Fıtık Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

Fıtık Nedir?

Tıp dilinde herni adı verilen fıtık, iç organları yerinde tutan dokuların dışarı doğru kaymasına ve şişlik meydana getirmesine verilen isimdir. Genel bilinenin aksine sadece belde değil; göbek, kasık ve boyun gibi pek çok yerde meydana gelebilir.

Fıtıkta bir iç dokular, normalde içinde bulunduğu doku ve kasların zayıf bir yerinden dışarı çıkar. Bu durum doğuştan olabileceği gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak da meydana gelebilir. Vücudun çeşitli bölgelerinde görülebilen fıtıklar birden fazla olabileceği gibi bulunduğu konum ve çeşidi kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir.

Çok görülen bir rahatsızlık olan fıtık, genellikle basit bir sorun olarak görülse de bazı durumlarda hayati önem taşımaktadır. Ancak ilerleyen tıp ile birlikte fıtık oluşumları düzeltilebilir.

Fıtık Çeşitleri Nelerdir?

Günümüzde pek çok kişi de meydana gelen fıtığın birçok farklı çeşidi bulunur. İşte fıtığın çeşitleri;

Boyun Fıtığı

Boyun fıtığı, boyunda yer alan disklerin çeşitli nedenlerle zarar görmesi, yıpranması ve yerinden kaymasıyla omurilik kanalına doğru ilerlemesine verilen isimdir. Fıtıklaşan bölge sinirlere baskı yaparak şiddetli ağrılara sebebiyet verir.

Oldukça sık görülen fıtık çeşitlerinden biri olan boyun fıtığında amotisör görevi gören diskler zamanla yıpranarak sertleşirler ve yerlerinden kaymaya başlar. Kayan disk, sinirler ve omurilik üzerinde baskı oluşturur. Bu durum boyun, sırt ve kollarda ağrılara neden olur.

Boyun fıtığı yalnızca doktor muayenesi ile anlaşılabileceği gibi kapsamlı bir muayene de gerektirir.

Bel Fıtığı

Sık görülen rahatsızlıklardan olan bel fıtığı, beldeki disklerin zarar görmesi ve zorlanması nedeniyle oluşan yırtık veya kayma sonucunda meydana gelir. Deforme olan diskler sinirlere baskı yapar ve şiddetli bel ve bacak ağrılarına neden olur.

İlerleyen zamanlarda kişinin yürümesini etkileyen bel fıtığı aynı zamanda bel ve bacaklarda ağrı ile birlikte uyuşmalara neden olmaktadır. Hastanın oturup kalkmasını engelleyen ve zorlaştıran bel fıtığı, erken tedavi edilmemesi durumunda ilerler ve ameliyat gerektirebilir.

Kasık Fıtığı

Kasık fıtığı karın içinde bulunan iç organların onları tutan dokuların arasından çıkarak anormal şekilde dışarı taşması ve şişlik oluşturmasıyla meydana gelir. Doğuştan gelen bir sorun olan kasık fıtığı kendini gençlik döneminde ortaya çıkarabilir.

Sıkça rastlanılan fıtık türlerinden biri olan kasık fıtığı, kasık bölgesinde meydana gelen şişlik ve ağrıdır. Bu şişlik, fıtığın olduğu tarafa doğru yatınca, ayaktayken, öksürürken ve ıkınırken daha fazla belirginleşebileceği gibi şiddetli ağrılara neden olabilir.

Femoral Fıtık

Femoral fıtık, genelde kadınlarda görülen kasık altındaki bacak bölgesinde ana darmarların geçtiği yerde oluşan şişkinliklere verilen isimdir. Genelde gebelik sonrası ve fiziksel zorlanma nedeniyle ortaya çıkar. Femoral fıtık belirtileri arasında bacak bölgesinde şişlik, hassasiyet ve şiddetli ağrı bulunur.

Göbek Fıtığı

Göbek fıtığı, karın içindeki bağırsak ve yağ dokularının kasları aşarak dışarıya doğru çıkmasına verilen isimdir. Göbek deliğinin yakınında meydana gelen fıtık, genelde bebeklerde görülür ve zararsızdır.

