Türklere Özgü Tarih Kokan 10 Saz Modeli

Müziğin evrenselliği, insanların duygularını ifade etmek, kültürlerini paylaşmak ve geçmişten geleceğe taşımak için kullandıkları en güçlü araçlardan biridir. Her toplumun kendine özgü bir müzik mirası ve enstrümanları vardır. Türk müziği de zengin ve derin bir müzikal geçmişe sahiptir ve bu geçmişte Türklere özgü birçok etkileyici saz enstrümanı yer alır.

Türklere Özgü Sazlar

Türk müziğinin kalbinde yer alan bu benzersiz sazları keşfedeceğiz. Bu enstrümanlar, Türk kültürünün ve müziğinin bir parçası olan tarihi kökenlere, farklı bölgelerdeki etkilere ve çeşitli çalma tekniklerine sahiptir. Sazlar, Türk müziğinin ritmik, melodik ve duygusal özelliklerini taşıyan araçlardır.

Bağlama gibi Türk sazlarının en tanınmış olanı, Türk halk müziğinin sembolü haline gelmiştir. Tambur, klasik Türk müziğinde önemli bir rol oynarken ney, mistik ve ruhani bir saz olarak tasavvuf müziğinde derin bir yere sahiptir. Kabak kemane ise ilgi çekici bir gövdeye ve karakteristik bir sese sahip olup Doğu Anadolu bölgesinde yaygın olarak kullanılan bir enstrümandır. Bu sazların yanı sıra kanun, kemençe, ud, tar, mey, klarnet gibi sazlar da Türk müziğinin çeşitli türlerinde önemli roller üstlenir.

Bu yazıda, Türklere özgü sazlar hakkında daha fazla bilgi edinirken, Türk müziğinin zenginliğini ve çeşitliliğini keşfedeceğiz. Bu sazlar, Türk kültürünün önemli bir parçasıdır ve Türk müziğinin kimliğini yansıtan özel enstrümanlardır. Her bir saz, kendine özgü sesi ve çalma tekniğiyle müzikal ifadeyi zirveye taşır.

İşte Türklere özgü saz çeşitleri:

1. Kopuz

Kopuz bağlama ve türevi sazların atasıdır. “Komus” diye de geçmektedir. Kopuzun telleri at , koyun, gibi hayvanların ince bağırsağından yapılır. Bu yüzden sesi biraz tok çıkar ve çalınırken mızrap kullanılmaz. Perde kısımları da at kuyruğundan yapılır. Kopuz Türklerde kutsaldır. Hastalıkların tedavisinde bile kullanılmıştır. Şaman dininde ibadet kopuz ile yapılır. Kopuz sahibi sazını başkasına vermez, başkasının eli değdiğinde günah kabul edilir.

2. Sataer

10. Yüzyıldan itibaren Türkistan'da yaygın olarak kullanılmaktadır. Nar ve dut ağacından imal edilir. Günümüzde de kullanılan çalgı 8-12 arasında değişen çelik tel kullanılmaktadır. Uzun saplı, ince gövdeli 140 santimetrelik uzunluğa sahiptir. Elle ve yay ile çalınabilir. Çalınış biçimi olarak yaylı tanbura benzetilir. Yapısına bakıldığında Uygur tanburunun yaylısı denebilir. Üzerindeki motifler kemik ve boynuz parçalarında yapılır.

3. Kumul Giceği

Türkistan’ ın Kumul iline has olan bu saz, 15. yüzyılda oluşturulmuş tur. Kemençeye benzemektedir. Geleneksel halk müziğinde Kumul makamı vardır ve bu saz ile daha iyi ezgiler üretilir. Dut ağacından yapılır, yuvarlak gövdeli ve oval satıhlı saptan oluşur. Metal tellidir ve yayla icra edilir. Sataer gibi üzerindeki motifler kemik ve boynuz parçalarında yapılır.

4. Cura

Yörük çalgısı olarak geçen cura, bağlama ailesinin en küçük üyesidir. Genellikle altı, beş, dört ya da üç tellidir. Sapı ve gövdesi kısadır, fazla perde bulunmaz. Bu yüzden tek başına çalınmaya pek uygun yapıda değildir. Bağlamaya göre daha tiz ses verdiği için birlikte çalındığında müziğe hareket katar. Kıvrak ezgiler için üretilmiş sazdır.

