Böbrek Yetmezliği Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Görevi vücudumuzdaki kanı zararlı maddelerden arındırarak sıvı dengesini korumak olan böbrekler, oldukça güçlü ve önemli bir organımızdır. Bu nedenle böbrek yetmezliği çoğu zaman belirti vermeden ilerlemektedir. Ancak böbreklerde meydana gelen hasarın zamanla artması durumunda yavaş yavaş belirtiler ortaya çıkabilir. Bu içeriğimizde böbrek yetmezliği neden olur, belirtileri nelerdir, beslenme nasıl olmalıdır ve tedavisi nasıldır gibi soruların cevabını vereceğiz.

Böbrek Yetmezliği Nedir?

Böbrek yetmezliği, böbreklerin normal işlevlerini yerine getirememesi durumunu ifade eder. Böbrekler, vücudumuzdaki atık maddeleri temizleyen, sıvı ve elektrolit dengesini düzenleyen önemli organlardır. Ancak bazı durumlarda böbrekler işlevlerini yerine getiremez hale gelir ve bu durum böbrek yetmezliği olarak adlandırılır.

Böbrek yetmezliği, akut veya kronik olarak ortaya çıkabilir. Akut böbrek yetmezliği, ani bir şekilde ortaya çıkar ve genellikle bir hastalığın veya travmanın sonucunda meydana gelir. Örneğin, ciddi kanama, şiddetli enfeksiyonlar, böbreklere zarar veren ilaçlar veya zehirli maddelerin tüketimi akut böbrek yetmezliğine neden olabilir. Akut böbrek yetmezliği hızlı bir şekilde tedavi edilmelidir, çünkü böbreklerin fonksiyonlarını tamamen kaybetme riski vardır.

Kronik böbrek yetmezliği ise genellikle yavaş ilerleyen bir durumdur. Böbrekler zamanla giderek daha az işlev görür ve sonunda böbrek yetmezliği oluşur. Kronik böbrek yetmezliğinin en yaygın nedeni, diyabete veya yüksek tansiyona bağlı olarak ortaya çıkan böbrek hastalığıdır. Diğer faktörler arasında böbrek iltihabı, böbrek taşları, genetik bozukluklar ve bazı otoimmün hastalıklar yer alır. Kronik böbrek yetmezliği tedavi edilemez, ancak erken teşhis ve tedavi ile ilerlemesi yavaşlatılabilir ve belirtiler hafifletilebilir.

Böbrek yetmezliği, çeşitli belirtilere neden olabilir. Bunlar arasında yorgunluk, halsizlik, iştah kaybı, kilo kaybı, idrar miktarında azalma, şişlikler, kas krampları, deride kaşıntı, bulantı ve kusma gibi belirtiler yer alır. Böbrek yetmezliği, vücuttaki toksik maddelerin birikmesine ve sıvı dengesinin bozulmasına yol açar. Bu nedenle, böbrek yetmezliği tedavisinde diyet de önemli bir rol oynar.

Böbrek Yetmezliği Türleri Nelerdir?

Böbrek yetmezliğinin iki farklı türü vardır. Bunlar kronik ve akut böbrek yetmezlikleridir. Her iki böbrek yetmezliğinin de kendine has özellikleri vardır.

1. Kronik Böbrek Yetmezliği (KBH)

Böbreklerin uzun süreli olan sağlıklı bir şekilde çalışmasını engelleyen kronik böbrek yetmezliği, ülkemizde pek çok kişide görülen bir rahatsızlıktır. Genellikle çok fazla belirti vermeyen kronik böbrek yetmezliği yaklaşık 3 ay içinde teşhis edilmektedir. Adından da anlaşılabileceği gibi kronik böbrek yetmezliği uzun sürede gelişir ve kalıcıdır. Bu nedenle böbreklerin işlevini sağlıklı bir şekilde gerçekleştirmesini kalıcı olarak engeller.

Kronik böbrek yetmezliğinde böbrek nakli veya diyaliz tedavisi kaçınılmaz olmaktadır. Kronik böbrek yetmezliği, böbreklerin sağlıklı bir şekilde işlevlerini devam ettirmesini engelleyerek çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Kronik böbrek yetmezliği kansızlık, kemik hastalığı ve kalp-damar hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

2. Akut Böbrek Yetmezliği

Akut böbrek yetmezliği kroniğin aksine aniden gelişmekle birlikte böbreklerin sağlıklı bir şekilde işlevini devam ettirmesini engeller. Ancak akut böbrek yetmezliğinde meydana gelen sorunların çözülmesi ve geri dönüşünün sağlanması mümkündür.

