırılan salgın, 1347-1351 yılları arasında Avrupa'da büyük bir katliama sebep olan veba salgınıdır. İlk olarak Asya'nın güney batısında başlayan bu salgın, 1340'lı yılların sonunda Avrupa'ya gelerek bir çok insanın ölümüne sebep olmuştur. Salgına "Yersinia petis" adı verilen bir bakterinin yol açtığı biliniyor.
• Kolera: Tarih boyunca birçok örneğini gösteren bir çeşit salgın hastalıktır. "Vibrio cholerae" adlı bakterinin sebep olduğu bu hastalık, bağırsak enfeksiyonuna bağlı olarak şiddetli akut ve şiddetli ishal göstermektedir. 
• İspanyol Gribi: İspanyol nezlesi olarak da bilinen bu hastalık, H1N1 virüsünün bir alt türünün sebep olduğu grip salgınıdır. Tarihin en korkun salgın hastalıkları arasında yer alan İspanyol Gribi, 1918-1920 yılları arasında toplamda 18 ay içerisinde tahmini olarak 100 milyona yakın insanın ölümüne sebep olmuştur.
• HIV / AIDS: AIDS günümüzde halen küresel bir pandemik hastalıktır. Son derece bulaşıcı ve ölümcül olan bu hastalık, 2014 yılından bugüne yaklaşık 37 milyon insanın ölümüne sebep olmuştur. Öte yandan 2012 yılında yapılan araştırmalar dünya genelinde 17 milyondan fazla erkek, 16 milyondan fazla kadın ve 3 milyondan fazla çocuğun AIDS hastası olduğunu göstermiştir. 
• COVID-19: Koronavirüs hastlığı arasında yer alan COVID-19 enfeksiyonu, 2019 yılının Aralık ayında Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkmıştır. SARS-CoV-2 olarak adlandırılan yeni bir koronavirüsün neden olduğu bu enfeksiyon 11 Mart 2020 tarihinden Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmiştir.

Önerilen İçerik: Dünyanın En Ölümcül Salgınları

Neoldu.com