Safra Kanalı Tıkanıklığı Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

Ana görevi karaciğerin ürettiği safranın vücudun diğer bölgelerine ulaştırılması olan safra kanalı, tıkanıklığı durumunda işlevini yerine getiremez. Bu yüzdende birçok probleme neden olur. Bu içeriğimizde safra kanalı nedir, tıkanıklık neden olur, belirtilerini nelerdir ve tedavisi nasıldır gibi soruların cevabını vereceğiz.

Safra Kanalı Nedir?

Safra kanalı, vücudumuzdaki sindirim sistemiyle ilişkili önemli bir yapıdır. Safra, karaciğerde üretilen ve safra kesesinde depolanan bir sindirim sıvısıdır. Safra, yağları sindirmek ve emilimini kolaylaştırmak için kullanılan sindirim enzimlerini içerir. Safra kanalı, bu önemli sıvının karaciğerden safra kesesine ve ardından oniki parmak bağırsağına taşınmasını sağlar.

Safra kanalı, karaciğerde üretilen safra ile safra kesesi arasında bir köprü görevi görür. Karaciğerde üretilen safra, safra kanalları yoluyla safra kesesine taşınır. Safra kesesi, safra kanalı üzerinde bir depo görevi görerek, sindirim sürecinde ihtiyaç duyulan safra miktarını düzenler. Özellikle yağlı yiyecekler tüketildiğinde, safra kesesi kasılır ve safra kanalı aracılığıyla safra oniki parmak bağırsağına salgılanır.

Safra kanalı, sağ ve sol olmak üzere iki ana kanaldan oluşur. Sağ safra kanalı, karaciğerin sağ lobundan, sol safra kanalı ise karaciğerin sol lobundan gelir. Bu iki kanal, birleşerek ortak bir safra kanalı oluştururlar. Ortak safra kanalı, safra kesesine bağlanan bir kanal olan kistik kanalla birleşir ve böylece safra kesesinde depolanan safra, sindirim sürecinde kullanılmak üzere oniki parmak bağırsağına taşınır.

Safra kanalının tıkanması, safra akışını engelleyen bir durumdur. Bu tıkanıklık, birçok farklı nedenle meydana gelebilir. Safra taşları, safra kanalını tıkayarak akışını engelleyebilir. Ayrıca, safra kanalının içerisindeki dokularda oluşan daralmalar, tümörler veya enfeksiyonlar da tıkanıklığa sebep olabilir. Safra kanalının tıkanması, safra birikimine ve karaciğerde hasara yol açabilir. Bunun sonucunda sarılık, karın ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Safra Kanalı Tıkanıklığı Nedir?

Safra kanalı tıkanıklığı, safra akışının engellendiği bir durumdur. Safra kanalları, karaciğerden safra kesesine ve daha sonra oniki parmak bağırsağına safra taşıyan yollar olarak görev yapar. Ancak çeşitli sebeplerle bu kanalların içindeki akış engellenebilir, bu da safra kanalı tıkanıklığına neden olur.

Safra kanalı tıkanıklığının başlıca nedenleri arasında safra taşları yer alır. Safra kesesinde oluşan taşlar, safra kanalını tıkayarak safra akışının engellenmesine yol açabilir. Bu taşlar, safra kanalının içerisinde bir veya birden fazla kanalı tamamen veya kısmen tıkayarak safra akışını engeller. Bunun sonucunda, safra birikimi ve safra yolu enfeksiyonları ortaya çıkabilir.

Safra kanalı tıkanıklığına neden olan diğer faktörler arasında tümörler yer alır. Karaciğer, safra kanallarının içinde veya yakınında oluşan tümörler safra akışını engelleyebilir. Tümörler, kanalın içerisinde büyüyerek kanalın çapını daraltır veya tamamen tıkar. Bu durumda, safra karaciğerde birikir ve vücutta çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.

Safra Kanalı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Safra kanalı tıkanıklığı, safra akışının engellendiği bir durumdur ve çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Safra kanalı tıkanıklığı olan kişilerde aşağıda sıralanan belirtiler ortaya çıkabilir:

1. Sarılık

Safra kanalı tıkanıklığının en yaygın belirtisi sarılıktır. Sarılık, cilt, göz beyazları ve mukozalarda (ağız, burun, genital bölge gibi) sarı renk değişikliği olarak kendini gösterir. Tıkanıklık nedeniyle safra, karaciğerde birikir ve vücutta bilirubin adı verilen bir pigmentin artmasına yol açar.