Bebeklerde göbek fıtığı gelende bebeğin yaşı ilerledikçe kendiliğinden yok olur. Göbek fıtığı yetişkinlerde de görülebilir. Göbek fıtığı belirtileri arasında göbek deliği yakınında şişlik, çıkıntı, dışkılama sırasında ağrı ve karında baskı hissi bulunur. Sorun çok rahatsız edici olursa ameliyatla tedavi mümkündür.

Epigastrik Fıtık

Göbek üstü fıtığı da denilen Epigastrik Fıtık, göbeğin üstü ile göğüs kafesinin altında kalan bölgede iç dokuların boşluklar arasından çıkarak dışarı taşması sonucu oluşur. Epigastrik fıtık belirtileri arasında gözle görülür ve elle hissedilir şişlik, yanma ve ağrı bulunur.

Büyüme eğilimi gösterebilen epigastrik fıtıkta tedavi olarak cerrahi müdahale tercih edilir. Bazı durumlarda laparoskopik yönteme de başvurulabilir. 

Mide Fıtığı

Diğer adı Hiatel Herni olan mide fıtığı midenin bir bölümünün yemek borusuna doğru sarkmasına verilen isimdir. Rahatsızlık Midenin üzerinde bulunan kasların gevşemesi ve erimesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Mide fıtığı belirtileri arasında göğüs altında yanma, gaz, mide asidi ve yemek parçalarını ağza gelmesi bulunur.

Mide fıtığı hastalarının büyük bir çoğunda reflü de bulunur. Bu durum yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler. Mide fıtığı tedavisinde hastadan beslenme tarzını değiştirmesi istenir, bazı ilaçlarla tedavi süreci desteklenir. İlaç tedavisi işe yaramazsa mide fıtığı ameliyatı gerekebilir.

Ameliyat Yeri Fıtığı

Kesi yeri fıtığı da denilen ameliyat yeri fıtığı, kesi yapılan yerin ameliyat sonrasında şişmesi ve ağrıması durumudur. Meydana gelen şişlik öksürürken ve ayakta dururken artar, sırt üstü uzanıldığında kaybolur. 

Ameliyatta konulan dikişlerin açılması ile meydana gelebilen fıtığın tek çözümü yeniden ameliyat olmaktır. Ameliyatta gevşeyen ve açılan doku kapatılarak fıtık onarımı sağlanır.

Fıtık Kimlerde Olur?

Fıtık, kadın ve erkek ayırmaksızın hemen hemen her yaş grubunda görülebilir. Doğuştan olabildiği gibi sonradan iç ve dış etkenler nedeniyle de gelişebilir.

En çok görülen fıtık türlerinden olan kasık fıtıkları erkeklerde daha çok görülürken göbek fıtıkları ise kadınlarda daha sık görülmektedir. Özellikle hamilelik döneminde görülme sıklığı artan göbek fıtığı, gebeliğin tetiklemesi ile meydana gelebilmektedir.

Fıtık oluşumunun sıkça görüldüğü bir diğer grup ise ağır yük kaldıran ve ağır işlerde çalışan kişilerdir. Bu kişiler, meslekleri ve yaptıkları iş nedeniyle vücutlarını zorlayarak fıtık oluşumunun tetiklenmesine neden olmaktadır. Aynı zamanda kronik kabızlık ve sık sık tekrarlayan öksürükte fıtık oluşumunu tetikleyen başlıca unsurlardandır.

Fıtık Belirtileri Nelerdir?

Fıtık belirtileri fıtığın meydana geldiği bölgeye göre değişkenlik göstermektedir. Dışarıdan gözle görülebilen fıtık türlerinde şişkinlik en belirgin özelliktir. Elle hissedilebilen bu şişkinlik gerginliğe ve ağrılara neden olabilir.

Omurga aralarında meydana gelen fıtıklar ise ağrı, uyuşma ve belli uzuvlarda güçsüzlükle kendini gösterir. Bu fıtıklar sinir ve omuriliklere baskı yaptığı için önemlidir. Kısa sürece önlem alınması ve doktora gidilmesi gerekir.

