Alzheimer Hastalığı Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Yaşlılıkla beraber karşımıza çıkan Alzheimer hastalığı, kişinin en temel işlevleri bile yerine getirememesine neden olabilir. İlk belirtisi unutkanlık olan alzheimerde erken teşhis ve tedavi çok önemlidir. Aksi takdirde hastalık oldukça ciddi sonuçlara sebebiyet verebilir. İçeriğimizde alzheimer nedir, neden olur, belirtileri nelerdir ve tedavisi nasıldır gibi soruların cevabını vereceğiz.

İşte alzheimer hakkında bilinmesi gerekenler...

Alzheimer Nedir?

Alzheimer hastalığı, yaygın bir nörodejeneratif hastalıktır ve en sık görülen demans türüdür. İlk olarak 1906 yılında Alman nörolog Alois Alzheimer tarafından tanımlanmıştır. Bu hastalık, beyin hücreleri arasındaki iletişimi etkileyerek yavaş yavaş beyin fonksiyonlarının kaybına neden olur.

Alzheimer, genellikle ilerleyici bir seyir gösterir ve zamanla kişinin bellek, düşünme becerileri ve davranışlarında ciddi sorunlara yol açar. Hastalığın erken belirtileri arasında unutkanlık, karışıklık, kişilik ve davranış değişiklikleri, konuşma güçlüğü ve mekansal yönelim problemleri bulunur. Bunlar genellikle günlük yaşamı etkilemeye başladığında fark edilir.

Alzheimer hastalığının kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak araştırmalar, genetik faktörlerin, yaşlanma sürecinin ve çevresel etkenlerin birleşiminin hastalığın ortaya çıkmasında rol oynadığını göstermektedir. Beyinde amiloid plak adı verilen protein birikimleri ve nörofibriler yumaklar adı verilen anormal protein yapıları, hastalığın karakteristik özellikleri olarak kabul edilir.

Alzheimer hastalığı, ilerleyici bir hastalık olduğu için zamanla semptomlar kötüleşir. İlk aşamalarda hafif bellek kaybı ve zihinsel bulanıklık görülürken, ilerledikçe kişi kendisini ve çevresini tanıma yeteneğini kaybeder. İleri aşamalarda, temel günlük aktiviteleri yerine getirememe, dil problemleri ve fiziksel işlevlerde azalma gibi belirtiler ortaya çıkar.

Alzheimer Neden Olur?

Alzheimer hastalığı, karmaşık ve çok faktörlü bir hastalıktır. Henüz kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, araştırmalar bize hastalığın gelişiminde genetik, yaşlanma ve çevresel faktörlerin etkili olduğunu göstermektedir.

Genetik Faktörler

Alzheimer hastalığı bazen ailesel geçiş gösterebilir. Yani, belirli genlerin değişiklikleri veya mutasyonları Alzheimer riskini artırabilir. Özellikle Presenilin 1 (PSEN1), Presenilin 2 (PSEN2) ve Amyloid Beta Peptid Precursor Protein (APP) genlerindeki mutasyonlar Alzheimer hastalığıyla ilişkilendirilmiştir. Ancak, bu genetik faktörler sadece Alzheimer vakalarının küçük bir yüzdesinden sorumludur.

Yaşlanma Süreci

Yaşlanma, Alzheimer hastalığının en büyük risk faktörüdür. İlerleyen yaş, beyindeki yapısal ve işlevsel değişikliklere neden olur ve bunlar Alzheimer gelişme riskini artırır. 65 yaş üstü insanlarda Alzheimer hastalığı görülme olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, her yaşta görülebilir ve nadir durumlarda erken yaşlarda (40'lı ve 50'li yaşlarda) ortaya çıkabilir.

Amiloid Plak ve Nörofibriler Yumaklar

Alzheimer hastalığında beyinde amiloid plaklar ve nörofibriler yumaklar adı verilen anormal protein birikimleri bulunur. Amiloid plaklar, beyindeki sinir hücreleri arasındaki iletişimi engelleyebilir ve hücrelerin ölümüne neden olabilir. Nörofibriler yumaklar ise sinir hücrelerinde anormal protein yapısı oluşmasına sebep olur. Bu protein birikimleri beyin fonksiyonlarını etkiler ve Alzheimer belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açabilir.

Çevresel Faktörler

Bazı çevresel faktörler de Alzheimer riskini artırabilir. Bunlar arasında yüksek tansiyon, şeker hastalığı, obezite, kalp hastalığı, sigara içme, düşük eğitim düzeyi, sosyal izolasyon, depresyon ve baş travmaları bulunabilir. Bu faktörler, beyindeki iltihaplanma, oksidatif stres ve sinir hücrelerinde hasara neden olarak Alzheimer riskini artırabilir.

Alzheimer Kimlerde Görülür?