Akut böbrek yetmezliği çeşitli nedenlere bağlı olarak aniden meydana gelen bir durumdur. Böbreğe giden damarların hasar görmesi, böbrek dokusu hastalıkları, idrar yolu hastalıkları ve çeşitli ilaç kullanımı veya zehirlenmeler akut böbrek yetmezliğini tetikleyen durumlardır.

Böbrek Yetmezliği Neden Olur?

Böbrek yetmezliğinin birkaç nedeni bulunuyor. Bu nedenler arasında en çok karşılaşılanlar çevre kirliliğine ya da toksik bazı ilaçlara maruz kalmak, şiddetli susuzluk, böbrek travması ve bir takım akut ve kronik hastalıklardır.

Böbrek yetmezliği çeşitli sağlık sorunları ve hastalıklar yüzünden meydana gelebileceği gibi genetik faktörlere bağlı olarak da oluşabilir. Bu nedenle ailesinde böbrek hastalıkları olan kişilerin böbrek yetmezliği testi yaptırıp gerekli muayeneleri olmaları önerilmektedir.

Akut Böbrek Yetmezliği Nedenleri

Akut böbrek yetmezliği oluşmasının birkaç sebebi vardır. Bu nedenler gebelik zehirlenmesi, kalp yetmezliği, sağlıksız şekilde yapılan düşükler, idrar yollarında tıkanıklık, uzun süre kullanılan bazı ilaçlar, böbrek hastalıkları, kan akışının azalması, büyük ve ciddi ameliyatlardır.

Kronik Böbrek Yetmezliği Nedenleri

Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri ise şeker hastalığı, yüksek tansiyon, böbrek kisti, böbrek iltihabı ve vezikoüreteral reflüdür. Eğer bu nedenler sizde varsa kronik böbrek yetmezliği oluşumunun sebebi bu olabilir.

Böbrek Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Böbrek yetmezliği, böbreklerin normal işlevlerini yerine getiremediği bir durumdur. Böbreklerin görevi, vücuttaki atık maddeleri temizlemek, sıvı ve elektrolit dengesini düzenlemek ve kan basıncını kontrol etmektir. Böbrek yetmezliği geliştiğinde, vücuttaki toksik maddelerin birikmesi ve sıvı dengesinin bozulması gibi birçok belirti ortaya çıkabilir. İşte böbrek yetmezliği belirtilerinin bazıları:

Yorgunluk ve halsizlik

Böbrek yetmezliği olan kişiler genellikle sürekli yorgun ve enerjisiz hissederler. Vücuttaki atık maddelerin birikmesi ve kan dolaşımındaki bozukluklar nedeniyle enerji düzeyi düşebilir.

İştah kaybı ve kilo kaybı

Böbrek yetmezliği olan kişilerde iştah azalabilir ve kilo kaybı görülebilir. Bu, mide bulantısı, kusma ve tad duyusunda değişiklikler gibi faktörlere bağlı olabilir.

İdrar miktarında azalma

Böbrek yetmezliği, idrar yapma sıklığında ve miktarında azalmaya neden olabilir. Kişiler daha az idrar yapabilirler veya idrar yapma zorluğu yaşayabilirler.

Şişlikler

Böbrek yetmezliği, vücuttaki sıvı dengesinin bozulmasına yol açar. Bu da eller, ayaklar, bacaklar ve yüz gibi bölgelerde şişmelere neden olabilir.

Kas krampları

Böbrek yetmezliği olan kişilerde kas krampları yaygın olabilir. Elektrolit dengesindeki bozukluklar, özellikle potasyum seviyelerindeki artış, kas kramplarına katkıda bulunabilir.

Deride kaşıntı

Böbreklerin görevi, kan dolaşımındaki toksinleri ve atık maddeleri temizlemektir. Böbrek yetmezliği durumunda bu atıklar birikebilir ve ciltte kaşıntıya neden olabilir.

Bulantı ve kusma

Böbrek yetmezliği, mide bulantısı ve kusmaya yol açabilir. Bu, toksin birikimi ve elektrolit dengesindeki bozukluklarla ilişkili olabilir.

