Anestezi Nedir, Nasıl Yapılır, Çeşitleri Nelerdir?

Anestezi Nedir?

Kelime anlamı hissizleştirme olan anestezi, ameliyat sırasında ortaya çıkacak ağrı, çekiştirme ya da gürültü gibi olumsuz hislerin hasta tarafından hissedilmesini engellemek demektir. Farklı düzeylerde uygulanabilse de en bilineni genel anestezidir.

Genel anestezi, kas felci ve hiçbir şey hatırlamamak gibi bileşenleri içeren bir uyku halidir. Anestezi bölgesel olarak da uygulanabilir. Örneğin belden aşağısı gibi. Yerel olarak küçük bir bölge de uyuşturulabilir. Amaç, hastanın en olumlu koşulda ameliyat geçirmesini ve ameliyattan sonra rahat bir iyileşme süreci geçirmesini sağlamaktır.

Genel Anestezi Nasıl Yapılır?

Kişinin şuurunun kapandığı genel anestezide bu farklı ilaçlarla sağlanır. Genel olarak ilk önce damardan verilen ilaçla başlar. Solunum yoluyla devam eder. Bunun yanı sıra çok güçlü ağrı kesiciler verilir.

Ameliyatın tipine göre kaslarının felç edilmesi söz konusu olabilir. Bu durumda hastanın nefes almasından kalp atışına kadar tüm yaşamsal fonksiyonları, anestezi uzmanı tarafından kontrol altına alınır. Aynı zamanda hastaneye giriş gibi kötü anıların, belli bir kısmı kapsayan hafıza kaybı yapma özellikli ilaçlar sayesinde unutturulması da mümkündür.

Genel anestezide uyuşturucu solunum yoluyla, damardan iğneyle, bağırsaklar, yani rektum yoluyla verilebilir. Genel anestezide omurilik, beyin sapı ve beyin dış yüzeyindeki sinir hücrelerinin sinyal üretimlerini baskılayıp bunların bilinç düzeyine aktarılmasını engelliyor.

Lokal Anestezi Nasıl Yapılır?

Birkaç farklı şekli vardır. En sık uygulanan şekli, bel kemiğinden içeri girilip omuriliğin etrafındaki bir bölgeye uyuşturucu ilaçlar vermektir. Vücudun alt yarısındaki bir ameliyat bu şekilde gerçekleştirilebilir. Bunun da iki farklı türü vardır: spinal ve epidural anestezi. Bunlar arasında süre açısından fark vardır.

Epidural anestezi uzun sürelidir. Ameliyat sonrası ağrıyı kontrol etmek için etkin bir yöntem olan epidural anestezide omuriliğin etrafındaki boşluklardan birine ince bir boru yerleştirilir ve günlerce ağrı çekmeden ameliyat sonrası dönem atlatılır. Yerel anestezi, diğer bir yöntemdir. Sadece ameliyat edilecek bölgeye ilaç verilir. Kısa süreli bir anestezidir.

Lokal anestezide ise uyuşturucu madde, doğrudan kalın bir sinir köküne şırınga edilir ve böylece bu kökten çıkan sinirlerin yayıldığı tüm bölgede geçici bir his kaybı gerçekleştirilir. Lokal anestezide genel olarak kullanılan kokain ve sonradan keşfedilen prokain dışında akupunktur ve elektrik akımı da uygulanmaktadır.  

Anestezi Sonrası Dikkat Etmesi Gerekenler

Anestezi uzmanının gözetimi altındaki bir süreçtir. Anesteziden birkaç saat sonra hastanın tamamen kendine gelmesi, yiyip içmesi söz konusu olabilir fakat genel olarak, bir genel anestezi uygulamasından sonra hastanın ilk 3-6 saat arası yiyip içmemesi gerekir.

Eğer ameliyattan sonra hasta hemen eve gidecekse mutlaka eve götürecek birisinin yanında olması gerekir. Hasta, o gün araç kullanamaz. Hastanın ameliyat sonrasında neleri yiyip yiyemeyeceği, anesteziden çok ameliyatla ilgilidir.

Örneğin karın ameliyatında doktorlar tarafından hastanın birkaç gün yemek yememesi istenebilirken; sindirim sistemini içermeyen ameliyatlarda birkaç saat sonra yemek mümkün olabilir. Genellikle ilk olarak sıvı gıdalar alınması sağlanır. Seyrek de olsa mide bulantısıyla karşılaşılabilir.

Hasta Anesteziye Rağmen Ameliyat Sırasında Uyanabilir mi?

Anestezi sırasında kullanılan ilaçların hepsi, merkezi sinir sisteminin farklı noktalarına etki ederek şuuru baskılar fakat nadir durumlarda hastanın ameliyat sırasında birtakım şeyleri hissetmesi söz konusudur. Ancak bunlar ağrı hissetmek gibi değildir.

