Endoskopi Nedir, Neden ve Nasıl Yapılır?

Günümüz tıbbının en önemli kahramanlarından biri olan "Endoskopi", sağlık alanında devrim niteliğindeki bir görüntüleme yöntemidir. İç organlara ve vücut boşluklarına non-invaziv bir şekilde erişim sağlayarak, teşhis ve tedavi süreçlerine farklı bir boyut kazandıran endoskopi, geleneksel tıbbın sınırlarını zorlamıştır. Optik liflerle donatılmış esnek bir tüp olan endoskop, iç dünyamıza gözlemci bir pencere açar ve hastalıkları teşhis etmemizi ve bazı durumlarda tedavi etmemizi mümkün kılar.

Daha az invaziv olması ve hızlı iyileşme süreleri sayesinde hastaların tercih ettiği endoskopi, tıbbın muazzam ilerlemesiyle birlikte sağlık sektörüne sağladığı katkılarla büyük bir öneme sahiptir. Şimdi, endoskopinin derinlerine doğru bir yolculuğa çıkmaya hazır mısınız? Öyleyse, gelin birlikte endoskopinin sırlarını keşfedelim.

Endoskopi Nedir?

Endoskopi, tıp alanında sıkça kullanılan bir teşhis ve tedavi yöntemidir. Bu yöntem, birçok iç organa ve vücut boşluğuna non-invaziv bir şekilde, yani cilt kesisi olmadan erişim sağlayan bir tıbbi görüntüleme prosedürüdür. Genellikle esnek bir tüp olan "endoskop" adı verilen özel bir cihaz kullanılarak gerçekleştirilir.

Endoskoplar, optik lifler ve bir kamera içeren uzun, esnek tüplerdir. Görüntüleme cihazı sayesinde endoskop, hastanın iç organlarına veya boşluklarına doğrudan ulaşabilir ve gerçek zamanlı görüntüleri bir ekranda izleyebilir. Bu görüntüler, doktorların teşhis koymasına ve bazı durumlarda tedavi uygulamasına yardımcı olur.

Bu konu hakkında "Gastroskopi nedir?" gidi sorular da sorulmaktadır. Gastroskopi aslında endoskopi ile hemen hemen aynı şeydir. Endoskopi yöntemiyle mideye bakılan işleme gastroskopi de denilmektedir.

İçbakı olarak tanımlanan endoskopi işleminde, endeskop adı verilen, ucunda kamera bulunan ve yaklaşık olarak 8-12 mm çapında bir alet kullanılır. Sindirim sisteminin incelenmesinde onlarca yıldır kullanılan yöntemlerden biri olan endoskopi, günümüzde ilerleyen teknoloji ile birlikte eskiye kıyasla daha hareketli, esnek, daha ince ve görüntü kalitesi daha yüksek cihazlarla gerçekleştirilmektedir.

Endoskopi Ne İçin Yapılır?

Endoskopi, tıp alanında çeşitli teşhis ve tedavi amaçlarıyla kullanılan önemli bir tıbbi prosedürdür. Endoskop adı verilen özel bir cihaz kullanılarak yapılan bu işlem, iç organlara ve vücut boşluklarına non-invaziv bir şekilde erişim sağlayarak birçok hastalığın teşhisini koymaya ve bazı durumlarda tedavi etmeye yardımcı olur. İşte endoskopinin yaygın olarak neden yapıldığına dair bazı önemli kullanım alanları:

1. Tanı Amaçlı Endoskopik İşlemler

Endoskopik işlemler, bir hastalığı teşhis etmek için kullanılır. Bu teşhis yöntemi, doktorlara iç organlardaki anormallikleri görsel olarak inceleme ve kesin tanı koyma olanağı sağlar. Endoskopik teşhis, genellikle diğer teşhis yöntemleri sonuç vermediğinde veya daha fazla bilgi elde etmek gerektiğinde uygulanır. Endoskopik tanı, birçok tıbbi uzmanlık alanında kullanılabilir, örneğin:

• Gastroenteroloji: Mide ve bağırsak hastalıklarının tanısı için gastroskopi (mide endoskopisi) ve kolonoskopi (kalın bağırsak endoskopisi) gibi yöntemler kullanılır.
• Pulmonoloji: Solunum yolları ve akciğer hastalıklarının tanısı için bronkoskopi (akciğer endoskopisi) uygulanır.
• Kardiyoloji: Kalp ve damar hastalıklarının tanısı için kardiyak kateterizasyon (kalp kateterizasyonu) yöntemi kullanılır.
• Jinekoloji: Pelvik bölgedeki sorunların tanısı için histeroskopi (rahim içi endoskopisi) ve laparoskopi (karın içi endoskopisi) gibi yöntemler uygulanır.

