Havale Nedir? Havale Neden Olur ve Nasıl Geçirilir?

Her bireyin yaşamları boyunca 1 kere geçirme ihtimali olan havale, genellikle 5 yaş altındaki çocuklarda oluşma riski daha yüksek bir hastalıktır. Tekrarlama ihtimali olduğu için dikkatle yanaşılması gereken havale hakkında bilinmesi gerekenleri içeriğimizde bir araya getirdik. Yazımızda havale nedir, neden olur, kaç derecede olur, geçirdikten sonra ne olur ve tedavisi nasıldır gibi soruları cevapladık.

Havale Nedir?

Havale, beyindeki anormal elektriksel aktivitenin neden olduğu geçici bir sinirsel bozukluktur. Genellikle kısa süreli bilinç kaybı, kas spazmları ve nöbetlerle kendini gösterir. Havaleler, her yaştan insanı etkileyebilir ve farklı türleri ve şiddet dereceleri olabilir. İnsanlar arasında yaygın bir şekilde görülen bir durum olsa da, çoğu zaman yanlış anlaşılmakta ve hala birçok yanlış inanışa yol açmaktadır.

Havalelerin birçok farklı nedeni olabilir. Epilepsi gibi kronik bir nörolojik bozukluk, travmatik beyin hasarı, beyin enfeksiyonları, yüksek ateş, metabolik dengesizlikler, ilaç yan etkileri veya zehirlenmeler gibi faktörler havalelere yol açabilir. Bazı insanlar da hiçbir belirli neden olmaksızın havale geçirebilir.

Havaleler genellikle iki ana tipe ayrılır: parsiyel (kısmi) havaleler ve genellemiş havaleler. Parsiyel havaleler, beyinde belirli bir bölgede başlar ve sınırlı bir alanda etkili olurken, genellemiş havaleler beyin genelinde yayılır ve bilinç kaybıyla birlikte daha yaygın semptomlara neden olur.

Bir havale sırasında, beyindeki anormal elektriksel aktivite nedeniyle çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir. Bunlar arasında ani bilinç kaybı, kaslarda ani ve ritmik kasılmalar, sallanma veya titreme hareketleri, ağızda köpürme, gözlerin kayması, nefes alma sorunları, kontrolsüz idrar veya dışkı kaçırma, dil ısırma ve uyandıktan sonraki dönemde baş ağrısı ve yorgunluk gibi belirtiler bulunabilir.

Havalede Hangi Çocuklar Risk Altında?

Havaleler, her yaş grubundaki insanları etkileyebilen bir sinirsel bozukluktur. Ancak bazı çocuklar, diğerlerine göre daha yüksek bir havale riski taşıyabilirler. Havalelerin ortaya çıkmasında birçok faktör rol oynar ve çocukların risk altında olup olmadığını belirlemek karmaşık bir süreç olabilir. İşte havale geçirme riskinin arttığı bazı faktörler:

Yüksek Ateş

Yüksek ateşli nöbetler, ateşin hızla yükselmesiyle ilişkili olarak bazı çocuklarda görülen havalelerdir. Genellikle 6 aylık ile 5 yaş arasındaki çocukları etkiler ve ateşin düşmesiyle birlikte kendiliğinden geçer.

Doğumsal Anomaliler

Bazı çocuklar, doğum sırasında veya gebelik sırasında oluşan beyin hasarları veya yapısal anormallikler nedeniyle havale riski taşır. Bunlar arasında beyin enfeksiyonları, oksijen eksikliği, beyin tümörleri veya doğumsal kalp hastalığı gibi durumlar bulunabilir.

Beyin Yaralanmaları

Travmatik beyin yaralanmaları, çocuklarda havale geçirme riskini artırabilir. Kafa travmaları, spor kazaları, araba kazaları veya düşmeler gibi durumlar beyindeki elektriksel aktiviteyi etkileyebilir ve havalelere yol açabilir.

Metabolik Bozukluklar

Bazı metabolik bozukluklar, çocuklarda havalelere yol açabilir. Örneğin, hipoglisemi (düşük kan şekeri), hiponatremi (düşük sodyum seviyeleri) veya hipokalsemi (düşük kalsiyum seviyeleri) gibi durumlar nöbetlere neden olabilir.

Nörolojik Hastalıklar

Bazı nörolojik hastalıklar, çocuklarda havale riskini artırır. Örneğin, serebral palsi, migren, beyin tümörleri veya nörofibromatozis gibi durumlar havalelere yatkınlığı artırabilir.

Havale Belirtileri Nelerdir?

Havaleler, beynin anormal elektriksel aktivitesi sonucu ortaya çıkan bir sinirsel bozukluktur. Havaleler genellikle beklenmedik bir şekilde meydana gelir ve çeşitli semptomlarla kendini gösterir. İşte havale geçiren bir kişide görülebilecek yaygın belirtiler:

1. Bilinç Kaybı

Bir havale sırasında, kişi aniden bilincini kaybedebilir. Bilinç kaybı, kişinin çevresindeki olayların farkında olamaması ve tepki verememesi anlamına gelir. Kişi genellikle bir süreliğine baygın veya uyaranlara tepkisiz olabilir.