Alzheimer hastalığı, genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkan bir nörodejeneratif hastalıktır. Ancak her yaşta görülebilir ve nadir durumlarda erken yaşlarda (40'lı ve 50'li yaşlar) başlayabilir. Peki, Alzheimer kimlerde görülür? İşte bazı önemli faktörler:

Yaş

İlerleyen yaş, Alzheimer hastalığının en önemli risk faktörüdür. 65 yaş üstü insanlarda Alzheimer hastalığı görülme olasılığı daha yüksektir. Her on yılda, Alzheimer riski iki katına çıkar. Ancak, unutkanlık veya hafıza sorunları yaşayan her yaşlı bireyin Alzheimer hastası olduğu anlamına gelmez.

Genetik Faktörler

Genetik faktörler, Alzheimer riskini etkileyebilir. Ailesinde Alzheimer hastası olan bireylerde, diğer insanlara göre daha yüksek bir risk vardır. Özellikle Presenilin 1 (PSEN1), Presenilin 2 (PSEN2) ve Amyloid Beta Peptid Precursor Protein (APP) genlerindeki mutasyonlar Alzheimer hastalığıyla ilişkilendirilmiştir. Ancak, genetik faktörler sadece Alzheimer vakalarının küçük bir yüzdesinden sorumludur.

Cinsiyet

Kadınlar, erkeklere kıyasla Alzheimer hastalığına daha yatkındır. Kadınlarda hormonal değişiklikler, özellikle menopoz sonrası dönemde, Alzheimer riskini artırabilir. Bununla birlikte, bu bağlantı tam olarak anlaşılmamıştır ve araştırmalar hala devam etmektedir.

Baş Travmaları

Ciddi baş travmaları, özellikle tekrarlayan veya şiddetli olanlar, Alzheimer hastalığı riskini artırabilir. Özellikle boks veya Amerikan futbolu gibi kontak sporlarıyla uğraşan sporcular, uzun vadeli beyin hasarlarına maruz kalabilir ve Alzheimer riski taşıyabilir.

Genel Sağlık Durumu

Bazı sağlık durumları, Alzheimer riskini artırabilir. Örneğin, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, obezite, kalp hastalığı gibi kronik hastalıklar Alzheimer gelişme riskini artırabilir. Ayrıca, depresyon, sosyal izolasyon ve düşük eğitim düzeyi de Alzheimer riskiyle ilişkilendirilmiştir.

Alzheimer Hastalığının Belirtileri

Alzheimer hastalığı, beyin fonksiyonlarında ve bellekte zamanla ilerleyen bozukluklara neden olan yaygın bir nörodejeneratif hastalıktır. Bu hastalığın belirtileri, genellikle hafıza kaybıyla başlar ve zamanla daha ciddi bilişsel ve davranışsal sorunlara yol açar. İşte Alzheimer hastalığının belirtileri:

1. Hafıza Kaybı

Alzheimer hastalarında en sık görülen belirti hafıza kaybıdır. İlk başlarda günlük yaşamda küçük unutkanlıklarla başlayabilir. Ancak zamanla, kişi önemli olayları, yakın insanları, yeni bilgileri hatırlama yeteneğini kaybedebilir. Özellikle yakın zamandaki olayları hatırlamakta zorluk çekerler.

2. Zihinsel Bulanıklık ve Karışıklık

Alzheimer hastaları, zihinsel bulanıklık ve konsantrasyon güçlüğü yaşayabilir. Basit matematiksel hesaplamaları yapmak, planlar yapmak veya karar vermek gibi zihinsel görevlerde güçlük çekebilirler. Ayrıca, olayları takip etmekte zorlanabilir ve zamanla karışıklık yaşayabilirler.

3. Dil Sorunları

Alzheimer hastaları, konuşmada zorluk çekebilirler. Kelimeleri bulma, cümleleri düzgün bir şekilde oluşturma veya iletişimdeki anlamı anlama gibi dil becerilerinde azalma görülebilir. Bu da ifade etmekte zorluk çektikleri veya anlamada sıkıntı yaşadıkları anlamına gelebilir.

4. Mekansal ve Zaman Yönelimi Problemleri

Alzheimer hastaları, mekansal ve zaman yönelimi konusunda sorunlar yaşayabilirler. Yol bulma yetenekleri azalabilir, tanıdık yerlere gitmekte zorlanabilirler. Ayrıca, mevsimleri, tarihleri veya günlük rutinleri hatırlamakta güçlük çekebilirler.

5. Kişilik ve Davranış Değişiklikleri

Alzheimer hastalarında kişilik ve davranış değişiklikleri gözlenebilir. İlgilendikleri aktiviteleri yapma isteği azalabilir, sosyal etkileşimlerde azalma görülebilir. Ayrıca, sinirlilik, huzursuzluk, şüphe, depresyon veya korku gibi duygusal değişiklikler de ortaya çıkabilir.

6. Günlük Aktivitelerde Zorluklar

Alzheimer hastaları, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmekte güçlük çekebilir. Yemek pişirme, giyinme, banyo yapma gibi basit görevleri hatırlamakta veya gerçekleştirmekte zorlanabilirler. Bu durum, günlük yaşam aktivitelerine bağımsızlık kaybıyla sonuçlanabilir.

