Ziya Gökalp Şiirleri – En Güzel 15 Şiiri
En Güzel ve Kısa Ziya Gökalp Şiirleri
1876 yılında Diyarbakır’da doğan Ziya Gökalp, Türk düşünce tarihinin en önemli isimlerinden biridir. Genç yaşta tanıştığı milliyetçi ve hürriyetçi fikirleri, onun hem akademik hem de edebi çalışmalarına yön vermiştir. Şiirlerinde özellikle milli duyguları, vatan sevgisini ve aile değerlerini işleyerek Türk toplumuna ilham kaynağı olmuştur. Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün “Fikirlerimin babası Ziya Gökalp’tir” sözü, onun Türkiye üzerindeki etkisini açıkça gösterir. 25 Ekim 1924’te İstanbul’da hayata gözlerini yuman Gökalp, bize birbirinden anlamlı şiirler ve fikirler miras bırakmıştır.
1. Ali Kemal'e
Ben Türküm! diyorsun, sen Türk değilsin!
Ve İslamım! diyorsun, değilsin İslam!
Ben, ne ırkım için senden vesika,
Ne de dinim için istedim ilam!
Türklüğe çalıştım sırf zevkim için,
Ummadım bu işten asla mükafat!
Bu yüzden bin türlü felaket çektim,
Hiç bir an esefle demedim: Heyhat!
Hatta ben olsaydım: Kürd, Arap, Çerkes;
İlk gayem olurdu Türk milliyeti
Çünkü Türk kuvvetli olursa, mutlak,
Kurtarır her İslam olan milleti!
Türk olsam olmasam ben Türk dostuyum,
Türk olsan olmasan sen Türk düşmanı!
Çünkü benim gayem Türkü yaşatmak,
Seninki öldürmek her yaşatanı!
Türklük, hem mefkurem, hem de kanımdır:
Sırtımdan alınmaz, çünkü kürk değil!
Türklük hadimine 'Türk değil!' diyen
Soyca Türk olsa da 'piçtir', Türk değil!
2. Turan
Vatan ne Türkiyedir Türklere, ne Türkistan,
Vatan, büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan!
...diyerek Türk birliğini ve ideallerini işleyen Gökalp, bu dizelerde millî mefkûreyi yüceltir. Turan, Türk dünyasının hayalî bir birleşme ülküsünü simgeler.
3. Anne Sevgisi
Anneye karşı gelmeyelim,
Nergis çiçeği gibi,
Ne güzel kokarlar,
Ellerinde çiçek çok güzel durur.
Bu kısa mısralarında Gökalp, annelik duygusunu derin bir sevgiyle dile getirir. Aile değerlerini öne çıkaran bu şiiri, çocukların annelerine saygı göstermesi üzerine odaklanır.
4. Türkçe
Uydurma söz yapmayız,
Yapma yola sapmayız,
Türkçeleşmiş, Türkçedir;
Eski köke tapmayız.
Burada Türk diline olan saygısı ön plandadır. Ziya Gökalp, milli kimliğin korunması ve geliştirilmesinin dil sayesinde mümkün olacağını savunur.
5. Asker Duası
Elimde tüfenk, gönlümde iman,
Dileğim iki: Din ile vatan...
Ocağım ordu, büyüğüm Sultan,
Sultan’a imdâd eyle Yârabbi!
Ömrünü müzdâd eyle Yârabbi!
Bu şiirde Ziya Gökalp, vatan ve din sevgisini askerî bir bakış açısıyla harmanlamıştır. Şiir, Mehmetçiğin manevi dünyasını samimi bir üslupla yansıtır.
6. Vatan
Bir ülke ki camiinde Türkçe ezan okunur,
Köylü anlar manasını namazdaki duânın.
Bir ülke ki mektebinde Türkçe Kur'ân okunur.
Küçük büyük herkes bilir buyruğunu Hüdâ'nın.
Ey Türkoğlu, işte senin orasıdır vatanın!
Ziya Gökalp’in milli birlik anlayışını ve dil birliğine verdiği önemi vurguladığı en bilinen şiirlerinden biridir. Vatan kavramına olan bağlılığını şiirsel bir anlatımla güçlendirir.