2. Kas Spazmları ve Nöbetler

Havaleler sırasında kaslarda ani ve ritmik kasılmalar meydana gelir. Bu kas spazmları, kişinin vücudunun kontrolünü kaybetmesine neden olabilir. Kolların, bacakların veya vücudun diğer bölgelerinin sallanma veya titreme hareketleri göstermesi yaygındır.

3. Göz Hareketleri

Havale sırasında gözlerde anormal hareketler görülebilir. Gözlerin hızla yanlara veya yukarı-aşağı hareket etmesi, göz kapaklarının titremesi veya gözlerin kayması gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

4. Nefes Alma Sorunları

Havaleler sırasında solunumda sorunlar ortaya çıkabilir. Kişi nefes alma güçlüğü çekebilir, solunum hızı artabilir veya solunum tamamen durabilir. Bu durum acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

5. Dil Isırma

Havale sırasında kişinin dili, sert kas spazmları nedeniyle ısırabilir. Bu durum ağız içinde yaralanmalara yol açabilir ve dilde kanama meydana gelebilir.

6. Uyandıktan Sonraki Dönemde Belirtiler

Havale sonrası, kişi genellikle bir süreliğine sersemlemiş veya uyandıktan sonra hala halsiz hissedebilir. Baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü veya hafıza sorunları gibi belirtiler yaşanabilir.

Havale Sırasında Nasıl Müdahale Edilmeli?

Havaleler, beklenmedik ve korkutucu olaylar olabilir. Bir kişi bir havale geçirirken, çevredeki insanlar doğru şekilde müdahale ederek kişinin güvenliğini sağlayabilirler. İşte havale sırasında nasıl müdahale edilmesi gerektiği hakkında bazı önemli adımlar:

Sakin Kalın

Havale sırasında panik yapmak yerine sakin kalmaya çalışın. Havaleler genellikle kendiliğinden sona erer ve genellikle birkaç dakika sürer. Sakin kalmak, doğru adımları atmanıza ve kişinin güvenliğini sağlamanıza yardımcı olur.

Çevreyi Güvenli Hale Getirin

Havale geçiren kişiyi çevresel tehlikelerden korumak önemlidir. Etrafta keskin veya sert nesneler varsa, onları uzaklaştırın. Kişinin düşebileceği veya çarparak zarar görebileceği bir yerde ise, onu güvenli bir yere taşıyın.

Başını Destekleyin

Havale sırasında başın düşmesini önlemek için, kişinin başını nazikçe bir yastık, giysi veya başka bir şeyle destekleyin. Bu, başın zeminle temasını engelleyerek baş yaralanmalarını önlemeye yardımcı olabilir.

Hareket Serbestliği Sağlayın

Havale sırasında kas spazmları nedeniyle kişinin vücudu hareket edebilir. Ona engel olmaya çalışmayın veya spazmları kontrol etmeye çalışmayın. Kişinin vücuduna veya kaslarına müdahale etmek, zarar verme riskini artırabilir. Yeterli hareket serbestliği sağlamak önemlidir.

Nefes Almasını Kolaylaştırın

Havale sırasında solunum sorunları yaşanabilir. Kişinin solunumunu desteklemek için yakınında bulunan dar kıyafetleri gevşetin ve nefes almasını kolaylaştırın. Kişinin ağzında bir şeyler varsa, temizlemek için parmaklarınızla müdahale etmeyin.

Zamanı Kaydedin

Havale süresini gözlemleyin ve ne kadar sürdüğünü not edin. Havale 5 dakikadan uzun sürerse veya ardı ardına birden fazla havale meydana gelirse, acil sağlık yardımı çağırın.

Sakinleştirici Olun

Havale sona erdiğinde kişi genellikle sersemlemiş ve kafa karışıklığı yaşayabilir. Ona sakinlik ve desteği sağlayarak rahatlatıcı bir ortam yaratın. Sessiz bir yerde dinlenmesine ve kendini toparlamasına izin verin.

Havale Tedavisi

Havaleler, bir sinirsel bozukluk olan epilepsiye bağlı olarak ortaya çıkabilir. Havale geçiren bir kişi için doğru tedavi yöntemleri belirlenerek semptomların kontrol altına alınması ve tekrarlanmasının önlenmesi önemlidir. Havale tedavisi, bireysel olarak kişinin durumuna ve havalelerin tipine bağlı olarak belirlenir. İşte yaygın olarak kullanılan bazı havale tedavi yöntemleri:

Antiepileptik İlaçlar

Antiepileptik ilaçlar, havaleleri kontrol altına almak ve tekrarlanmasını önlemek için yaygın olarak kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bu ilaçlar, beyindeki anormal elektrik aktivitesini düzenleyerek havalelerin oluşmasını engellemeye çalışır. Dozaj ve ilaç seçimi, kişinin yaşına, havale tipine ve bireysel özelliklerine bağlı olarak belirlenir. Bu ilaçlar düzenli olarak alınmalıdır ve doktor tarafından izlenmelidir.