5. Dutar

Bağlamanın yakın kuşak atalarındandır. İki tellidir ve parmakla çalınır. Büyük gövdeli ve uzun saplı bir çalgıdır. Dut ağacından yapıldığı için bu ismi almıştır. İki çeşittir. Büyük olan 125 santimetre ve 17 perdelidir. Küçük olanın uzunluğu ise 100 santimetredir ve 14 perdelidir. Türklerde bu enstrümanı kadınlar da çalar. Solo icralarda kullanılır ve Uygur, Kazak, Kırgız ve diğer Türk boylarında halen kullanılmaktadır.

6. Iklığ

Anlamı “yay” anlamındaki "ık" sözcüğünden gelmektedir. 12. yüzyıldan itibaren Anadolu'ya ulaşmıştır ve burada yayılmaya başlamıştır. Gövde yapımında kaplumbağa kabuğu ya da su kabağı kullanılır. İki ya da üç tellidir ve bu teller at kılından ya da hayvan bağırsağından yapılır.  Günümüzde kullanılan kabak kemane gibi dik tutularak çalınır. Kabak kemane ıklığdan esinlenilerek geliştirilmiş bir çalgıdır.

7. Çöğür

Evliya Çelebi'nin dediğine göre mucidi Kütahyalı Yakub Germiyanî'dir. Büyük yapılı bir sazdır. Gövdesi 45-47 santimetre civarındadır. Anadolu’da yaygın olarak kullanılmıştır, abdal sazı da denir. Yeniçeri ocağında yaygın olarak kullanılan çöğür, zaman içinde bazı değişikliklere uğratılmış ve orta boy bağlamadan küçük bir saz halini almıştır. Kestane ağacından yapılanlar daha makbuldür. 12, 9 ya da 6 telli olan çeşitleri mevcuttur. Genellikle semai, nefes gibi tasavvuf müziği eserleri seslendirilir.

8. Tambur

Tamburun kökeni, hangi tarihte ortaya çıktığı bilinmemektedir. Sözcük, sonraları İran'da ve Orta Asya'da, daha çok bağlamaya benzeyen armudi gövdeli, uzun saplı çalgıların genel adı olarak kullanılmıştır. Perdeleri bağırsak (katkut) veya olta misinasından yapılır. Tamburda dördü sarı ve üçü de çelik olmak üzere yedi tel bulunur. Bazen sekiz telli de olabilir. Tamburun mızrabı kaplumbağa kabuğundan yapılır. Dünyada sadece Türkiye’ deki müzik icralarında kullanılır. Tambur çalan kişiye tamburi denir.  Yaylı tambur olarak bilinen ve dik konumda yay ile çalınan versiyonu da vardır.

9. Bağlama

Bağlama kopuzun Anadolu’ da aldığı biçimdir. Anadolu ezgilerinin vazgeçilmez sazıdır. Halk müziği denildiğinde tek başına bağlama demek bile yeterli olur. Kaynaklarda ilk kez 18. Yüzyılda kullanılmıştır. Alevi ve Bektaşi kültüründe yeri büyüktür. Anadolu’nun çeşitli yörelerinde farklı çeşitleri bulunur.  Divan Sazı, Meydan Sazı, Kara Düzen, Bozuk Bağlama gibi çeşitleri vardır.  Genellikle dut ağacından yapılan bağlamanın tezenesi kiraz ağacının kabuğundan yapılmaktadır. Farklı yörelere göre farklı isimlerle anılmaktadır. Mızrap, çekü, serpene, büdene, pene bunlardan bazılarıdır. Bağlama tezeneyle çalınabildiği gibi tezenesiz de çalınabilir. Parmak vuruşlarıyla çalınan bu şekle “şelpe” denir. Günümüzde teknolojinin etkisiyle elektro bağlamalar üretilmiştir.

10. Kabak Kemane

Kabak kemane, Türklere özgü ve oldukça ilgi çekici bir sazdır. Kabak kemane, adını kabak şeklindeki gövdesinden alır ve Türk müziğinin önemli bir enstrümanı olarak kabul edilir. Hem görünümü hem de sesiyle dikkat çeken bu saz, Türk halk müziğinde özellikle Doğu Anadolu bölgesinde yaygın bir şekilde kullanılır.

Kabak kemane, kabak veya kavun kabuğundan yapılan bir gövdeye sahiptir. Gövdenin üst kısmında yer alan ses delikleri, saza özgü sesi oluşturur. Genellikle 3 ya da 4 teli bulunur ve teller, yay kullanılarak çalınır. Teller, çoğunlukla gümüş veya naylon malzemeden yapılır. Kabak kemane, tellerin gerilmesiyle elde edilen yaylı bir çalgıdır.