2. Tedavi Amaçlı Endoskopik İşlemler

Endoskopi, sadece tanı koymakla kalmaz, aynı zamanda tedavi amacıyla da kullanılabilir. Endoskopik tedaviler, cerrahi müdahaleye göre daha az invaziv olduğundan ve daha hızlı iyileşme sürecine neden oldukları için birçok hasta için tercih edilebilir. Tedavi amacıyla yapılan endoskopik işlemlere örnekler:

• Polip ve Tümörlerin Çıkarılması: Gastroskopi, kolonoskopi, bronkoskopi ve sistoskopi gibi endoskopik yöntemlerle iç organlardaki polipler veya tümörler çıkarılabilir.
• Kanamaların Durdurulması: Gastroskopi ve kolonoskopi gibi yöntemlerle mide ve bağırsaklardaki kanamaların nedeni belirlenir ve gerektiğinde tedavi edilir.
• Taşların Kırılması ve Çıkarılması: Ürolojide sistoskopi ile idrar yollarında oluşan taşların kırılması ve çıkarılması işlemi gerçekleştirilebilir.
• Dil ve Boğaz Sorunlarının Tedavisi: Laringoskopi (gırtlak endoskopisi) ile dil ve boğazdaki sorunların tedavisi yapılabilir.

3. İzlem Amaçlı Endoskopik İşlemler

Bazı hastalıkların tedavisinin izlenmesi ve etkinliğinin değerlendirilmesi amacıyla endoskopi yapılır. İzlem amaçlı endoskopik işlemler, tedavi sonrasında hastalığın ilerleyişini ve hastanın durumunu takip etmek için önemlidir. Örneğin, özofagus, mide, bağırsak ve akciğer kanserlerinin tedavisi sonrasında endoskopik kontroller düzenlenir.

Endoskopi Nasıl Yapılır?

Endoskopi, tıp alanında birçok iç organa ve vücut boşluğuna erişim sağlayarak teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan değerli bir görüntüleme prosedürüdür. Bu tıbbi işlem, endoskop adı verilen özel bir cihazın kullanılmasıyla gerçekleştirilir. Endoskop, esnek bir tüp biçiminde tasarlanmış olup optik lifler ve bir kamera içerir. Bu sayede doktorlar, hastanın iç organlarını gerçek zamanlı olarak bir ekran üzerinden inceleyebilirler. Peki, endoskopi nasıl yapılır? Aşağıda endoskopik işlemin temel adımları ve süreci açıklanmaktadır:

1. Hazırlık Aşaması

Endoskopik işlemden önce hastanın bilgilendirilmesi ve gerekli hazırlıkların yapılması önemlidir. Hastaya, işlemin nasıl gerçekleşeceği ve nelere dikkat etmesi gerektiği hakkında açıklayıcı bilgiler verilir. Hastanın genellikle işlem öncesinde bir süre aç kalması gerekebilir, bu da iç organların daha net görüntülenmesini sağlar.

2. Anestezi ve Ruhaltı

Endoskopik işlemler sırasında hastaya rahatlık ve ağrısızlık sağlamak için uygun anestezi yöntemi uygulanır. Anestezi, işlemin türüne ve hastanın durumuna göre değişebilir. Lokal anestezi, bölgesel anestezi veya genel anestezi kullanılabilir. Ayrıca, hastanın işlem sırasında rahatlaması ve gevşemesi için sedasyon (ruhaltı) uygulanabilir.