Ketogenik Diyet

Ketogenik diyet, özellikle çocuklarda sıklıkla kullanılan bir diyet tedavi yöntemidir. Bu diyet, düşük karbonhidrat ve yüksek yağ içeriğine sahip bir beslenme planını içerir. Vücut, yağları enerji kaynağı olarak kullanarak ketozis adı verilen bir duruma girer. Bu durumda beyin enerjisini yağlardan sağlar ve epileptik nöbetleri azaltabilir. Ketogenik diyet, sadece tıbbi gözetim altında uygulanmalıdır.

Cerrahi Müdahale

Bazı durumlarda, epilepsi nedeniyle havaleleri kontrol altına almak için cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi seçenekler, beyindeki anormal elektrik aktivitesine neden olan alanları hedef alır. Bu bölgeler cerrahi yolla çıkarılabilir veya kesilebilir. Cerrahi seçenekler genellikle uzun süreli, tedaviye dirençli havaleleri olan kişilerde düşünülür ve uzman bir nörolog tarafından değerlendirilir.

Sinir Stimülasyonu

Vagus sinir stimülasyonu (VNS) adı verilen bir tedavi yöntemi, havaleleri azaltmak için kullanılan bir cihazı içerir. VNS cihazı, vücuttaki vagus sinirine elektriksel uyarılar göndererek beyindeki anormal elektriksel aktiviteyi etkileyebilir. Bu tedavi yöntemi, özellikle ilaç tedavisine yanıt vermeyen veya cerrahiye uygun olmayan kişilerde düşünülür.

Alternatif Tedavi Yöntemleri

Bazı kişilerde, tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemleri havalelerin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Bunlar arasında yoga, meditasyon, akupunktur ve beslenme takviyeleri gibi yöntemler bulunur. Ancak, bu yöntemlerin etkinliği kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Havale olunca ne olur?

Havale nöbeti başladığı zaman çocuk birden bilincini kaybeder. Daha sonra bedeni kasılır ya da gevşer, kaslarda ani olarak kasılmalar yaşanabilir. Gözlerde kayma, ağızdan salya akma ve çenede kitlenme gibi durumlar ortaya çıkabilir. 1 dakika içerisinde ise bu nöbet biterek çocuk yorgun bir şekilde uykusuna devam eder.

Havale semptomları nelerdir?

Havale geçiren bir çocukta bazı semptomlar görülmektedir. Yüksek ateş, vücudun kitlenmesi, kasılmalar, baygınlık hali, göz kayması, solgunluk ve bilinç kaybı bu semptomlar arasından en çok görülenleridir.

Havale hastalığının sebepleri nelerdir?

Havale hastalığı birkaç sebep yüzünden oluşmaktadır. Bunlar yüksek ateş, beyin enfeksiyonları, kafa travmasına bağlı beyin yaralanmaları ve bazı hastalıklardır. En sık 18-22 aylık bebeklerde görülen bu hastalığın ana nedeni ise yüksek ateştir.

Yetişkin bir insan havale geçirir mi?

Havale her yaştan bireyin karşısına çıkabilecek bir hastalıktır. Dolayısıyla yetişkinlerin de bu rahatsızlığı geçirebileceğini söyleyebiliriz. Ancak çocuklarda görülme sıklığının çok daha yüksek olduğunu belirtelim.

Havale riski ne zaman biter?

Havale riski en erken bebeğimiz 1 aylıkken görülebilir. Rahatsızlığın üst sınırı ise yoktur. Her yaş grubunda görülebilir. Ancak 7 yaş üstündeki çocuklarda oldukça nadir bir şekilde görülür.

Havale geçiren bir daha geçirir mi?

Havale sırasında ateş inatçıysa ve 24 saatten daha fazla sürüyorsa bu çocukların tekrardan havale geçirme ihtimali yüksektir. Özellikle anne veya babada ateşli hastalık öyküsü bulunuyorsa çocuklarda da bu hastalık tekrarlayabilir.

Havale geçirmemek için ne yapılmalı?

Havale geçirmemek için yapabileceğiniz pek bir şey yoktur. Ancak havale anında bilinç kaybı ve ani kasılmalar yaşanabileceğini unutmayın. İlk anda yapabileceğiniz şey ise ateşi düşürmektir. Ateşi olan çocuğun üstü hemen açılmalıdır. Çocuk titrese dahi üstü örtülmemeli, oda sıcaklığı arttırılmamalıdır.