Epilepsi (Sara) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Epilepsi Nedir?

Epilepsi, beyindeki sinir hücrelerinin zaman zaman anormal elektrik deşarjları sonucu ortaya çıkan bir klinik tablodur ve bu deşarjlar EEG'de görülebilir, klinik özellikleri de hastanın nöbetleri şeklinde ortaya çıkar.

Bu deşarjın ortaya çıktığı yer neresiyse o bölgenin göreviyle ilgili klinik özellikler öncelikle görülür. Bunlar daha çok parsiyel epilepsi grubu olarak değerlendirilir. Bir de beynin orta hat yapılarından kaynaklanan, yaygın epilepsi denilen, santransefalik grup içinde epilepsiler de vardır. Bunlar da ayrıca klinik özellikler gösterir.

Epilepsinin Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi diğer hastalıklardan farklıdır. Hastalığın başlangıcı, seyri, sonucu gibi bir durum yoktur. Bu yüzden epilepsinin nöbet dışında belirtisi yok demek doğru sayılabilir. Epilepsi tanısı konması için önce nöbetin olması gerekir.

Nöbet yoksa kimseye epilepsi hastası diyemezsiniz. Nöbet yoksa ve hekim nöbet olduğundan kuşkulanmıyorsa EEG çekilmesine gerek yoktur. Epilepsiyi düşündürten birtakım klinik özellikler hastada yoksa ya da bir başkasının gördüğü yaşanılan bir olay yoksa epilepsi değildir.

Epilepsi hastası bilinç kaybıyla seyreden bir nöbet geçiriyorsa o an yaşadıklarının farkına varmayabilir. Bu durumda etrafındakilerin gözlemleri önem arz eder. Dalma, otomatik hareketler, absürd konuşmalar gibi...

Epilepsi Hangi Hastalıklara Bağlı Olarak Ortaya Çıkabilir?

Epilepsi belirtiler grubu ya da birtakım özelliklerin bir arada olduğu bir sendrom olarak değerlendirilebilir. Nöbet olduğunda başlangıç yaşı ve eşlik eden menenjit, hava gibi başka hastalığın olup olmaması önem taşır.

Beyin tümörü dahil olmak üzere vücuttaki şeker azlığına bağlı ortaya çıkan uyarılmalar da sebep olabilir. Bunlar her hastada ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir.

Epilepsinin Nedenleri Nelerdir?

Epilepsi hastalarında hiçbir zaman bu hastanın seyri şu şekilde olacaktır demek mümkün değildir. Epilepsi nöbetlerini sıklaştıran nedenler vardır. Bunlar: uykusuzluk, açlık, yoğun stres, ateş, oksijen yetersizliği, şeker metabolizması bozukluğudur.

Bunlar, nöbetin uyarılmasına yol açan durumlardır. Bazı epilepsi tiplerinde daha fazla olmak üzere, fotik uyaran denilen yanıp sönen, arka arkaya gelen ışıklar da nöbetleri uyarabilir. Bu yüzden şu hastada şu yaşta şu olur diyemeyiz. Ancak rolandik epilepsi denilen çocukluk çağındaki nöbetler, 15-16 yaşlarında kendiliğinden düzelme gösterir.

Epilepsi En Çok Hangi Yaşlarda Görülür?

Epilepsi, anne karnındaki bebeğin bile nöbet geçirebildiği bir durumdur. Hayatın her döneminde nöbet geçirme riski de söz konusudur fakat çocukluk çağında başlayan nöbetler, erişkinlerdekilere göre biraz daha farklı özellikler gösterir.

Örneğin 20 yaşından sonra başlayan bir nöbette, beyinde tümör gibi olaylar düşünülebilir fakat çocukluk nöbetleri biraz da genetik ya da metabolik ağırlıklı olabilir.

Epilepsi Genetik midir?