Böbrek Yetmezliği Evreleri

Böbrek yetmezliği, böbreklerin yeterli şekilde işlev gösteremediği bir durumu ifade eder. Böbrek yetmezliği, genellikle ilerleyici bir hastalıktır ve farklı evrelerden oluşur. Böbrek yetmezliği evreleri, böbrek fonksiyonlarının nasıl etkilendiğini ve hastalığın ilerlemesini gösteren bir ölçektir. İşte böbrek yetmezliği evrelerinin bir özeti:

Evre 1: Hafif böbrek hasarı

Bu evrede böbrekler hala yeterli işlev gösterir ve hastada genellikle belirgin semptomlar görülmez. Ancak, bazı kan ve idrar testleri ile böbrek hasarı saptanabilir. Böbrek fonksiyonları hala normal seviyededir ve böbrek yetmezliği teşhisi konulmaz. Bununla birlikte, böbrek hastalığı risk faktörlerine dikkat etmek ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak önemlidir.

Evre 2: Hafif böbrek yetmezliği

Bu evrede böbreklerde hafif derecede işlev kaybı meydana gelir. Bireyin genellikle hala belirgin semptomları yoktur, ancak kan ve idrar testlerinde böbrek fonksiyonlarındaki değişiklikler saptanabilir. İleri evre böbrek yetmezliğini önlemek için sağlık uzmanı tarafından önerilen tedbirler alınmalıdır.

Evre 3: Orta düzeyde böbrek yetmezliği

Bu evrede böbreklerin işlevi daha da azalmıştır. Bireyler genellikle bazı belirtiler ve semptomlar yaşamaya başlar. Yorgunluk, idrar miktarında azalma, şişlikler, kan basıncı yüksekliği gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Kan ve idrar testleri, böbreklerin fonksiyonlarının önemli ölçüde bozulduğunu gösterebilir. Tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri bu evrede daha önemlidir ve böbrek hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilir.

Evre 4: Ağır böbrek yetmezliği

Bu evrede böbrek fonksiyonları ciddi şekilde bozulmuştur. Bireylerde belirgin semptomlar ve komplikasyonlar ortaya çıkar. Yüksek tansiyon, halsizlik, bulantı, kusma, kaşıntı, kemik ağrıları gibi belirtiler sıkça görülebilir. Diyaliz veya böbrek nakli gibi böbrek fonksiyonlarını desteklemek veya yerine koymak için tedaviler düşünülebilir.

Evre 5: Son evre böbrek yetmezliği (böbrek yetmezliği)

Bu evrede böbreklerin işlevleri neredeyse tamamen kaybolmuştur. Bireylerin yaşam kalitesi ciddi şekilde etkilenir ve sürekli tedavi gerektiren bir durum haline gelir. Diyaliz veya böbrek nakli, böbrek fonksiyonlarını yerine getirmek için hayati öneme sahip olabilir.

Böbrek Yetmezliği Teşhisi

Hemen hemen her hastalıkta olduğu gibi böbrek hastalıklarında ve böbrek yetmezliğinde de erken teşhis oldukça önemlidir. Hasarın artması durumunda geri dönüşün oldukça zor olduğu ve çoğu zaman hayati risk taşıyan böbrek yetmezliği oldukça önemli bir rahatsızlıktır.

Böbrek yetmezliği teşhisinde yapılması gereken birkaç test bulunuyor. Bu testler kan testleri, ultrasonografi ve idrar testleridir. Doktorunuz bu testleri sizden isteyecek ve sonuçlara göre teşhisi koyacaktır.

Böbrek Yetmezliği Tedavisi

Böbrek yetmezliği, böbreklerin normal işlevlerini yerine getiremediği bir durumdur. Tedavi seçenekleri, böbrek yetmezliğinin nedenine, evresine ve hastanın durumuna bağlı olarak değişebilir. İşte böbrek yetmezliği tedavisinde yaygın olarak kullanılan bazı yöntemler:

Diyabet ve hipertansiyon kontrolü

Böbrek yetmezliğinin en yaygın nedenleri arasında diyabet ve yüksek tansiyon bulunur. Bu nedenle, tedavi sürecinde öncelikle bu altta yatan sağlık sorunlarının kontrol altına alınması önemlidir. Diyabetin ve hipertansiyonun uygun şekilde yönetilmesi, böbrek hasarının ilerlemesini yavaşlatabilir.