2. Karın Ağrısı

Safra kanalı tıkanıklığı, karın bölgesinde ağrıya neden olabilir. Bu ağrı genellikle sağ üst kadranda hissedilir ve bazen sırtın üst kısmına yayılabilir. Ağrı, özellikle yağlı yiyecekler tüketildiğinde veya uzun süre açlık durumunda artabilir.

3. Bulantı ve Kusma

Safra kanalı tıkanıklığı olan kişilerde mide bulantısı ve kusma görülebilir. Safra akışı engellendiği için mide bulantısı hissi ortaya çıkar ve zaman zaman kusma ile sonuçlanabilir.

4. İştah Kaybı ve Kiloluğu

Safra kanalı tıkanıklığı olan kişilerde iştah kaybı ve kilo kaybı sık görülen belirtilerdir. Sindirim sürecinde safra, yağların sindirimini kolaylaştırır. Tıkanıklık nedeniyle yağların emilimi etkilenir ve bu da iştah kaybı ve kilo kaybına yol açar.

5. İdrar ve Dışkıda Renk Değişikliği

Safra kanalı tıkanıklığı, idrar ve dışkının renk değiştirmesine neden olabilir. İdrar koyu renkte olabilirken, dışkı ise açık renkte veya kil renginde olabilir. Bu, safra akışının düzensizliği nedeniyle ortaya çıkar.

6. Yorgunluk ve Halsizlik

Safra kanalı tıkanıklığı, vücutta besinlerin yeterince sindirilememesine ve emilememesine yol açar. Bu da enerji eksikliği, yorgunluk ve halsizlik hissiyle sonuçlanabilir.

Safra Kanalı Tıkanıklığı Nedenleri Nelerdir?

Safra kanalı tıkanıklığı, safra akışının engellenmesine yol açan çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. İşte safra kanalı tıkanıklığının yaygın nedenlerinden bazıları:

Safra Taşları

Safra kanalı tıkanıklığının en sık nedenlerinden biri safra taşlarıdır. Safra kesesinde oluşan taşlar, safra kanalını tıkayarak safra akışının engellenmesine neden olabilir. Safra taşları, safra kesesinde birikmiş kolestrol veya bilirubin maddelerinin kristalleşmesiyle oluşur.

Safra Yolu Tümörleri

Safra kanalı tıkanıklığının bir diğer nedeni safra yolu tümörleridir. Karaciğer veya safra kanallarının içinde veya yakınında gelişen tümörler, kanalın içerisini daraltabilir veya tamamen tıkayabilir. Tümörler, kanserli veya kanser olmayan (benign) olabilir.

Safra Kanalı Daralmaları

Safra kanalının içerisinde meydana gelen daralmalar da tıkanıklığa neden olabilir. İnflamasyon, yara izleri veya diğer yapısal değişiklikler sonucu safra kanalının çapı daralır. Bu durumda safra akışı engellenir ve tıkanıklık meydana gelir.

Parazit Enfeksiyonları

Parazitler, safra kanalına yerleşerek tıkanıklığa neden olabilir. Özellikle tropikal bölgelerde yaygın olan parazit enfeksiyonları, safra kanalında tıkanıklığa ve iltihaba yol açabilir.

Pankreas İltihabı

Pankreatit olarak adlandırılan pankreas iltihabı, safra kanalı tıkanıklığına yol açabilir. Pankreas iltihabı durumunda, pankreasın salgıladığı enzimler, safra kanalının içerisinde birikerek tıkanıklığa neden olabilir.

Doğuştan Anomaliler

Bazı kişilerde doğuştan safra kanalı anomalileri bulunabilir. Bu anomaliler, kanalın yapısında veya yerleşiminde değişikliklere neden olabilir ve safra akışını engelleyebilir.

Safra Kanalı Tıkanıklığı Nasıl Tedavi Edilir?

Safra kanalı tıkanıklığının tedavisi nedenine bağlı olarak yapılmaktadır. Safra kanalı tıkanıklığının tedavisinde ERCP, litotripsi (şok dalga tedavisi), ilaç tedavisi ve geleneksel cerrahi yöntemleri kullanılmaktadır. Aralarında en çok tercih edileni ise ERCP yöntemidir.

ERCP Yöntemi

ERCP yöntemi, röntgen ve görüntüleme yardımı ile tanı ve tedavi amaçlı kullanılan asgari derecede zorlu bir işlemdir. Safra yolları ve pankreas kanalı özel bir endoskop aracılığıyla görüntülenir.

