Güneşin Cilde Etkisi ve Korunmamız Gereken UV Işınları

Kışın güneş ışınlarının daha yatay düşmesi ve kat kat giyilen kalın giysilerle hafif hissedilen güneş ışınları, yaz mevsiminde hava sıcaklıklarının artması ve artık ince, derinin havayla temasını sağlayan giysiler giyilmesiyle dik gelen güneş ışınlarını ciltte direkt olarak hissedersiniz. Plajlarda güneşlenerek veya parklarda kafelerde yani açık mekanlarda serin bir şeyler içerken genelde çıplak oluruz. Bu durumda güneş direkt olarak cilde temas eder.

Güneş ışınları tamamen zararlı veya hiçbir zararı yoktur demek yanlış olacaktır. Güneş ışınları aslında varlığıyla içimizi ısıtan bir dost gibi iken, kalıcı hasarlara neden olan bir düşman da olabilir.

Korunmamız Gereken Ultraviyole Işınları

Görünür ışınlar, 600-760 nanometre dalga boyundan oluşur. Kızılötesi ışınlar, 760 nanometreden daha uzun, sıcaklık hissi veren ışınlar kızıl ötesi ışınları oluşturur. Mor ötesi ışınlar, Ultraviyole dalga boyu kısa olan ışınlardır. Bilim adamları canlılar üzerindeki etkileri farklı olduğu için UV-A,UV-B ve UV-C olarak gruplandırmıştır.

UV-A ışınları gün ortasında güneş ışığının en yoğun kısmını oluşturur. Hızlı şekilde kızarma ve cilt renginde koyulaşma görülür, koyulaşma kalıcı değildir. Cildin erken yaşlanmasına neden olur.

UV-B  ışınları ise daha kısa dalgalı güneş ışınlarıdır. Güneşe maruz kaldıktan 24-48 saat sonra pigmentler uyarılarak cilt renginin koyulaşmasına neden olurlar. Cilt kanserine neden olan ışındır.

Güneş Koruyucuların Cilde Etkisi

Güneş koruyucular cilde vuran ışınlarını yansıtır, zararsız ışın demetine, enerjiye dönüştürerek etkisini gösterir. Güneş koruyucuları MED (minimal eritme dozu) üzerindeki yavaşlatıcı etkilerine göre SPF (sun protecting-güneşten koruma faktörü) standardizasyonu ile süreçleri belirlenir. 

Günlük hayatta kısa süreli güneşe maruz kalmada 15 faktörlü güneş kremi yeterlidir. Uzun süreli güneşte kalımlarda 30 ve üzeri faktörlü koruyucular kullanılmalıdır.

Güneş Koruyucu Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Satın alacağımız güneş koruyucunuzun geniş koruyuculu özellikte (broad spectrum) olmasına dikkat etmelisiniz. Yani ürünün hem UV+A hem de UV+B ışınlarının etkisine karşı koruyan etkin maddeler içermelidir.

Ürün seçiminde deri foto tipine (DFT) uygun ürünler seçilmelidir. DFT’i derinin güneş ışınlarına verdiği tepkinin kalitesidir ve ten rengi, saç rengi, bronzlaşma kapasitesi vb. durumlara göre belirlenmiş durumlardır.

DFT-1 (çok açık cilt rengi, hiç bronzlaşmaz, çok sayıda çilleri vardır, her zaman güneş yanığı olur)  ve DFT-2  (açık cilt, güneş yanığı olur. hafif bronzlaşır, çilleri vardır) cilt tipine sahip olan kişiler kesinlikle 30 faktör üzeri koruyucu ürünler kullanmalıdır.

Güneşe hassasiyet gerektiren, genetik  hastalıklarda 50 ve üzeri faktörlü koruyucular kullanmalıdır. Yağlı ciltler su bazlı koruyucuları tercih ederken kuru ciltler yağ bazlı koruyucu ürünleri tercih etmelidir.

Ten Rengine Göre Kaç Faktör Güneş Kremi Kullanılmalı?

Güneş koruyucularının üzerinde genellikle anlayamadığımız kısaltmalı açıklamalar yer almaktadır. Bunların anlamlarını bilmeden çoğu kez ürün tercihimizi yaparız.

Ürün üzerindeki SPF yazısı (Sun Protection Factor) güneş koruma faktörü yani ultraviyole ışınlarının vücudumuzda oluşturacak kızarıkları önleme etkisidir. SPF 2 – 60 arasında bir değerdir. Değerlerin açıklaması şu şekildedir;

SPF 2 - 12, zayıf etkili, çok esmer tenlerde, SPF 12 - 30 orta etkili, esmer tenlerde (kızarıp bronzlaşan), SPF 30+ cildi hassas, güneşe duyarlı kişilerde, çocuk ve bebeklerde kullanılması tavsiye edilen değerlerdir.