3. Endoskopun Yerleştirilmesi

Hasta uygun şekilde anestezi veya ruhaltı altındayken, endoskop yavaşça ve dikkatlice vücuda yerleştirilir. Endoskopun yerleştirileceği yer, işlemin türüne bağlı olarak ağız, burun, yutak, anüs veya diğer vücut bölgeleri olabilir.

4. Görüntüleme ve Teşhis

Endoskopun ilerlemesi sırasında, iç organlar ve vücut boşlukları görüntülenir. Endoskop, optik lifler sayesinde elde edilen görüntüleri bir ekrana aktarır. Doktor, bu görüntüleri inceleyerek iç organlarda olası anormallikleri, lezyonları, tümörleri, iltihaplanmaları veya diğer patolojileri teşhis edebilir.

5. Tedavi Amaçlı Endoskopik İşlemler

Tanı sürecinden sonra, doktorlar bazı durumlarda endoskopik tedavilere karar verebilirler. Endoskopik tedaviler, cerrahi müdahaleye göre daha az invaziv ve hastalar için daha hızlı iyileşme süreci sunar. Tedavi gerektiren durumlarda, endoskop aracılığıyla polip ve tümörlerin çıkarılması, kanamaların durdurulması, taşların kırılması gibi işlemler gerçekleştirilebilir.

6. İşlemin Tamamlanması

Endoskopik inceleme tamamlandığında, endoskop dikkatlice çıkarılır ve hastanın durumuna bağlı olarak belirli bir süre izlem altında tutulabilir. İşlem sonrasında hastaya işlem hakkında detaylı bilgi ve talimatlar verilir. Uygun anestezi veya ruhaltı kullanıldıysa, hastanın iyileşme süreci gözlemlenir ve gerektiğinde taburcu edilir.

Endoskopi Öncesi Hazırlık

Endoskopinin temiz ve sağlıklı yapılabilmesi için hastanın uyması gereken bazı şeyler bulunur. Bunlardan en önemlisi endoskopi yapılmadan önceki geceden sonra bir şey yenilip içilmemesidir. Endoskopi yapılacağı günün sabahı da yemek yenmemelidir. Hastanın aç olarak işleme girmesi önemlidir.

Endoskopiye başlanmadan önce ağrısının hafif hissedilmesi için hastanın boğazına lokal anestezik sprey sıkılmalı veya damar yolundan bilincini kaybettirmeyecek sakinleştirici verilmelidir. Bu iki seçenek hastaya sunulmalı ve hastanın tercihi doğrultusunda bir seçim yapılmalıdır.

Lokal anestezik spreyi kullanılırsa hasta işlemden hemen sonra evine dönebilir. Ancak bir buçuk saat boyunca bir şey yememesi ve içmemesi gerekir. Damar yolundan verilen sakinleştiricinin seçilmesi halinde hasta, işlemden sonra en az yarım saat dinlendirilir ve yanında yetişkin birinin olması durumunda eve gönderilebilir. Bu iki seçenek hastaya detayla açıklanmalıdır.

Endoskopi işlemi yapılmadan önce mide yanmasını önleyici ilaçların 2 hafta önceden kesilmesi önerilir. Aksi halde tanıda yardımcı olabilecek bazı görünümleri maskeleyebilir. Bu ilaçların yanı sıra kan sulandırıcı ve ağrı kesici ilaçların da işlemden 2 hafta önce kesilmesi önerilir. Bu ilaçlar üst sindirim yolunun dayanıklılığını azaltarak işlem sırasında kanama riskini arttırabilir.

Endoskopi Sonrası Beslenme

Endoskopi sonrası boğaz ağrısı ve yutkunma zorluğu hissedilebilir. Eğer hava gönderilerek endoskopi yapıldıysa gaz sorunlarından dolayı ağrılar da hissedilebilir. Hastaya verine sakinleştiricinin ağırlığına göre 1 ya da 3 saat sonra hasta tekrar yemek yiyebilir. Ancak mideyi rahatsız edecek ve mideye ağır gelecek şeylerin bir anda yenmesinden kaçınılmalıdır.

