Demir Eksikliği Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Demir Eksikliği Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Vücudumuzun sağlıklı bir şekilde çalışması için bazı temel minerallere ihtiyacı vardır. Bu minerallerden biri de demirdir. Eksikliği halinde günlük aktivitelerimizi kısıtlayacak kadar etkili olabilen demirin düzenli ve yeterli bir şekilde alınması oldukça önemlidir. İşte demir eksikliği hakkında bilmeniz gerekenler, belirtileri ve tedavi yöntemleri.

Demir Eksikliği Nedir?

Demir eksikliği, kandaki kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar) için gerekli olan demirin yetersiz olması sonucu ortaya çıkan ve vücudun oksijen taşıma kapasitesini olumsuz etkileyen bir durumdur. Yapılan istatistiklere göre demir eksikliği problemi yaşayanların yaklaşık %20’si kadınlar, %50’si hamileler, %3’ü ise erkeklerdir.

Demir Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

Demir eksikliğinin belirtileri kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir. Bazı bireylerde hafif seyrederken bazı bireylerde günlük yaşamı oldukça kısıtlayacak düzeyde şiddetli olabilir. Semptomlar arttıkça, kişinin vücudunun demir ihtiyacının daha da yükseldiği anlaşılabilir. İşte en yaygın demir eksikliği belirtileri:

1. Halsizlik

Vücudun oksijen taşıma kapasitesi azaldığında kişi kendini sürekli yorgun ve halsiz hisseder. Enerji düşüklüğü ve motivasyon eksikliği de bu duruma eşlik edebilir.

2. Solgun Cilt

Kan hücrelerinin yetersizliği cildin soluk görünmesine yol açar. Özellikle dudaklar, diş etleri ve ağız içi normalden daha soluk bir renge bürünür.

3. Nefes Darlığı

Vücuttaki oksijenin yetersiz olması, basit eforlarda bile nefes nefese kalmanıza sebep olur. Merdiven çıkmak, yürümek gibi kolay aktiviteler normalden fazla yorar.

4. Çarpıntı

Kalp, yeterli oksijeni kan dolaşımına sağlamak için daha fazla çalışır. Bu durum kalp atışlarının hızlanmasına ve kalp çarpıntısına yol açar.

5. Yenmeyecek Şeyleri Yeme İsteği

Örneğin toprak, kil, buz veya kireç gibi yenmemesi gereken şeylere karşı istek duymak, anemi hastalarında görülebilen bir durumdur. Genelde psikolojik etkenlerin de katkısı söz konusu olabilir.

6. Artan Kaygı

Kandaki oksijen azlığı sinir sistemini etkileyerek anksiyete benzeri belirtilere sebep olur. Bu durum, kişinin psikolojisini olumsuz şekilde etkiler.

7. Saç Dökülmesi

Demir eksikliği anemisinin ileri safhasında saç telleri zayıflar ve saç dökülmesi artar. Bu durum; yetersiz beslenme ve vücudun gerekli minerallerden mahrum kalmasıyla daha da şiddetlenir.

Demir Eksikliğinin Saçlara Etkileri Nelerdir?

8. Konsantrasyon Eksikliği

Demir eksikliği, beyin fonksiyonlarını doğrudan etkileyebilir. Odaklanma problemi ve hafızada zayıflama gözlemlenebilir.

9. Zayıf ve Kırılgan Tırnaklar

Gereken demiri alamayan tırnaklar, zayıf ve kolay kırılan bir hale gelir. Tırnağın tabanında oluşan eğrilikler de demir yoksunluğu belirtisi olabilir.

10. İştah Azlığı

Gündelik yaşamda iştah eksikliği yaşamak ve buna bağlı olarak yeterli beslenememek, vücudun daha da güçsüz düşmesine sebep olur. Demir eksikliği genellikle iştahsızlığı tetikleyebilir.

11. El ve Ayaklarda Soğukluk

Kanda yeterli oksijen ve ısı taşınamadığı için parmak uçlarında üşüme ve soğukluk hissi oluşur. Bu durum eldiven, çorap gibi ek korumalarla dahi giderilemeyebilir.

12. Baş Dönmesi

Halsiz ve yorgun düşen vücut, dengeyi korumakta zorlanır. Bu yüzden baş dönmesi sık sık ortaya çıkabilir.