Kısa sürede gerçekleştirilen bu yöntem ile safra kesesi ameliyatı geçirmiş hastalarda ortaya çıkan safra yolu taşları, ameliyatsız bir şekilde tedavi edilmiş oluyor. Hem safra yolu hem de safra kesesi ameliyatı geçirecek olan hastalarda, ameliyat öncesinde safra yolları endoskopik olarak temizlenir. Bu sayede ameliyatın safra kesesi ile sınırlı kalması sağlanarak ameliyat basitleştirilmiş olur ve hasta kısa sürede taburcu edilir.

ERCP Nasıl Uygulanır?

ERCP yönteminin uygulanması birkaç adımdan oluşmaktadır. İşlem öncesinde hastanın 6 saat aç kalması gerekmektedir. Daha sonra safra yollarında tıkanma ya da iltihap varsa hastaya antibiyotik verilmelidir.

Tedavi uygulanırken hastanın boğazı sprey ile uyuşturulur. Hasta başı sağa dönük olacak şekilde yüzüstü yatırılır. Damar yoluyla rahatlatıcı ilaç verilir. Nabız, kan basıncı gibi değerler monitörle izlenir.

Endoskop ağız yoluyla ilerletilir, safra yolları ve pankreas kanalının açıldığı bölgeye ulaştırılır. Bir katater, görüntüleme amacı ile aynı şekilde pankreas kanalına sokulur ve kontrast madde verilerek film çekilir.

Filmde saptanan durumlara göre aynı anda endoskopik tedavi uygulanabilir. Burada safra yollarının onikiparmak bağırsağına açıldığı deliği genişletmek, taşları çıkartmak ve daralmış bölgeye safra akımını sağlayarak hastanın sarılığını gidermek için tüp yerleştirmek gibi işlemler uygulanabilir.

ERCP Hangi Durumlarda Uygulanır?

ERCP yöntemi safra kanalı tıkanıklığında çok fazla kullanılan yöntemdir. Bu tedavi yöntemi safra yolu taşlarını ameliyatsız çıkarmak için sıklıkla tercih edilmektedir. Safra yollarında tıkanmaya neden olarak sarılık oluşturan safra yolu ve pankreas tümörlerinde kesin tanıyı koymak için de bu yöntem kullanılır.

Bunların yanında sarılığı açmak ve hastanın durumunu ameliyattan önce düzeltmek, bazı ameliyatlardan sonra oluşabilen safra fistüllerinin tedavi edilmesi ve olası safra yolu yaralanmalarının tespit edilmesinde de bu yöntemden faydalanılmaktadır.

Safra kanalı tıkanırsa ne olur?

Safra kanalı tıkanıklığı birçok sonucun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bunlardan en önemlileri safranın karaciğerde toplanması, sarılık ve ikincil biliyer sirozdur.

Safra kanalı tıkanıklığı nasıl anlaşılır?

Safra kanalı tıkanıklığını anlamak için gösterdiği belirtileri bilmemiz gerekiyor. Bu belirtiler sırt ağrısı, sağ omuzda ağrı, bulantı, kusma, açık renkli dışkı, aşırı gaz ve diğer sindirim problemleri, ishal, idrar renginde koyulaşma, ani ve hızla ağırlaşan karnın sağ üst bölgesinde ağrı hissidir.

ERCP işlemi ne kadar sürer?

ERCP işlemi çok uzun sürmemektedir. Yapılan hazırlıklardan sonra bu endoskopik tedavi yöntemi 30-40 dakika içerisinde yapılmaktadır. Bu işlemden sonra hasta 3-4 saat boyunca hastanede gözlem altında tutulmaktadır.

Safra kesesi kanal tıkanıklığı nasıl açılır?

Safra kesesindeki kanal tıkanıklığı endoskopik yolla açılmaktadır. Ağızdan giren hortumla bu açma işlemi yapılabilmektedir. Bu yöntemin kullanılamadığı durumlarda ise safra kesesi tıkanıklığı ameliyatla açılır.

Safra kesesi taşı ameliyatsız geçer mi?

Tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlara sebebiyet verebilen safra kesesi taşları endoskopik tedavi yöntemiyle alınabiliyor. Cerrahi bir tedavi olmayan bu yöntem sayesinde kısa süre içerisinde safra kesesindeki taşlardan kurtulabilirsiniz.

ERCP tehlikeli midir?

Uzman doktorlar tarafından yapıldığında klasik ameliyatlara göre çok daha düşük riske sahip olan ERCP'de %5-7 oranında komplikasyon oluşmaktadır. En çok görülen komplikasyonlar ise kolesistit, kolanjit, pankreatit, ince bağırsakta delinme ve kanamadır.