Fıtık oluşumunu tetikleyecek ve fıtığı doğrudan etkileyecek hareketlerden kaçınmak gerekmektedir. Fıtık, tedavi sonrasında da dokuların zayıflığına bağlı olarak tekrarlayabilir.

Fıtık Tedavisi

Fıtık tedavisi fıtığın yerine ve türüne göre değişiklik gösterir. Uzman doktorlar fıtık için çeşitli tedavi yöntemleri uygulayabilir. İlaçlı ve fizik tedaviler fıtıkların neden olduğu ağrıyı ve belirtileri azaltabilir. Bunun yanı sıra sağlıklı yaşam ve egzersizler de fıtık oluşumunun önüne geçebilir.

Fıtığın pek çok tedavi yöntemi olsa da kesin tedavi ameliyatla mümkündür. Fıtığın ilerlemesi ve daha büyük sorunlara neden olmaması için ameliyatlı tedavi gerekir. Fıtık ameliyatlarında fıtığa neden olan doku onarılır ve doğal yerine yerleştirilir. Bu sayede hastada görülen fıtık belirtileri kaybolur ve hasta sağlığına kavuşur.

Fıtık düzelir mi?

Fıtığın kendi kendine düzelme özelliği türüne göre değişebilir. Omurga arası fıtıklar egzersiz, fizik tedavi ve istirahat ile rahatlatılabilir. Vücutta meydana gelen şişkinler olarak kendini gösteren fıtıklar için ameliyat gereklidir. Fıtığın nasıl düzeleceğine uzman doktorlar karar verir ve hastaya ona göre tedavi planı uygular.

Fıtık ele gelir mi?

Göbek, kasık, kesi yeri ve epigastrik fıtık türleri ele tespit edilebilen ve hatta gözle görülebilen fıtıklardır. Bunun dışında belde, boyunda ve midede oluşan fıtıkları elle tespit etmek mümkün değildir. Bu tür omurga arasında oluşan iç fıtıklar ancak MR çekimlerinde net olarak görülebilir. 

Fıtık için hangi bölüme gidilir?

Fıtığın türüne göre hangi bölüme gidilmesi gerektiği farklılık gösterir. Çocuklarda görülen fıtık için çocuk cerrahisine, omurga fıtıklarında beyin ve sinir cerrahlarının yanı sıra fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümlerine, karın ve kasık fıtıklarında genel cerrahiye gitmek gerekir. Fıtığın durumuna göre doktorlar da hastayı yönlendirebilir.

Fıtığa masaj iyi gelir mi?

Bel ve boyun fıtıklarında sık sık masaja başvurulur ancak masajın doğru yapılması çok önemlidir. Masaj, uzmanlar tarafından yapılsa bile hastaya anlık ya da birkaç günlük rahatlama sağlar. Masajın tek başına bel fıtığı üzerinde kesin ve net bir tedavi etkisi söz konusu değildir. Hatta fıtığın ilerlemesi gibi bazı riskleri de bulunur.

Fıtık ameliyat olmazsa ne olur?

Bazı omurga fıtıkları çok ileri düzeyde değilse ameliyatsız tedavi mümkündür. Ancak fıtığı iyileştirmek için dikkat edilmez ve bir tedavi yolu izlenmezse fıtık sorunu ilerleyebilir. Omurga fıtığı ilerlerse sinirlere olan baskı artar, dayanılmaz ağrılar oluşabilir. Diğer fıtık türlerinde ise organların sıkışması, fıtık kitlesinin büyümesi ve kan dolaşımının bozulması gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Fıtık ameliyatı kaç saat sürer?

Fıtık ameliyatlarının süresi kişinin sorununa göre değişir. Ortalama bir saati bulan ameliyatlar kimi durumda 2 saate kadar sürebilir. Bu cerrahın yaptığı işlemin zorluğuna ve işlem bölgesinde göre farklılık göstermektedir. Hastalar 1 ile 3 gün içinde taburcu olarak normal yaşamlarına geri dönebilirler.