İlaç tedavisi

Böbrek yetmezliği tedavisinde çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Örneğin, kan basıncını düşürmek için antihipertansif ilaçlar, böbrek iltihabını kontrol etmek için immünosüpresif ilaçlar, sıvı dengesini düzenlemek için diüretikler ve elektrolit dengesini korumak için mineral takviyeleri kullanılabilir. İlaç tedavisi, semptomları yönetmek ve böbrek fonksiyonlarını desteklemek amacıyla kullanılır.

Diyaliz

Böbrek yetmezliğinde diyaliz, böbrek fonksiyonlarını yapay olarak yerine getiren bir tedavi yöntemidir. Diyaliz, kanın atık maddelerden ve fazla sıvıdan temizlenmesine yardımcı olur. Hemodiyaliz ve periton diyaliz olmak üzere iki farklı diyaliz yöntemi vardır. Hemodiyalizde, bir makine kullanılarak kan temizlenirken, periton diyalizde bir karın zarı membranı kullanılır. Diyaliz, böbrek nakli yapılana kadar veya böbrek nakli için uygun olmayan hastalara geçici bir çözüm sağlar.

Böbrek nakli

Böbrek yetmezliği durumunda en iyi tedavi seçeneği böbrek naklidir. Böbrek nakli, sağlıklı bir böbreğin bir vericiden alınarak böbrek yetmezliği olan bir hastaya yerleştirilmesini içerir. Nakledilen böbrek, vücudun diğer organları gibi işlev görür ve böbrek yetmezliği tedavisinde en etkili çözümlerden biridir. Ancak uygun bir donör bulunması ve uygun bir eşleşme sağlanması gerekmektedir.

Böbrek yetmezliği olan kişi ne kadar yaşar?

Böbrek yetmezliği olan kişide beklenen yaşam süresi yapılan tedaviye göre değişmektedir. Diyalize başlayan her 100 hastanın 5 yıl sonra yüzde 59'unu, 10 yıl sonra da önemli bir kısmını maalesef ki kaybetmekteyiz. Böbrek nakli yapılan kişilerin ise 10 yıl sonra %75'i hayatta kalmaktadır.

Böbrek hastası olduğunu nasıl anlarız?

Böbrek hastasını olduğunu anlamak için belirtilere bakılması gerekiyor. Böbrek hastalığının belirtileri uyku güçlüğü, yüksek tansiyon, üşüme, yorgunluk hissi, nefes darlığı, iştah kaybı, bulantı, kusma ve şişkinliktir.

Böbrek yetmezliği geçer mi?

Böbrek kendini onarabilen bir organ değildir. Bunun için gerekli tedavileri olmak gerekir. Ancak diyalizde böbrek yetmezliğini tedavi etmez. Sadece böbreğin işlevini başka şekillerde karşılarsınız. Böbrek yetmezliğini geçirecek tek tedavi seçeneği böbrek naklidir.

Böbrek az çalışırsa ne olur?

Böbreğiniz az çalışması durumunda toksinler idrarla vücuttan atılamaz ve kanda kalır. Bu da artan toksin seviyesi yüzünden uykuya dalmayı zorlaştırır. Ayrıca böbrek fonksiyonlarında azalma durumunda kemiklerden kalsiyum çekilmesinin ortaya çıkabileceğini söyleyelim. Bu da kemiklerinizin zayıflamasına neden olur.

Böbrek yetmezliği olan hastalar ne yemeli?

Böbrek yetmezliği olan kişilerin meyve ve meyve suyu, kuruyemiş, tam tahıllı ürünler, süt ve süt ürünleri ve tuz yerine geçen ürünleri tüketmelerinde herhangi bir problem yoktur. Bu yiyecekleri aşırıya kaçmamak kaydıyla tüketebilirsiniz.

Böbrek yetmezliği olanlar ne yememeli?

Böbrek yetmezliğine sahip olan kişilerin beslenmesine dikkat etmesi gerekiyor. Bu kişilerin tüketmesini sınırlandırması gereken birkaç besin bulunuyor. Böbrek yetmezliği olan kişilerin aşırı miktarda süt, yumurta ve et ürün grubunu, katkı maddesi bulunan yiyecekleri, konserve, turşu, salamura, sucuk, pastırma, sosis, sakatatlar, tuz ve tuzlu yiyecekler ve çikolatayı tüketmemeleri gerekiyor.