Türk Kavimlerinin Dahisi: Dede Korkut

Dede Korkut Kimdir? Dede Korkut'un Hikayeleri Hakkında Bilgi

^{Dede Korkut'un 570-632 yılları arasında yaşadığı rivayet edilmiştir. Oğuzların Kayı veya Bayat boylarından geldiği, hem geçmişten ve hem de gelecekten haber veren olarak da bilinen Dede Korkut rivayetleri ile günümüze kadar ulaşmıştır. Türk destanlarında ve halk hikayelerinde, Dede Korkut adına ve onun mucizevi sözlerine rastlamak her zaman mümkündür. Türk hükümdarlarının akıl hocası ve veziri olduğu bilinen Dede Korkut, bütün Türk'lüğün yegane temsilcilerinden ve bugün de yaşatılmaya çalışılan atalarındandır.}

^{Destan özellikli pek çok halk kahramanının mücadeleleri anlatılan Dede Korkut hikayelerinde; güzel ve hikmetli sözler, Türklerin tarihine ait rivayetler, han ve beyler hakkında methiyeler, Türk töresine ait pek çok konular işlenerek, iyilere övgü kötülere eleştiri vardır. Dede Korkut hikayelerinde özellikle göçebe Oğuz Türklerinin tabiat şartlarına karşı dirençleri, düşmanlarına karşı sürekli üstünlüğü ve birlik şuurundan doğan kuvvetlilikleri dikkati çeker. Korkut Ata olarak saygı gören Dede Korkut’un hikayeleri yaşlı ve bilginlere büyük değer verildiğini de göstermesi açısından, son derece önemlidir. Doğum, din ve ölüm düşüncesi, hayatin her anında kendisini gösterir. Bugün Dede Korkut ve onun hikayelerinden ve destanlarımızdan alacağımız önemli dersler vardır. Fertler arasında saygı, sevgi, karşılıklı hoşgörü ve mertlik bunların başında gelmektedir.}

^{Dede Korkut aslında büyük bir vatanseverdir ve milletinin sonsuza dek güçlü ve mutlu yaşamasını gerçekleştirme mücadelesi içindedir. Hikayelerinde ki örnek şahsiyetler olan Bayındır Han, Kazan Han, Bamsı Beyrek, Boğaç Han, Selcen Hatun, Seğrek ve diğerleri toplumda olması gereken ideal insan karakterlerini temsil ederler. Bu insanlar, milleti ve vatanı için ölümü göze alan ve tüm zorlukların üstesinden gelebilen kahramanlardır. Türk ve dünya edebiyatının şaheserleri arasına giren ve çeşitli tarihi filmlere de konu olan Dede Korkut Hikayeleri, insani ve yaşadığı dünyayı tüm özellikleriyle ele almıştır. Dede Korkut' un hayatı ve onun hikayeleri, geçmişten geleceğe uzanan mücadelede varlığımızın, birliğimizin ve dirliğimizin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymakta, kahramanlık ruhumuzu coşkun bir üslupla dile getirmekte ve geleceğe ümit ve sevgiyle bakmamızı sağlamaktadır.}

Dede Korkut'un Hikayeleri

<sup>- Dirse Han Oğlu Boğaç Han
- Salur Kazanın Evinin Yağmalanması
- Kam Büre Beg Oğlu Bamsi Beyrek
- Kazan Beg Oğlu Uraz Beg’in Tutsak Olması
- Duha Koca Oğlu Deli Dumrul
- Kanlı Koca Oğlu Kan Turali
- Kadılık Koca Oğlu Yegenek
- Basatın Tepegöz’ü Öldürmesi
- Begel Oğlu Emren
- Usun Koca Oğlu Seğrek
- Salur Kazanın Tutsak Olması
- Dış Oğuz’un iç Oguz’a İsyanı</sup>

Dede Korkut Hikayelerinin Genel Özellikleri

^{Asıl adı: “Kitab-ı Dedem Korkut alâ Lisan-ı Tâife-i Oğuzân”dır. 12 hikâye ve bir ön sözden oluşan eser, destandan halk hikâyesine geçiş dönemi ürünüdür. Dede Korkut Hikâyeleri'nde Türklerin İslamiyet öncesi hayatı anlatılırken İslamiyet’e ait özelliklere de yer verilmiştir. Eser, bu bakımdan da bir geçiş dönemi ürünüdür. Eserde gerçekçi ve olağanüstü ögeler iç içedir. Hikayelerde kahramanlık, yiğitlik, savaş, aşk işlenen başlıca konulardır. Bu öykülerde Oğuzların diğer boylarla yaptığı savaşlar, yaşam biçimleri, komşularıyla ilişkileri, aile ve topIum yapısı, devlet yönetimi ve iç çekişmeleri gibi birçok konu işlenmiştir.}