Türk Müziği ve Sazların Önemi

Türk Müziği, zengin bir kültürel mirasa sahip olan Türk toplumunun müzikal ifadesidir. Türk müziği, tarihi kökenleri, çeşitli coğrafi bölgelerdeki farklı etkileri ve kendine özgü bir tarzıyla dünya müzik tarihinde önemli bir yere sahiptir. Bu müzikal geleneğin temel taşlarından biri ise Türklere özgü sazlar olarak adlandırılan enstrümanlardır.

Türk sazları, Türk müziğinin karakteristik bir parçasıdır ve müziğin ifade edilmesinde merkezi bir role sahiptir. Sazlar, farklı boyutlarda ve çeşitli şekillerde üretilen telli çalgılardır ve Türk müziğinin ritmik, melodik ve duygusal özelliklerini taşırlar. Sazlar, zengin bir sese sahip olmalarıyla bilinir ve Türk müziğinin duygusal derinliğini ifade etmek için mükemmel bir araç olarak kullanılır.

Türk sazları arasında en tanınmış olanı bağlamadır. Bağlama, Türk halk müziğinin sembolü haline gelmiş ve Türk kültüründe derin bir yere sahip olmuştur. Bağlama, yedi telli bir enstrüman olup Türk müziğinin çeşitli tınılarını ve ezgilerini ifade etmek için kullanılır. Bağlamanın zengin sesi ve kendine özgü çalma tekniği, Türk müziğine özgü bir kimlik kazandırır.

Bunun yanı sıra, Türk müziğinde önemli bir yere sahip olan diğer sazlar da bulunmaktadır. Tambur, klasik Türk müziğinde önemli bir enstrüman olarak kabul edilir ve özellikle makam müziğinin icrasında kullanılır. Ney ise mistik ve ruhsal bir sazdır ve Türk tasavvuf müziğinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Ayrıca kanun, kemençe, ud, tar, mey, klarnet gibi sazlar da Türk müziğinde önemli roller üstlenir.

Türklere özgü sazlar nelerdir?

Türklere özgü sazlar arasında en tanınmış olanları bağlama, tambur, ney, kanun, kemençe, ud, tar, mey ve klarnet gibi enstrümanlardır.

Bağlama nedir ve Türk müziğinde nasıl kullanılır?

Bağlama, Türk halk müziğinin sembolü haline gelmiş bir telli çalgıdır. Genellikle yedi veya on iki telli olarak üretilir ve Türk müziğinin çeşitli türlerinde çalınır. Bağlama, çalma tekniği ve karakteristik sesiyle Türk müziğine özgü bir kimlik kazandırır.

Tambur neye benzer ve hangi müzik türünde kullanılır?

Tambur, yaklaşık olarak otuz telli ve kubbeli bir gövdeye sahip bir enstrümandır. Türk klasik müziğinde önemli bir rol oynar ve özellikle makam müziğinin icrasında kullanılır. Tamburun derin ve duygusal bir sese sahip olması, müzikal ifadeyi zenginleştirir.

Ney nasıl bir enstrümandır ve hangi müzik türünde kullanılır?

Ney, kamıştan yapılan ve üflenerek çalınan bir sazdır. Türk müziğinin mistik ve ruhani tarafını temsil eder. Tasavvuf müziğinde sıkça kullanılır ve doğal, içli bir sese sahip olmasıyla bilinir.

Kanun nasıl bir enstrümandır ve hangi müzik türlerinde kullanılır?

Kanun, tellerin gerildiği bir diziye sahip olan bir çalgıdır. Orta Doğu kökenli bir saz olup Türk müziğinde önemli bir rol oynar. Kanun, klasik tarzdaki eserlerde özellikle melankolik ve romantik tonlar için kullanılır.

Türklere özgü sazları çalmak için müzik eğitimi almak gerekiyor mu?

Türklere özgü sazları çalmak için müzik eğitimi almak önemlidir. Bu enstrümanlar özel çalma tekniklerine sahiptir ve uzmanlık gerektirir. Müzik okulları, kurslar ve özel müzik eğitmenleri tarafından verilen derslerle saz çalmayı öğrenebilirsiniz.

Türklere özgü sazları nereden satın alabilirim?

Türklere özgü sazları, müzik mağazaları veya çevrimiçi müzik ekipmanı satan sitelerden satın alabilirsiniz. Kaliteli enstrümanlar satın alırken güvenilir satıcıları tercih etmek önemlidir. Ayrıca, yerel saz yapımcılarından da özel siparişler verebilirsiniz.