Alzheimer’ın Evreleri

Alzheimer 3 farklı evrede görülebilir. Evrelerin belli bir süresi yoktur. Bir evreden diğerine geçiş uzun yıllar sürebilir. İlk evrede bellek kaybı, tarih hatırlamada güçlük, bilinen mekanları tanımada zorluk ve karar vermede güçlük çekilmesi yaşanır. Her ne kadar gözden kaçabilse de ilk belirtiler kişide korkuya, utanmaya ve kedere neden olabilmektedir.

Bu evrede günlük yaşam belirtilerini engelleyen belirtiler ortaya çıkmıştır. Bellek sorunları, kaybolma, konuşma bozukluğunda artma, varsanılar ve öz bakımının azalması bu belirtiler arasında öne çıkanlarıdır.

3. evre tam bağımlılık evresidir. Bu evrede zihinsel bozukluklar belirgin fiziksel bozukluklarla birlikte görülmektedir. Yardım edildiği halde beslenmede güçlük, aile üyelerini ve arkadaşları tanımada güçlük, idrar ve gaita kaçırma, yürüme güçlükleri ve belirgin düzeyde davranış bozuklukları bu dönemde ortaya çıkmaktadır.

Alzheimer Hastalığının Tedavisi

Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Yapılan tedaviyle hastalık tamamen ortadan kaldırılamaz. Fakat bu hastalık için erken tanı çok önemlidir. Çünkü ilaç, semptomatik tedavi ve davranışsal uygulamalarla hastalığın ilerlemesi yavaşlatılır. Bu da hastalığın semptomlarının azalmasını sağlar.

Alzheimer tedavisine başlanabilmesi için öncelikle kişide alzheimer olup olmadığı kesin olarak tespit edilmelidir. Her unutkanlık yaşayan alzheimer hastası olamayacağı için uygulanacak alzheimer testi ile kesin sonuç alınmalıdır. Fiziksel ve nörolojik olarak gerçekleştirilen bu testlerde kişinin, reflekslerine, kasların yapısı ve gücüne, yürüyebilme yetisine, görüş ve işitme kabiliyetine, vücut koordinasyonuna bakılarak bir sonuca varılır. Ayrıca kan testleriyle kişinin hafıza kayıplarının altındaki sebep kesin olarak belirlenerek tedavi için adımlar atılır.

Alzheimer Hastası Yakınlarının Bilmesi Gerekenler

Yaşlılarda iletişimi engelleyen birçok neden vardır. Yaşlılıkla birlikte gelişen fiziksel değişikliklerden dolayı görme, işitme duyusunun kaybı, yaşlının sosyal desteğinin azalması ve çevresindeki psikososyal değişmeler iletişimde sorunlara neden olabilir.

Hastalarla iletişimde dikkat edilmesi gerekenler bazı noktalar bulunuyor. Bunlar utandırmamak, güven vermek, adı ile hitap etmek, dokunmayı kullanmak, sosyal ilişkilerini desteklemek, günlük aktivite planı yapmak, anlaması için süre tanımak, kendini tanıtmak, açık, basit ve yavaş konuşmaktır. Bu önerileri dikkate aldığınızda karşınızdaki kişiyle daha etkili iletişim kurabileceğinizi söyleyebiliriz.

Alzheimer nasıl başlar?

Bu hastalığın ilk belirtisinin unutkanlık olduğunu söyleyebiliriz. Alzheimer hastası yakın geçmişteki bilgi, kişi ve olayları unutmaya başlar. Hastalık ilerledikçe unuttuğu bilgilerde artış yaşanır ve sıklık artar.

Alzheimer ne kadar sürede öldürür?

Alzheimer hastalarının yaşam süresi ortalama olarak 3 ile 11 yıl arasında değişmektedir. Hastalığın son evresinde kişi çok büyük zararlar görmektedir. Son evrede kişilerin 1 ile 3 yıl arasında yaşam süresi vardır.

Alzheimer hastaları en fazla kaç yıl yaşar?

Alzheimer hastaları genellikle aspirasyon pnömonisi ya da bazı enfeksiyonlar yüzünden hayatını kaybetmektedir. Tanı konulduktan sonra ortalama yaşam süresi 4 ile 10 yıl arasında değişmektedir. Bazı vakalarda bu 1-20 yıl arasında da olabilmektedir.

Alzheimer hastalığı en erken kaç yaşında başlar?

Alzheimer hastalığı genellikle 65 yaş civarında başlamaktadır. Yaş ilerledikçe ise hastalığın görülme sıklığı artmaktadır.

Alzheimer hastalığı nasıl geçer?

Alzheimer hastalığı ilaç, semptomatik tedavi ve davranışsal uygulamalarla yavaşlatılabilmektedir. Doktorunuz bu yöntemleri kullanarak hastalığın belirtilerini azaltmaya çalışacaktır. Kesin tedavi ise maalesef ki yoktur.

Alzheimer hastası olmamak için ne yapmalı?

Alzheimer hastalığından korunmak için uygulayabileceğiniz birçok şey bulunuyor. Bunlar arasında sigarayı bırakmak, B12 takviyesi almak, sosyal yaşamda daha aktif olmak, D vitamini almak, kahve içmek, başınızı korumak, alkol tüketimini azaltmak ve beyin egzersizleri yapmak öne çıkıyor.