^{Dede Korkut Hikayeleri. Xll. Xlll. XIV. asırlarda Anadolu’nun doğusunda; bu asırlar süresince buraya gelip yerleşmiş, buralarda vatan tutmuş Oğuz Türkleri arasında yaşamış, işlenmiş ve yayılmış hikayelerdir. Destanlarda olduğu gibi, bu hikayelerdeki çevre belli belirsizdir. Bu hikayeler, Oğuzeli’nde geçmiştir. Bu ülke, Doğu Anadolu ve Azerbaycan toprakları üzerinde bulunmaktadır. Ara sıra Bayburt, Trabzon gibi şehir adları da geçmektedir. Olağanüstü olaylarla olağan olaylar iç içedir. Türklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntılar yanında İslâm dini ile ilgili özellikler de vardır. Hikayeler, oluştuğu dönemin tarihi hakkında bilgi verir. İslami unsurların yanında Türklerin İslamiyet öncesi inanışlarına ait unsurlar da vardır.} 

Dede Korkut Hikayelerinin İçeriği

İlk bakışta Hristiyan komşularıyla Oğuzların savaşları üzerine kurulmuş kahramanlık destanları görünümünde bulunmalarına rağmen asıl önemi toplumumuzun sağlam ve doğru karakterini yansıtabilmesinden kaynaklıdır. Bu eser bir ön söz içerir ve devamında birbirinden bağımsız 12 ayrı hikaye yer almaktadır. Bu hikayeler ayrı ayrı değerlendirildiklerinde tek başlarına bir destan niteliği kazanacak kadar içeriğe sahip değildir. Kitabın ön sözünde Korkut Ata’nın bir takdimi bulunmaktadır. Hikayelerin her biri tek başına bağımsız ve tam bir hikaye olarak karşımıza çıkmakta fakat hepsi birden büyük bir bütün teşkil etmektedir.

Ayrı ayrı olan hikayelerin konusu topluluktaki beylerin başlarından geçen maceralardan oluşmaktadır. Hikayeler aynı devirde, aynı bölgede yaşayan ve birbirlerine çeşitli şekillerde bağlı bulunan Oğuz beyleri üzerine toplanmıştır. Kitabın adına göre Oğuz boylarının dilinde yazılmış olan hikayelerimizin bir kısmı Oğuzların Trabzon Rumları, Gürcüler ve Abazlarla savaştığı destanlardır. Bu hikayeler konuları yönünden incelenince Türk tarihinin belirli devirlerini gösteren bazı izlere rastlanır.  Kitapta yer alan kahramanlıklar bir kişinin etrafında yüksek bir coşkunlukta ifade edilmiştir. Kahramanlarda ve olaylardaki bu çoşkunluk insanı içine alabilecek kadar sürekleyicidir. Bu olaylar çoğu zaman Türk halkında derin izler bırakan niteliklere sahiptir.

Dede Korkut Hikayelerinin Önemi

Türk edebiyatında taşıdığı değer kadar bu eserin dünya edebiyatında da önemli bir yeri vardır. Çeşitli dillerde bu hikayeler hakkında pek çok şey yazılmıştır. Bu eseri Türk İlyada’sı diye adlandıranlar bile olmuştur. Gılgamış, Babil kültür dairesi için neyse, Odysseia Yunanlılar için ne ifade ediyorsa bu hikayeler de Türkler için aynı şeyi ifade eder. Bu eserin en karakteristik özelliği içinde bir milletin alın yazısı ile birlikte o milletin karakteri üzerine pek çok şeyin söylenmiş olmasıdır.

Bu hikayeler ferdi hikayeler olmayıp bir toplumun hikayeleridir. Dede Korkut Hikayelerimiz dil yönünden de bir ayrı özellik taşır. Hikayelerde kullanılan kelimelerin ve deyimlerin sayısı 8000 civarındadır. Bunların çoğu Türkçedir. Bu hikayelerdeki Azeri şivesi Türkçenin katıksız bir yapıya sahip olduğunu bize göstermektedir. Cümle içerisinde kelimelerin sıralanışı günümüz Türkçesiyle aynıdır. Bu hikayelerde kullanılan dil son derece sade şekildedir.

NeOldu.com / Sosyal Fayda