Endoskopi sonrası beslenmede daha çok kolay sindirilebilen hafif ve katı olmayan gıdalar tüketilmelidir. Püre halindeki yemekler yenebilir. Sıcak ve soğuk içecekler ile kafein içeren içecekler içilmemelidir.

Eğer doktor endoskopi sırasında midede ya da bağırsakta bir sorun gördüyse hastayı bilgilendirir ve hastaya nasıl beslenmesi gerektiğini anlatır. Yaşadığınız soruna göre beslenmeniz hastalık belirtilerini de hafifletebilir.

Endoskopi İşleminin Yan Etkileri

Endoskopi işlemi sonrasında genellikle herhangi bir yan etki görülmez. Ancak uygulanan anestezi yöntemine göre bir iki gün süren boğaz ağrısı hissedilebilir. Boğaz ağrısı genellikle lokal anestezik sprey kullanılması halinde görülür. Damar yolundan uygulanan sakinleştirici ise hastanın bir süre yorgun ve uykusuz hissetmesine neden olabilir.

Nadiren rastlanılan bir diğer olumsuzluk ise inceleme borusunun üst sindirim yolunu yaralamasıdır. Ancak bu durum nadiren görülür. Bu tip durumlar kanama, infeksiyon ve delinme gibi sorunlara yol açabilir. Endoskopi işlemi sonrasındaki 48 saat içinde hastada ağırlaşan ve yanmaya neden olan karın ağrısı, solunum güçlüğü, ateş, kusma ve ağızdan kan gelmesi gibi şikayetler gözlemleniyorsa bir an önce doktora başvurulmalıdır.

Endoskopi acı verir mi?

Endoskopi işleminde sakinleştirici ve anestezi ilaçları kullanıldığı için hasta acı hissetmez. Bu işlem eğer hasta korkuyor ve kaygılıysa hastanın tercihine göre uyutularak da yapılabilir. İşlem öncesi boğaza uyuşturucu ilaçlar sıkılır, böylece hasta borunun geçişini hissetmeden işlem gerçekleştirilebilir.

Endoskopi ne kadar sürer?

Endoskopi işlemi incelenecek bölgelere ve sorunlara göre değişmekle birlikte 15 ile 30 dakika arasında sürmektedir. Eğer doktor farklı sorunlar tespit ettiyse daha fazla süre inceleme yapabilir. Sadece bir bölümün incelenmesi genelde kısa sürer. İşlem süresine göre hastanın anestezi miktarı artırılabilir.

Endoskopi korkulacak bir şey mi?

Endoskopi işlemi gelişen teknolojiyle birlikte çok daha kolay ve basit hale gelen bir uygulamadır. Korkulacak bir tarafı yoktur. Zaten hasta bu işlem sırasında bir şey hissetmez. Sakinleştirici ve anestezilerle ağrı ve acı duyulmaz. Hasta isterse uyanık da kalabilir, doktorun izlediği ekranı kendisi de izleyebilir.

Endoskopi uyutularak nasıl yapılır?

Uyutularak endoskopi genel aneztesi ile yapılır. Hastaya anestezik ilaçlar verilir ve hasta uyuduğunda işleme başlanır. Böylece hasta hiç bir şey hissetmez. İşlem sonrası uyandığında doktorundan endoskopi sonuçlarına dair bilgiler alabilir. Genel anestezi alan hastalar bir süre sersemlik yaşayabilir.

Endoskopi kimlere uygulanmaz?

Endoskopi sindirim kanalı tıkanıklığı yaşayan ya da bu durumdan şüphelenilen ve yutma problemi yaşayan hastalara yapılmamaktadır. Bu hastaların sindirim sistemine kamera sokulması bazı sorunlara yol açabilmektedir. Bunun yerine farklı yollar denenebilir ya da sorunun giderilmesi sağlanabilir.

Endoskopi aç karnına mı yapılır?

Endoskopi mutlaka aç karnına yapılması gerekir. Hastanın endoskopi öncesi 8 saat bir şey yememesi önemlidir. Endoskopi öncesi beslenmede hızlı sindirim için daha çok sıvı şeyler tüketilebilir. Çünkü yemek yemek endoskopi işlemini zorlaştırabilir ve sonuçların temiz çıkmasını engelleyebilir.