7. Uyu Yavrum
Uyu yavrum, uyanacak günler var,
Yarınları gözetleyen dünler var.
Baban şehit izlerinde ünler var.
O izlerde sen de dolaş,
Öç gününe sen tezce ulaş.
Bu şiirinde milli vicdan ve şehitlik ruhunu işlemiş, gelecek nesillere de bu şuurun aktarılmasını hedeflemiştir. Gökalp’in kalemi, çocuklar üzerinden ulusa bir sesleniştir.
8. Cenk Türküsü
Türk Oğullarına:
Düşman yine öz yurduna el attı,
Mezarından Ata'n kılıç uzattı,
Yürü diyor, hakkı zulüm kanattı,
Attilâ'nın oğlusun sen unutma!
Ziya Gökalp, bu şiirinde kahramanlık temasıyla tarihi kişiliklere atıfta bulunur. Attilâ gibi Türk büyüklerini örnek göstererek millet bilincini canlı tutmaya çalışır.
9. Çobanla Bülbül
Çoban kaval çaldı,sordu bülbüle:
“Sürülerin hani,ovan nerede?”
Bülbül sordu,boynu bükük bir güle:
“Şarkılarım hani,yavrum nerede?”
Gökalp burada doğa ve millî benlik temasını bir araya getirir. Çoban ve bülbül, sembolik karakterler olarak kaybedilen değerlere ağıt yakar.
10. Kendine Doğru
Atanın içkisi köpüklü kımız,
Arpa suyu içme! dedi bir Kırgız!
Evinin yemişi erikle elma,
Komşunun bağından hurmayı alma!
“Kendine Doğru” şiirinde Gökalp, Türklüğe özgü kültürel ögelere vurgu yapar. Yabancı özentileri eleştirirken, örf ve âdetlerin önemini ön plana çıkarır.
11. Altın Destan
I
Sürüden koyunlar hep takım takım,
Ayrılmış, sürüde kalmamış bakım;
Asmanın üzümü dağılmış; salkım
Olmak ister, fakat bağban nerede?
Gideyim, arayım: çoban nerede?
Ziya Gökalp, “Altın Destan” şiirinde toplumsal dağılmışlığı ve tekrar birleşmenin gerekliliğini anlatır. Destansı bir üslupla lider arayışını ve milli bütünleşmeyi işler.
12. Kurt ile Ayı
Kurt kocadı, kötürüm oldu,
Bunu sezen bir genç atı
Yakaladı kurdu yoldu,
Dedi: 'Haydi tüysüz dayı,
“Kurt ile Ayı”, hayvanlar üzerinden ibretlik bir hikâye sunar. Kurt ve Ayı sembolleriyle iyiliğin, kötülüğün ve intikamın sonuçlarını anlatır. Gökalp, sembolizmle topluma mesaj vermeyi hedefler.
13. Türk Oğullarına
Düşman yine öz yurduna el attı,
Mezarından Ata'n kılıç uzattı,
Yürü diyor, hakkı zulüm kanattı,
Attilâ'nın oğlusun sen unutma!
Milli coşku ve vatan savunması teması, Ziya Gökalp şiirlerinin vazgeçilmez konularındandır. Bu şiirde kahramanlık duygusunu ön plana çıkararak Türk oğullarına seslenir.
14. Niçin?
Bu halkın başında bir kahraman var,
Şan onundur ama millete yarar.
Haklıdır bu şandan korksa düşmanlar
Dostlardan da varmış tiksinen, niçin?
Gökalp, bu şiirinde liderlik ve millî birlik arasındaki ilişkiye değinir. Milletin başındaki kahramanın önemini vurgularken, içerdeki muhalefetin nedenlerini sorgular.
15. Lisan
Uydurma söz yapmayız,
Yapma yola sapmayız,
Türkçeleşmiş, Türkçedir;
Eski köke tapmayız.
Lisan şiiri, Ziya Gökalp’in dil konusundaki hassasiyetini yansıtır. Dil devrimi ve Türkçenin sadeleşmesi temaları, Gökalp’in düşünce dünyasında önemli bir yer tutar.
