İş Bankası Kimin, Kim Kurdu? Atatürk'ün Hisseleri

İş Bankası Nasıl, Ne Zaman, Kim Tarafından Kuruldu?

Cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankası olan İş Bankası, Atatürk'ün direktifleriyle İzmir Birinci İktisat Kongresi'nde alınan kararlar doğrultusunda 1924 tarihinde kurulmuştur. Bankanın ilk Genel Müdür Celal Bayar'ın liderliğinde iki şube ve 37 personel ile hizmete başlandı. Nominal sermayesi 1 milyon TL'ydi. Bu sermayenin fiilen ödenen 250 bin TL'lik bölümü ise bizzat Atatürk tarafından karşılandı.

Türkiye'de tüm bankacılık işlemlerini gerçekleştirmek, sinai gelişmeyi başlatmak, temel ekonomik atılımları finanse etmek ve kredi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan banka ülke için yaşamsal önem taşıyan bir iştir. Kurulduğu günden bu yana amaçlarını gözden kaçırmadan sürekli güçlenerek ilerleyen İş Bankası Türkiye'nin en iyi bankalarından birisi konumuna gelmeyi başardı. 

İş Bankası'nın İlk Sermayesi Nereden Geldi?

Bankanın inşaasının temel harcı niteliğinde olan 250 bin lirayı Atatürk koymuştu fakat bir bankanın kurulması için bu para yeterli değildi. Celal Bayar bankayı kurmak için geriye kalan paranın nasıl toplandığını şöyle anlatmıştır;

"Sermaye bir milyondu. 250 bin lira hazırdı. O nispeten fazla para, dışardan on para yok. Müessis hissesi, bir hisse 1000 liraydı. Müessisler bulacağız ve meclis - i idareyi kuracağız. Hiç kimse yanaşmıyor. Diyorlar ki 'Ne kadar böyle bir işe girdiysek, hiçbirinin neticesi çıkmadı, bu da onların devamı'... Ecnebi bankalar nezdinde, Banque d'Athens var, İtalyanların bankaları var, Fransızların bankaları var. Onlar bizim Türklere, hatır için, Kızılay'a 1000 lira teberruda bulunur gibi, müessis hisselerini verdiler. Ben de şahsımı kullanarak, hatta Atatürk'ün nüfuzunu kullanarak 1000'er lirayı böyle topladım." (İş Dergisi, Sayı 240, Ekim 1986, s. 4).

Türkiye'nin İlk Bankası'nın İsmi Nasıl Koyuldu?

Türkiye'nin ilk milli bankasının isminin ne olacağı konusunda iki farklı öykü var. Celal bayar şöyle anlattı;

"Hasan Saka Maliye vekili idi. Bu ismi onlar buldu. Onlar İş Bankası dediler. Yani İş Bankası ismi benim değil." (İş Dergisi, Sayı 240, Ekim 1986, s. 3).

Diğer öykü ise Cemal Kutay'a ait. Cemal Kutay Celal Bayar'ın ağzından şöyle aktardı;

"Nitekim ertesi günü Çankaya'da kayınpederi Muammer Bey'in yanında Celal Bey'e bir isim üzerinde arzusunu soruyor ve cevap beklemeden şöyle diyor: 'Siz bu kurulacak banka ile bakir sahalarda faaliyet gösterecek, iş yapacaksınız. O halde her şeyi ile Türk olacak bu bankaya Türkiye İş Bankası ismine ne dersiniz?'" (Kutay, "Türkiye İş Bankası Nasıl Kuruldu?", İş Dergisi, Sayı 334, s. 14)

Türkiye İş Bankası Ortakları, Hisseleri Kimlere Ait

31 Mart 2021 tarihi itibari ile İş Bankası'nın ortaklık yapısında İş Bankası Munzam Sandık Vakfı %37,08, Atatürk Hisseleri %28,09, Halka açık pay ise %34,83'tür. 1998 yılının Mayıs ayında Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi'nin İş Bankası'ndaki %12,3 oranındaki pay, yerli ve yabancı yatırımcılara sunulmuştur. Hisseler Borsa İstanbul'da işlem görmektedir. İş Bankası'nın piyasa değeri ise 23 milyar TL'dir.