Temel Hak ve Özgürlükler Nedir?

Temel Hak ve Özgürlükler Hakkında Bilgi

Temel hak ve özgürlükler her vatandaşın bilmesi gereken, kendisinin ve karşıdaki bireyin özgürlüğünü kısıtlamamak adına uygulaması gereken anayasaya uygun maddelerdir. Son zamanlarda sıkılıkla sorulan “Temel hak ve özgürlükler nelerdir?” sorusuna cevap bulabileceğiniz bu içeriğimizde sizler için temel hak ve özgürlükleri maddeler halinde verdik.

İşte tüm bireylerin bilmesi gereken temel hak ve özgürlükler;

Temel hak ve özgürlükleri öğrenmek için öncelikle hak ve özgürlük kelimelerinin anlamlarının bilinmesi gerekmektedir.

Hak: Kişilerin herhangi bir iş kapsamında istediğini yapma yetkisine hak denir.

Özgürlük: Kişilerin, başka bir insana zarar vermeden ve haklarını kısıtlamadan istediği her şeyi yapabilmesine özgürlük denir.

Temel Hak ve Özgürlükler Nelerdir?

Her kişinin toplamda 8 adet temel hak ve özgürlüğü bulunmaktadır.

• Yaşama Hakkı
• Sağlık Hakkı
• Eğitim Hakkı
• Düşünce Özgürlüğü
• İnanç Özgürlüğü
• İbadet Hakkı
• Özel Yaşam Gizliliği Hakkı
• Ekonomik Haklar

Temel Hak ve Özgürlüklerin Özellikleri

Temel hak ve özgürlüklerin özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler;

• Doğumla başlar, ölümle biter.
• Evrenseldir. Dünya’nın her yerinde geçerlidir.
• Dokunulamaz, devredilemez ve vazgeçilemez özellikler taşırlar.
• Tamamı bir bütündür. Bir tanesi bile olmazsa veya kullanılmazsa diğerleri bir işe yaramaz.
• Sınırlandırılamaz. (Sıkıyönetim, savaş, bulaşıcı hastalıklar, nüfus sayımları gibi olağanüstü durumlarda; yani insan hayatının söz konusu olduğu durumlarda, “yaşama hakkımız” dışındaki diğer tüm haklar sınırlandırılabilir.)
• Başkalarının hak ve özgürlüklerinin başladığı yerde, bizim hak ve özgürlüklerimiz biter.
• Her devlet, düzenlediği anayasa ve yasalarla insan haklarını güvence altına almak zorundadır.

Temel Haklar Nelerdir?

Temel haklar kişilerin doğumundan ölümüne kadar süren ve insanca yaşayabilmesi için gerekli olan haklardır. Bunlar;

• Yaşama Hakkı: En temel haktır. Hiçbir şekilde ortadan kaldırılamaz sınırlandırılamaz.
• Kişi Dokunulmazlığı Hakkı: kişinin hem beden, hem ruh bütünlüğünü korumaya yöneliktir.
• Sağlık Hakkı: Herkes, sağlıklı bir çevrede yaşama ve sağlığını koruyacak tedbirler alma hakkına sahiptir.
• Eğitim Hakkı: Herkes eğitim ve öğretim hakkına sahiptir.
• Dilekçe Hakkı: Herkes şikayetlerini ve isteklerini yetkili makamlara ve TBMM’ye iletme hakkına sahiptir.
• Özel Yaşamın Gizliliği: Herkes özel yaşamına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Kanunla belirlenen özel durumlar dışında hiç kimsenin üzeri ve özel eşyaları aranamaz, haberleşme araçları dinlenemez.
• Konut Dokunulmazlığı: Hiç kimsenin konutuna izinsiz girilemez.
• Seçme ve Seçilme Hakkı: Herkes ülke yönetimine katılmak için seçme ve seçilme hakkına sahiptir. Bu amaçla siyasi parti kurabilir ve siyasi partilere üye olabilir.

NOT: Anayasa tarafından koruma altına temel haklara güvenlik kapsamında devlet tarafından kısıtlama getirilebilir.

Temel Özgürlükler Nelerdir?

Kişilerin kendisini geliştirebilme ve insanca yaşayabilmesi için başkalarının hak ve özgürlüklerini ihlal etmeden dilediğini yapmasıdır. Temel özgürlükler şu şekilde sıralanabilir;

• Düşünce, kanaat ve ifade özgürlüğü
• Basın özgürlüğü
• Din ve vicdan özgürlüğü
• Haberleşme özgürlüğü
• Yerleşme ve seyahat özgürlüğü
• Toplantı hak ve özgürlüğü
• Bilim ve sanat özgürlüğü

Yukarıda saydığımız özgürlüklerimiz de devlet tarafından anayasa ile koruma altına alınmıştır.

Temel Hak ve Özgürlüklerde Devletin Görevleri

Temel hak ve özgürlüklerimizi yaşayabilmemiz ve bize ulaşabilmesi için devletin de bazı görevleri bulunmaktadır. Bu görevler şöyle sıralanabilir;

Eğitim Görevi: Devlet insanların haklarını bilmeleri ve korumaları konusunda bireylere gereken eğitimi vermek veya gerekli ortamı hazırlamak zorundadır.

Yasama Görevi: Devlet, temel hak ve özgürlüklerin korunması ve sınırlarının belirlenmesi için gerekli kanunları yapmalıdır. Bu yetki TBMM’nindir.

Yürütme Görevi: Devletin vatandaşlara gereken hizmeti vermesi için gereken etkinlikleri yapmasıdır.

Yargı Görevi: Bireylerin birbirleri ile ve devlet ile olan sorunlarını çözmek yargının görevidir. Yargı görevi bağımsız mahkemelere aittir. Yargıçlar insan hakları konusunda uluslararası hukuka uygun kararlar vermek zorundadırlar. Yargı görevini yerine getirecek merciler; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ile Uyuşmazlık Mahkemeleridir.