Epilepsi genetik bir hastalıktır denmez ama bazı nöbet tipleri ailede varsa çocukta da ortaya çıkabilir. Yani epilepsi genetik bir hastalık değildir ama bazı tiplerinde genetik geçişler olabilir. Her hastaya ailede epilepsi tablosu var mı diye sorulur.

Böylece yaşanan durumun bununla alakası olup olmadığı değerlendirilir. Ancak ailede epilepsi var diye her jenerasyonda epilepsi ortaya çıkacak gibi bir durum söz konusu değildir fakat ailede epilepsi varsa ortaya çıkma riski daha yüksektir denilebilir.

Epilepsi Tanısı Nasıl Konur?

Epilepsi tanısı, öncelikle klinik olarak konulur. Ayrıntılı bir şekilde hastanın öyküsü öğrenilir. Bilinç kaybıyla yaşanan bir nöbetse mutlaka nöbeti gören kişiden bilgi alınır. Hastanın nöbetini doktorun görmesi en ideal olandır.

Çok kuşku duyulan hastalar, hastaneye yatırılarak doktor gözetiminde nöbetleri izlenir ve bu hastanın epilepsi olup olmayacağı ortaya konabilir. Bazı kalp hastalıkları veya kalp ritim bozuklukları da beyne yetersiz oksijen gitmesine sebep olacağından bayılma gibi durumlar yaşanabilir. Bunların kalp kökenli mi beyin kökenli mi olduğunu ayırt etmek için kardiyolojik testler de yapılabilir.

Elektro-Ensefalografi(EEG) Nedir?

Önemli bir tetkik yöntemidir. Birlikte değerlendirilir. Klinik özellikleriyle epilepsi tanısı konabilecek hastalar vardır fakat EEG, nöbetin tipini ayırt etmede ve hangi bölgede ne şiddette olduğunu öğrenmede önem taşır.

Nöbet sırasında EEG'ye yansıyan şeyler de değerlendirmeye alınır. Hastada EEG bazen normal çıkar. Daha ayrıntılı görmek için uykuda EEG çekilebilir. Bunun için hasta bir gece önceden uykusuz bırakılabilir.

Gerekirse tüm gece uykuda EEG çekilebilir. Klinik özellikleriyle birlikte görülmek isteniyorsa video ile birlikte de çekilebilir. Hastanın anlattıkları bazen epilepsi değil, psikolojiktir.

Epilepsi Nöbeti Geçiren Kişiye Ne Yapılmalıdır?

Yutkunma hareketi, ağız şapırdatma, kol ve bacakta istemsiz hareketler, midede kötü bir his duyma uyarıcı olabilir. Arkasından büyük nöbet gelmesi şart değildir ama hasta bunu fark ettiğinde etraf da biliyorsa dişlerinin arasına yumuşak bir bez parçası koyarak dilini ısırması engellenebilir.

Aynı şekilde hasta yumuşak bir ortamda yatırılırsa yaralanması önlenmiş olur. Sara denilen büyük nöbetlerde ise bilinci kaybolan hasta düşerken bir yere çarpabilir ya da elinde kaynar su varsa yanabilir, sivri bir yere düşüp yaralanabilir. Bunlara dikkat edilmelidir. Hemen elinden tehlikeli şeyler alınmalıdır.

Yerde yatan kişinin başına mont ile destek yapılabilir. Fazla bir müdahalede de bulunulmaması gerekir. Olay başladıktan sonra kollarını vb. açmaya, durdurmaya çalışmamak gerekir. Sadece başını hafifçe yanlardan tutarak çarpması engellenebilir. Ağzı kesinlikle açmaya çalışılmamalıdır. 

Hasta gece nöbet geçirirse ardından koma hali geliştiğinde, nefes alamadığı takdirde boğulma tehlikesi var. Bu yüzden mümkünse yastık kullanmaması önerilir. Yumuşak bir şeyin üzerinde yatmaması önerilir. Hastanın da uykusuz kalmayarak dikkat etmesi gerekir ve nöbet geçirmesini önleyecek ilaçlarını düzenli almalıdır.

