Atasözleri Nedir Özellikleri Nelerdir? Atasözleri Örnekleri
Atasözleri Hakkında Bilgi
İlkokul 4. Sınıf Türkçe ders konuları arasında yer alan atasözleri, deyimlerden farklı bir konudur. Atasözleri, uzun gözlem ve deneyimler sonucunda ortaya çıkmış, bilgi ve öğüt içerikli olan sözlere denir. Halkın ortak malı olarak kabul edilen bu sözlerin kim tarafından söylendiği bilinmez. Genel olarak “Atalarımız şöyle demiştir…” şeklinde söze başlanır. Yani herhangi bir kişiye atfedilmez.
Atasözleri, kalıplaşmış sözlerdir. Kullanılan sözcükler yerine ne eş anlamlıları ne de benzerleri kullanılamazlar. Geçmişten günümüze aktarıldığı gibi aktarılırlar.
“Akılsız başın kahrını ayaklar çeker.” Atasözünde kullanılan “baş” kelimesi yerine “kafa” kullanılamaz. Kullanıldığında özünden çıkar ve atasözü olmaktan çıkmış olur. Ya da aynı şekilde sözcüklerin yeri de değiştirilemez. Yani “Ayaklar, akılsız başın kahrını çeker” gibi bir ifadenin kullanılması söz konusu olamaz.
Atasözlerinin Özellikleri
- Atasözleri, gerçek anlamda kullanılmaz, mecaz anlamda kullanılırlar.
Örnekler
“Kelin ilacı olsa, sürer kendi başına” atasözünde kendine faydası olmayan birinin başkasına faydası olmayacağı anlamına gelir.
“Terzi kendi söküğünü dikemez” atasözünde, insanların başkalarına yaptıkları iyilikleri kendileri için yapmadıkları söylenir.
“Ağrısız başına bez sarma” atasözünde, kişinin kendi kendine iş ya da problem çıkartmaması gerektiği söylenir.
- Bazı atasözleri, gerçek anlamda da kullanılırlar. Yani, söylenen söz, direkt olarak yapılacak veya yapılmayacak şeyleri ifade eder.
Örnekler
“Bugünün işini yarına bırakma” atasözünde, bugün yapılması gereken işlerin yarına bırakılmaması gerektiğini anlatır.
“Dost ile ye, iç” Bu atasözünde de yine gerçek anlam kullanılmıştır.
- Bazı atasözleri, söylenme bakımından farklı olsa da aynı anlama gelir.
Örnekler
“Armut dibine düşer” atasözü ile “Asıl, nesle çeker” aynı anlamdadır.
“Mum, dibine ışık vermez” - “Körle yatan, şaşı kalkar” - “Üzüm üzüme baka baka kararır” atasözleri aynı anlama gelir.
- Atasözleri bazen zıt anlamlı olabilirler. Bunun nedeni de yine uzun süre önce yaşanan tecrübelerden oluşturulan sözler olmasıdır.
Örnekler
“Fazla mal göz çıkartmaz” atasözü ile “Azıcık aşım, ağrısız başım” atasözü birbirine zıt anlamlıdırlar.
“İyilik et, iyilik bul” atasözü ile “Fazla iyilikten maraz doğar” atasözü birbirine zıt anlamlı sözlerdir.