13. Bacaklarda Karıncalanma Hissi

Düşük enerji ve zayıflayan kaslar nedeniyle bacaklarda karıncalanma, uyuşma veya hafif ağrı hissi ortaya çıkabilir.

14. Huzursuz Bacak Sendromu

Erken tanı konmadığında veya tedaviye geç kalındığında, huzursuz bacak sendromu olarak bilinen rahatsızlık baş gösterebilir. Bu durum, kişinin uyku kalitesini düşürür ve gün boyu yorgun hissetmesine neden olur.

15. Dil Ağrısı

Demir eksikliği, dil yüzeyinde ağrı, yanma veya tat alma duyusunda azalmaya yol açabilir. Bu da beslenmeyi olumsuz etkileyerek durumu daha da kötüleştirebilir.

Demir Eksiliğine İyi Gelen Besinler

Demir Eksikliğinin Zararları Nelerdir?

• Bebeklerde: Büyüme ve gelişmede gerilik, düşük enerji, zayıf bağışıklık görülebilir.
• Hamilelikte: Demir ihtiyacı artar, eksiklik durumunda düşük kilolu veya erken doğum riski yükselir.
• Genel Etkiler: Yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu, saç dökülmesi ve günlük aktivitelerde performans düşüşüne sebep olur.

Günlük Ne Kadar Demire İhtiyaç Duyarız?

Yaşa ve cinsiyete göre günlük demir ihtiyacı şu şekildedir:

• 0-6 ay: 0,27 mg
• 7-12 ay: 11 mg
• 1-3 yaş: 7 mg
• 4-8 yaş: 10 mg
• 9-13 yaş: 8 mg
• 14-18 yaş: Erkekler 11 mg, Kızlar 15 mg
• 19-50 yaş: Erkekler 8 mg, Kadınlar 18 mg
• 51 yaş ve üstü: 8 mg
• Hamileler: 27 mg
• Emzirenler: 9 mg

Demir Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir?

Demir eksikliği birçok sebeple ortaya çıkabilir. Bu sebepleri iki ana başlık altında toplayabiliriz:

1. Artan Demir İhtiyacı

Çocukların büyüme dönemlerinde daha fazla demire gereksinimi olur. Hamilelik ve adet döneminde de benzer şekilde demir ihtiyacı yükselir. Yeterli demir alınmadığında ya da kan kaybı yaşandığında vücuttaki demir depoları hızla tükenir.

2. Beslenme Şekli

Hayvansal kaynaklı gıdalar demiri daha iyi emilmesini sağlarken vejetaryenlerde demir eksikliği riski artar. Reflü ve ülser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da demir eksikliğine neden olabilir. Bu ilaçlar mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır.

Demir Eksikliği Tanısı Nasıl Konur?

• Hemoglobin Testi: Kandaki hemoglobin miktarını ölçerek anemi teşhisi koymada kullanılır.
• Hematokrit Testi: Kan hücrelerinin genel hacmini belirler.
• Tam Kan Sayımı: Alyuvar, akyuvar gibi kan değerlerini inceler.
• Serum Ferritin Testi: Vücuttaki demir deposu hakkında bilgi verir.
• Serum Demir Testi: Kanda dolaşan demir miktarını ölçer.

Demir Eksikliği Tedavisi

Kan testleri sonucunda demir eksikliği tespit edilirse, bu eksikliğe neden olan faktörler araştırılmalıdır. Çünkü demir eksikliği her zaman tek bir sebepten kaynaklanmayabilir ve tedavi, altta yatan nedeni ortadan kaldırmaya yöneliktir. Doktorunuz, beslenme düzeninizi ve yaşam tarzınızı değerlendirerek şu adımları önerebilir:

• Demir Takviyeleri: Demir içeren ilaç veya vitaminler reçete edilebilir. Belirtilen dozda ve sürede kullanılmalıdır.
• Beslenme Programı: Demir açısından zengin besinlerin (kırmızı et, ıspanak, kuru baklagiller vb.) artırılması ve C vitamini içeren gıdalarla emilimin desteklenmesi önemlidir.
• Altta Yatan Hastalıkların Tedavisi: Fazla kanama, mide-barsak rahatsızlığı gibi sorunlar demir eksikliğine yol açabilir. Öncelikle bu rahatsızlıkların tedavisine odaklanılmalıdır.
• Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Sigara kullanmamak, stresi azaltmak, düzenli egzersiz ve uyku gibi genel sağlık koşulları da demir eksikliği tedavisini destekler.