Genellikle kişi bunu kendi kendisine hatırlamaz. Ameliyathane içindeki konuşmaları hatırlamak gibi şeylerdir. İnsan beyninin bilmediğimiz bazı kıvrımları bazı hatıraları kaydetmeye devam ediyor fakat ameliyat acısını hissetmek gibi bir korku olmamalıdır.

Anestezi Çocuklarda Nasıl Uygulanır?

Çocuklarda da anestezi güvenle uygulanabilen bir girişimdir fakat anesteziyi tek başına değerlendirmemek gerekir çünkü ameliyat için anestezi uygulanır. Çocuğun sağlığı için anestezi alması gerekiyorsa güvenle uygulamak mümkündür.

Yine ameliyatın büyüklüğüne, yerine göre çocuğa uygun dozda ayarlanır. Çocuk olmanın birtakım özellikleri nedeniyle dikkat edilmesi gereken konular dışında yetişkinlere uygulanan anesteziden pek farkı yoktur ve anestezi uzmanı bu konuda eğitim almaktadır.

Anestezi Ortaya Nasıl Çıkmıştır?

İnsanın aslında her durumda kendisine gülecek bir şey bulması gerekir. Bu her zaman mümkün olmuyor tabi ki fakat en azından basit ameliyatlarda bu yazıyı okuyan ve anestezi alacağı için gergin olan hastaların biraz rahatlaması için anestezinin tarihi hakkında da bilgi verelim istedik.

Eskiden haşhaş, Hint keneviri, esrar, alkol ile hastayı sarhoş edip; ağrılı bölgeyi ovarak ya da buz koyarak uyuşturmak gibi yöntemler uygulanırdı. Joseph Priestley, kendi icadı olan oksijen gazını ilk keşfeden kişi olarak bilinir ve 2 yıl önce de 1772 yılında azot peroksit gazını keşfetmiştir.

Zehirli bir gaz olmadığını anlamıştır fakat o gazı soluyanların davranışlarına anlam verememiştir. Kişiler şarkı söyleyip, kavga ediyor ve gülmeye başlıyordu. 1799'da ise gazın güldürücü etkisini kendisi üzerinde deneyen kişi, İngiliz Humphrey Davy olmuştur.

Geçici şuur ve his kaybı yaşatan bu gazın zehirleyici bir etkisi olmadığını ve tıbbi operasyonlarda kullanılabileceğini belirtse de dikkate alınmamıştır. Bu sebeple azot peroksit 19.yüzyılın başına kadar güldürücü bir gaz olarak bilinmeye devam etmiştir. 

1844 yılında ise tesadüfen yaşanan bir olay sonucunda bu görüş biraz daha ciddiye binmiştir. Gösterici Colton seyircilerden gazı solumak için gönüllü istedi. Genç bir adam olan Samuel Cooley, gazı koklayınca sinirlenip saldırganlaştı ve yere düştü.

Bacağında derin bir kesik olmasına ve oluk oluk kan akmasına rağmen o bunu fark etmiyordu bile. Soluduğu gazın etkisi geçtiğinde ise acı çekmeye başladı. Onunla gelen diş hekimi arkadaşı Horace Wells olayın farkına vardı ve bu gazı diş çekmede kullanmaya karar verdi.

Wells, başka bir diş hekiminden yardım istedi ve bu gazı soluduktan sonra kendi çürük dişini çekmesini söyledi. Wells hiç ağrı duymadı ve Boston'daki bir hastanede gösteri düzenlemeye karar verdi.

Hasta sakin olsa da Wells heyecanlıydı ve gaz tam etkisini göstermeden hastanın dişini çekmeye çalışınca hasta acı içinde kıvrandı. Bunun üzerine Wells, mesleğini bıraktı. İki sene sonra 1864'te diş hekimi William Norton eter ile aynı işlemi başarıyla gerçekleştirdi ve dört sene önce Dr. Crawford Long da eterin uyuşturucu etkisini fark etmişti.

Eter kullanan kişiler düşünce Dr. Long onların vücut fonksiyonlarının sağlıklı çalıştığını tespit etti. Ayıldıklarında da bir şey hatırlamıyorlardı. Dr. Long, bir hastasının çenesindeki tümörü de eter kullanarak almıştır.

İki sene sonra karısını eter ile bayıltılarak çocuk doğuran ilk kadın olmasını sağlamıştır. Ancak Dr. Long, bu çalışmalarını bilimsel bir yayın olarak yayınlamadığından bilimsel kayıtlara geçmedi. Yine de anesteziyi bulan kişinin o olduğu kabul edilir.