Epilepside Görülen Nöbet Çeşitleri Nelerdir?

Epilepsi nöbetleri beynin etkilendiği bölgeye göre semptom oluşturur. Eğer elektriksel akım, beynin temporal bölge denilen bölgesinde oluyorsa o bölgeyle ilgili sonuçlar doğurur. Farklı kokular duyma, nerede olduğunu bilememe, yaşadığını daha önceden yaşamış hissetme gibi.

Beynin tümünü etkileyen nöbetler ise kol ve bacaklarda şiddetli kasılma, şuur kaybı şeklinde büyük nöbetlere neden olur. Beynin bir bölümüne yayılan nöbetler, fokal ya da parsiyel denilen nöbet grubunu oluşturur; tümüne yayılanlar ise jenerize nöbetler denilen büyük nöbetlere neden olur. 

Kırktan fazla nöbet çeşidi tanımlanmış olup, bu nöbetler beynin hangi bölgesinde oluşuyorsa onunla ilgili olarak oluşur. Kısa süreli hafıza bozuklukları da bir nöbet çeşidi olabilir. Aynı şekilde kısa süreli göz dalmaları da nöbet çeşididir. Kolda veya bacakta oluşan kısa süreli sıçramalar da bir epilepsi nöbeti olabilir.

Parsiyel Epilepsi Nedir?

Beyin kabuğunun hücrelerinin bir bölgesinin uyarılması ile oluşan nöbetlerdir. Yaygın (jenerize) nöbetlerden farklı özellik gösterir çünkü o bölgede hangi hücre hangi görevi yapıyorsa nöbet olarak onlarla ilişkili olmak üzere bazı bulgular ortaya çıkar. Buradan hangi bölgede olduğu anlaşılabiliyor.

Bazıları bilinç kaybı olmadan ortaya çıkar. Hasta böyle durumlarda nöbet geçirdiğinin farkındadır ama önleyemez. Lokal olarak başlayan bu nöbetler giderek şiddetini arttırırsa ve diğer bölgelere yayılacak olursa halk arasında sara denilen büyük nöbetler gelişir. Bu durumda hasta nöbeti kasılarak ve yere düşerek geçirir.

Yaygın Epilepsi Nedir?

Bu epilepsinin özelliği bilinç kaybı ile seyretmesidir. Kısa süreli dalmalar, göz kırpma şeklinde kısa süreli hareketler oluşabilir. Aniden, hasta nöbetinin geldiğini bile anlamadan büyük nöbet geçirme de yine yaygın epilepsinin bir özelliğidir.

Epilepsinin Kesin Olarak Tedavisi Var mıdır?

Epilepside hastanın nöbetlerini azaltıcı veya tamamen ortadan kaldırıcı tedavi yapılabilir fakat kesin şifa bulunması henüz söz konusu değildir. Şu anda yapılan tedavi şu şekildedir: Sinir hücresinden anormal elektrikli deşarjların çıktıktan sonra çevreye yayılmasını önlemek.

Yani deşarjların ortaya çıkmasını engelleyecek ilaçlar henüz çalışma aşamasında tam olarak uygulanmamaktadır. İlk olarak hastanın epilepsi olduğundan emin olmak gerekir. Epilepsiden emin olunduktan sonra ilaç tedavisine başlanmalıdır. Epilepsi tedavisi kısa süreli bir tedavi değildir. Hastanın hayatındaki birçok şeyi etkiler. Meslek seçimi, günlük yaşantısı, araba kullanmak gibi...

Epilepsi İçin Ameliyat Yapılabilir mi?

Epilepside cerrahi çok özellikli bir durumdur ve her epilepsi hastası ameliyat olacak diye bir durum söz konusu değildir. Bir tümör olduğunda veya damar bozukluğunda nöbet olabilir fakat bunun ameliyatı bir epilepsi cerrahisi değildir.

