Truman Doktrini ve Marshall Yardımı
İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye ekonomisi iki önemli sorunla karşı karşıya kalmıştır. Bir yandan, savaş sırasında yükselen gıda maddelerinin fiyatları normale döndüğünden, yüksek fiyatlarda ihraç eden Türkiye'nin gelirlerinde azalma söz konusu oldu. Diğer yandan da, Sovyetler Birliği'nin giderek artan baskısı karşısında ordunun terhis edilmemesi ülkenin ekonomisi üzerinde ciddi bir yük oluşturmaktaydı.
ABD Başkanı Truman, 1947 başlarında daha sonra "çevreleme" olarak adlandırılacak politikasının ilk adımını atarak ve kendi adıyla anılacak doktrini ilan etti. Başkan Truman, Sovyetler Birliği baskısı ile karşı karşıya olan Türkiye ve Yunanistan’a toplam 400 milyon dolarlık askeri yardım yapılacağını duyurdu. Bu doktrin ile ABD "Batı Bloku"nu oluşturma yönünde de önemli bir girişim başlatmış oldu.
ABD'nin amacı, dünyanın çeşitli bölgelerinde SSCB’nin yayılabileceği ülkeleri, Batı ile yakın ilişki içine sokarak bir "güvenli alan" oluşturmak amaçlanmaktaydı. Avrupa ülkelerindeki ekonomik sıkıntılar, komünistlerin güç kazanmasına ortam hazırlarken, ABD’nin ihracatına zarar vererek ülke ekonomisini krizin eşiğine getirmekteydi.
ABD Dışişleri Bakanı George Marshall, ABD'nin Avrupa'nın yeniden imarı için ekonomik yardım yapacağını açıklayarak Marshall Planı olarak isimlendirilen çözüm önerisini getirdi. Türkiye'nin de içinde bulunduğu 16 Avrupa ülkesi, aynı yılın Temmuz ayından itibaren Paris'te toplanarak Avrupa'nın ABD yardımı ile kalkınmasını sağlayabilmesi doğrultusunda planı hazırladılar.
Sovyetler Birliği Marshall Planı'nı Amerikan emperyalizminin Avrupa'yı ele geçirmek için kullanmayı düşündüğü bir araç olarak nitelendirdi ve Doğu Avrupa ülkelerine de Plan’a katılmamaları konusunda baskı uyguladı.
Plan’ı kabul ettiklerini açıklayan Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, İngiltere, İrlanda, İtalya, İzlanda, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İsveç, İsviçre, Türkiye ve Yunanistan'dan gelen temsilciler Temmuz 1947’de Paris'te Avrupa Ekonomik İşbirliği Konferansı’nı topladılar. General Franco yönetimindeki İspanya ise toplantıya davet edilmemişti. 1948'de Marshall yardımlarının dağıtımı için Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü (OEEC) kuruldu.
ABD 1948-1951 döneminde 17 Avrupa ülkesine toplam 12 milyar 731 milyon dolarlık ekonomik yardım yaptı. Yardımlar Amerikan şirketlerinden satın aldığı malları Avrupalılara aktarması şeklinde olmasından dolayı, bu durum Amerikan ekonomisinde ciddi bir canlanmaya yol açtı.
Marshall yardımları sayesinde ekonomilerinde gözle görülür bir gelişme kaydetmeye başlayan ülkelerde komünistlerin iktidarı ele geçirme ihtimali ortadan kalktı.
1948-1952 dönemindeki 4 yıl içerisinde Türkiye ABD'den, hibe, borç, dolaylı yardım ve teknik yardım alarak başlıca dört ayrı kalemden toplamda 350 milyon dolar civarında kaynak sağlamıştır.