Dr. James Y. Simpson, kloroformla uyuşturmayı başardığında yıl 1847 idi ve bu yöntem 1852'de Edinburg'da Kraliçe Victoria'ya uygulanmıştır. Bu sebeple bu yönteme Kraliçe Anestezisi dendi. Sadece ağrının olduğu bölgenin uyuşturulması, yani lokal anestezinin tarihi ise 1885'i bulmuştur. Kokain, lokal anestezinin temel maddesidir.

Anestezide hasta nasıl uyutulur?

İlk olarak hastaya anestezi etkisi yaratacak iğne vurulur. Daha sonra hastanın uyuması beklenir. Hasta uyuduktan sonra nefes borusuna yerleştirilen bir tüp sayesinde oksijenle karıştırılmış anestezik gazlar verilir. Bu gazlar verildiği sürece hasta anestezi etkisinden çıkamaz. Kesildikten kısa bir süre sonra antezi sonlanır ve hasta uyanır.

Anestezi almak nasıl bir şey?

Kişinin ameliyat olabilmesi için kullanılan anestezi son derece önemlidir. Ameliyatın daha sağlıklı ve güvenli olmasını sağlar. Aynı zamanda hasta işlem esnasında bir ağrı hissetmez, cerrah daha rahat çalışır. Tıbbi ilaçlar kullanılarak hastanızın vücudunun uyuşturulmasına anestezi denir.

Anesteziyi kimler kaldıramaz?

Solunum yolu problemleri yaşayan hastalarda, kalp ve akciğer hastalıklarında anestezi yapılması riskli olabilir. Bu hastalara anestezi yapılmaz.

Anestezi gerektiren ameliyatlar arasındaki süre ne kadar olmalı?

Tekrarlanan anestezi uygulamalarının tehlikeli olup olmadığı tartışmalıdır. Cerrahi girişimler vücuda anestezinin verdiği yükten daha fazla yük bindirir. Onların toparlanması daha önemlidir. Aslında anestezi uygulamasının tekrarlanmasında çok büyük bir sakınca yoktur.

İkinci ameliyatın gerekliliği söz konusudur. Eğer gerekmiyorsa ertelenebilir. Ancak hastanın sağlığı için ameliyat gerekiyorsa gün içinde bile peş peşe anestezi verilebilir. Anestezi uzmanı, cerrah ve hasta tarafından karar verilecektir.

Narkozdan uyandırma nasıl yapılır?

Ameliyat bittikten sonra kullanılan anestezi ilaçları sonlandırılır. Anestezi uzmanı gözetiminde hasta uyandırılır, uyanma odasına alınır. Burada hastaya ısı verilir, ağrısı dindirilir, kusmaya ve mide bulantısına karşı önlemler alınır. Hasta uyandıktan bir süre sonra odasına gönderilir.

Anestezi hazırlığı nasıl yapılır?

Anestezi öncesinde en az 6 saat hiçbir şey yiyip içmemeniz gerekir. Eğer yerseniz veya bir şey içerseniz anestezi sırasında yediklerinizi kusabilir, gıdaların soluk borusuna kaçması durumu yaşanabilir. Dudaklarınızdaki ve tırnaklarınızdaki boyaları ameliyat öncesinde çıkarmanız gerekir. Parfüm sıkmamanız da önemli bir husustur.

Ameliyat için hangi anestezinin uygulanacağına nasıl karar verilir?

Ameliyatın yeri ve büyüklüğüne göre hangi anestezi uygulanacağı belirlenir. Örneğin karın, kafa, göğüs içindeki ameliyatlar için genel anestezi tercih edilmelidir. Yerel anestezide ise anestezi türüne, hastanın isteği, tercihi ve hastanın sağlık durumu göz önüne alınarak anestezi uzmanıyla birlikte karar verilmesi mümkündür.

Anestezi uzmanı, en uygun anestezi yöntemini hastaya anlatmalı ve onunla birlikte bir karar almalıdır.

Anestezi almanın riskleri var mıdır?

Anestezi, yani anesthesia, eski Yunanca'dan duyguların, hislerin kaybolması anlamına gelen bir kelimedir. Sağlık sorunu olmayan ve ameliyat olması gereken bir kişide anestezi riskiyle ölüm riski 100.000'de birdir.

Aşağı yukarı uçakla seyahat etmekle aynıdır. Ger girişim bir risk taşır fakat bu risk, sağlık durumuyla birlikte artar. Önemli olan bu riskin, hastanın sağlığı için alınmasının gerekli olup olmadığına karar vermektir. Öncelikle bu risk belirlenmelidir. Sonra da yapılacak ameliyatın bu riski alıp almamaya değer olduğuna hastayla birlikte karar verilmelidir.