Epilepsi cerrahisi, görünen veya bilinen büyük bir patoloji olmaksızın, beyindeki nöbet yaratan odağın cerrahi şeklinde ortadan kaldırılması olarak değerlendirilmelidir. Bunu her yerde herkesin yapması mümkün değildir. Çok ayrıntılı değerlendirme gerekir. Birden fazla odak varsa bir tanesi çıkarılsa da diğer odak kaldığı için cerrahi müdahalenin bir yararı olmaz. 

Epilepsi cerrahisi, 5 yıl gibi bir süre ilaç kullanımı sonrasında hastanın günlük yaşamı etkileniyor veya psikolojik problemleri oluyorsa, her yol denendikten sonra düşünülmelidir. Ayrıca epilepsi ameliyatı, çok ufak yaşlarda pek düşünülen bir tedavi değildir fakat çocuklarda da yapıldığı oluyor.

Ancak bu, 5 yıl ilaç tedavisi uygulandıktan sonra başarılı sonuç alınamıyorsa ya da beynin tempral bölgesindeki dirençli epilepsileri çok bekletmemek gerektiğinden epilepsi cerrahiye yönlenmelidir. Ancak bunu her hastada uygulamak söz konusu değildir. Ayrıntılı değerlendirip karar almak gerekir.

Epilepsi Hastaları İçin Beslenme Önerileri

Beslenme ile ilgili çok fazla kısıtlama yoktur. Açlık, şeker düşmesi oluşturursa nöbetlerin uyarılma riski olacağı için hastalara aç kalmamaları önerilir. Günlük yaşantısında engel başka bir hastalığı yoksa (tansiyon, şeker gibi) normal hayatındaki gibi yemeye devam edebilir. Günlük bir iki bardak çay, kahve gibi içeceklerin bir sakıncası olmaz fakat fazla içilmemelidir çünkü kafeinin uyarıcı etkisi vardır.

Epilepsi hastalığı nedir?

Epilepsi sara hastalığı olarak bilinen kronik bir hastalıktır. Epilepside bulunan beyin nöronlarında kontrolsüz boşalmalar ve ani durumlar meydana gelir. Bunun sonucunda hastada istemsiz kasılmalar, bilinç değişiklikleri olur.

Epilepsi hastalığı neden olur?

Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar, kafa travması, beyin tümörleri, gelişimsel beyin malformasyonları, menenjit gibi beyin enfeksiyonları, doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması epilepsiye neden olan durumlar arasındadır.

Epilepsi belirtileri nelerdir?

Ellerde sıçrama, çığlık atma, kol ve bacaklarda kasılmalar, anlık dalmalar, bilinç kaybı, ağızdan köpük gelmesi, olduğu yere yığılma durumu, baş dönmesi, idrar kaçırma gibi durumlar görülebilmektedir.

Epilepsi geçer mi?

Kendiliğinden ve tekrarlayan nöbetlerin sürekli olması sonucunda epilepsi teşhisi konulur. Halk arasında sara hastalığı olarak  bilinen epilepsinin tedavisinin olmadığı bilinir fakat çocuklarda büyük oranda başarı ile tedavi edilebilmektedir.

Epilepsi hastalığı kimlerde görülür?

Her iki cinste her yaşta veya her coğrafi konumda görülebilir. Çoğu insanın ömründe bir kez epileptik nöbet geçirme ihtimali vardır. Birden fazla epilepsi nöbeti olan kişiler epilepsi hastası olarak kabul edilir. Bu kişiler doktor kontrolü altında uygun ilaçlarla tedavi edilir.

Epilepsi hastaları en fazla kaç yıl yaşar?

Tedavi bazı hastalar için ömür boyu sürer. Çocukluk çağında başlayan nöbetlerde tedavi 15 ile 20 yaşına kadar sürebilir. Tedaviye genelde bir epilepsi ilacı ile başlanır, dozlar yavaş yavaş artabilir.