SPF sadece UV+B ışınlarına (cilt yanığı) karşı korur, diğer UV+A ışını ise deri yaşlanmasına (foto yaşlanma) neden olur. Bu nedenle alınacak üründe hem UV+A hem de UV+B ibaresinin bulunmasına dikkat edilmelidir.

Güneş Işınlarından Nasıl Korunmalıyız?

Güneşten koruyucu preparat (ilaç, karışım) kullanımıyla beraber güneşe maruziyet artmaktadır, fiziksel güneşten korunma ihmal edilmektedir.

Güneşin dik geldiği 11.00- 16.00 saatleri arasında dışarı çıkmamaya dikkat etmeli, dışarıda olunan sürede de sık dokumalı, açık renkli giysiler kullanılmalıdır.

Geniş kenarlı şapkalar kullanılmalıdır, özellikle seyrek saçlılar dikkat etmelidir.

Ultraviyole ışınları kesen güneş gözlükleri kullanılmalı, sadece modelini beğendiğiniz için kalitesiz güneş gözlükleri kullanılmamalıdır.

Güneş koruyucuları güneşe çıkmadan 20-30 dakika önce homojen şekilde ve yeterli miktarda  (yaklaşık avuç içi kadar) sürülmelidir.

Yaklaşık 3 saat etkisini korur ve günde düzenli olarak 2- 3 defa sürülmelidir. Direkt uzun süre maruz kalınmasa dahi işe giderken, pencerenin kenarında, parkta, kafede otururken, arabanızda giderken trafikte maruz kaldığınız güneş ışığında bile zararlı ışınlara maruz kalınmaktadır.

Çocuklarda Güneş Koruyucu Kullanımı

Yaşamın ilk 10 yılı daha önemli olmak kaydıyla 20 yılı dikkat edilmesi gereken dönemdir. Yaşam boyu alınan güneş hasarlarının 5/6’sı bu periyotta gerçekleşir. Çocuklarda melanin yani koyu içerikli ışıktan koruyucu pigment üretimi oldukça azdır bu nedenle güneş ışınlarına maruz kalma sonucu oluşan zararlı etkilere daha açıktırlar.

6 aydan küçük çocuklara  güneş koruyucuları önerilmez. Çünkü 6 aydan küçük çocuklarda ilaçları metabolize edecek tam gelişmiş biyolojik sistem yoktur. Uygun giysiler (sık dokumalı, açık tonda, geniş çaplı şapkalar) çinko, oksit içeren koruyucular kullanılmalıdır.

Güneş lekeleri nasıl oluşur?

Yüz, göğüs, kollarda yıldız şeklinde kahverengi lekeler melanositlerin (deriye rengini veren pigment hücreler) hücreleri korumak için çoğalmasıyla oluşur, güneş ışığına maruz kaldıkça renkleri koyulaşır. Leke açıcı kremler, kimyasal peeling ve lazerle leke açma tedavisi gibi yöntemler kullanılarak güneş lekeleri yok edilebilir.

Güneş ışınları zararlı mıdır?

Güneş ışınları tamamen zararlıdır demek yanlış olur. Gerekli tedbirler alındığında güneş ışınlarından vücut D vitaminini alır. D vitamini vücutta kemiklerin ve dişlerin güçlenmesini sağlar. Fazla güneş ışınına maruz kalındığında ise vücutta ciddi lekeler oluşur, kızarıklıklar meydana gelir. Derinin yanması  gibi durumlar görülebilir.

Güneşten korunması gereken bölgeler nerelerdir?

Güneşten özellikle korunması gereken bölgeler; burun, yanak kulaklar, ense, eller, kolların dış yüzeyi, ayak üstü ve saçsız deri bölgesidir. Bu bölgeler oldukça hassas olduğu için yandığında son derece rahatsız eder.

Derinin altındaki sorunlar tehlikeli mi?

Cildimiz kuru veya kirliyse bunun çözümünü hemen bulur nemlendirir veya temizleriz. Sorunlar cilt yüzeyinde meydana geldiğinde daha göze çarpar fakat derinin altında yaşanan sorunlar kısa vade de oluşmaz ve uzun süreli bir tedavi gerektirecek durumlara neden olur ve nasıl bir tehlikeyle baş başa kaldığımızın farkında olmayabiliriz. 

Güneş cilt kanseri yapar mı?

Cilt kanseri en yaygın kanser türleri arasında ilk sıralarda yer alır bu durumu göz önünde bulundurarak sahile çıkarken, yürüyüş yaparken sürme düşüncesi yerleşmiş güneş koruyucularını günlük kişisel bakımınızın bir parçası haline getirmelisiniz.