Yumuşama Dönemi Türkiye’de Yaşanan Gelişmeler

Türkiye’de yumuşama dönemine damgasını vuran en büyük gelişmelerden biri “ulaştırma politikası”nda yapılan köklü değişimlerdir. Bu değişimlerden sonra karayollarına yönelik köklü çalışmalar yapılmaya başlandı.

Bu dönem öncesinde tarım ve sanayi alanında yaşanan gerileme konusunda da daha istikrarlı adımlar atıldı ve tüketim mallarının üretimine öncelik verildi, üretimde ise uzlaşmaya gidildi. Bu gelişmenin yaşanması, olumsuz olarak da bazı durumların cereyan etmesine neden oldu. Mesela iç dinamiklerde bu gelişmelerin yaşanmasıyla birlikte göçler daha fazla yaşanmaya başladı.

12 Mart Muhtırası ve 12 Eylül Darbesi

Yumuşama döneminde Türkiye’de tarım ve sanayi alanında yapılan çalışmaların artmasıyla birlikte tırmanışa geçen göç olaylar, büyük şehirlerde bazı sorunların yaşanmasına neden oldu. 1960 yılından itibaren Türk Siyasi hayatını derinden etkileyen toplumsal hareketlilik, kentleşme ve sanayileşme, bir yandan iyi bir gelişme olarak değerlendirilirken yaşanan toplumsal ayrışmalar, Türkiye tarihi için olumsuz bir izlenim bıraktı. Laik-İslamcı, solcu-sağcı, Alevi-Sünni ayrışmaların yaşandığı bu dönemde, siyasette yer bulan sağ-sol ayrışmaları da yine yaşanan üzücü durumlardan biri olarak tarihe geçti.

Yumuşama dönemi Türkiye’de yaşanan gelişmelerin en büyüğü de bu dönemde patlak verdi ve ülkede ilk askeri darbe 27 Mayıs 1960 yılında meydana geldi.

1961 yılına gelindiğinde 1961 Anayasası’nın oluşturduğu demokratik ortam hem sağ kesim hem de sol kesim için daha rahat bir şekilde örgütlenme fırsatına döndü.

1960-80 yılları arasında çok sesliliğin yaşandığı bir dönem olsa da baskıların da arttığı bir dönemdir. Bu dönemde ortaya çıkan öğrenci ve işçilerin protesto ve eylemleri, Türkiye tarihinde önemli bir yere buldu. 1960-1980 yılları arasında sağ ideolojide Nurettin Topçu ve Necip Fazıl Kısakürek gibi isimler önlere çıktı.

1961 Anayasası’nda demokratik bir ortamın oluşması neticesinde Türkiye İşçi Partisi (TİP), solcu aydınları, sendikacıları ve sosyalistleri de yanına alarak Türk siyasetinde yer edinmeyi başardı.

Siyasi alanda yaşanan olaylar

Yumuşama Dönemi Türkiye’de yaşanan gelişmelerin önemli bir bölümü de siyaset cephesinde yaşanmıştır. Siyasi cephede yaşanan olaylar şunlardır;

• 1968 senato yenileme seçimlerinde 20 ilde Adalet Partisi (AP) ile Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) arasında çıkan çatışmalarda 15 kişi yaşamını yitirmiş, 47 kişi ise yaralanmıştı.
• 1969 yılında yeniden iktidara geçen AP içerisinde ayrışmalar yaşanmış eski DP’liler “41’ler Grubu” olarak örgütlenmiş ve parti içinde iç muhalefet başlamıştı.
• 1970 bütçesinin meclisten geçememesi, Süleyman Demirel’in istifa etmesini mecburi kılmıştır.

12 Mart 1971 Muhtırası

Yumuşama Dönemi Türkiye’de yaşanan gelişmeler arasında en önemlisi de 12 Mart 1971 Muhtırası olmuştur. Ancak bu muhtırayı tetikleyen bazı gelişmeler, öncesinden yaşanmıştır. Bunlar;

1. Üniversite olaylarının tırmanması ile birlikte öğrenci ölümleri başladı.,
2. ODTÜ’de ABD büyükelçisinin arabası yakıldı.
3. 1961 Anayasasının meşruluğu tartışılmaya başlamış ve yeni bir anayasanın hazırlanması gerektiği söylemleri artmaya başladı.
4. Dünya genelinde etkili olan “Gençlik Hareketi” Türkiye’de daha yaygın şekilde kendini göstermeye başlamıştır. 15 Haziran 1970’de İstanbul’da gerçekleştirilen “İşçi Yürüyüşü” bir işçi, bir polis ve bir esnafın hayatını kaybetmesine neden olmuş, bunun üzerine İstanbul ve Kocaeli’nde sıkı yönetim ilan edilmiştir.
5. Bu dönemde iktidarda olan hükumetin sorunlara çözüm bulamaması, olayların tırmanmasına neden olmuştu.

Muhtıranın Gelişimi

Yukarıda saydığımız ve sayamadığımız birçok olayın gerçekleşmesi üzerine yaşanan bu olayların müsebbibi olarak hükümet sorumlu tutulmuştur. Kara Kuvvetleri Komutanları ise yaşanan bu olayların üzerine Sol askeri unsurların darbesini engellemek amacıyla kendilerince en iyisini yaptılar.

12 Mart 1971 günü saat 13.00’te tüm Türkiye’ye ilan edilen metin ve TBMM’ye verilen muhtıra ile Süleyman Demirel hükumetine yürütme görevinden el çektirildi.