Multipl Miyelom Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Miyelom hücrelerinin kemik içinde bölünerek çoğalmasıyla yayılım gösteren multipl miyelom, nadir görülen kanser türlerinden birisidir. Genellikle orta yaş ve üzeri bireylerde görülen bu hastalık hakkında bilinmesi gerekenleri içeriğimizde bulabilirsiniz. Yazımızda multipl miyelom nedir, evreleri nelerdir, tanı kriterleri ne şekildedir, hastası ne kadar yaşar ve tedavisi nasıldır gibi soruları yanıtladık.

Multipl Miyelom Nedir?

Multipl miyelom, plazma hücrelerinin anormal bir şekilde büyüdüğü ve kemik iliğinde biriktiği bir kanser türüdür. Plazma hücreleri, bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorları üreten beyaz kan hücreleridir. Multipl miyelom, kemik iliği kanserlerinin en yaygın formu olarak kabul edilir.

Bu hastalık, plazma hücrelerinin kemik iliği içinde kontrolsüz bir şekilde üremesi sonucu ortaya çıkar. Normalde, plazma hücreleri antikorlar üretirken, multipl miyelomda anormal plazma hücreleri aşırı miktarda üretilir. Bu durum, kemik iliğinde biriken kanserli hücrelerin normal kan hücrelerinin üretimini engellemesine ve kemiklerde hasara yol açmasına neden olur.

Multipl miyelomun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle geliştiği düşünülmektedir. Yaşlılık, erkek cinsiyet, bazı genetik yatkınlıklar, önceki radyasyon veya bazı kimyasallara maruz kalma multipl miyelom riskini artırabilir.

Multipl Miyelom Evreleri

Multipl miyelom, hastalığın yaygınlık ve ilerleme düzeyine göre dört evrede sınıflandırılan bir kanserdir. Bu evreler, hastalığın tedavi planının belirlenmesi ve prognozun tahmin edilmesi açısından önem taşır. İşte multipl miyelom evreleri:

Evre 1

Bu evrede, hastalık hala erken bir aşamada ve yayılımı sınırlıdır. Kemik iliğinde kanserli plazma hücrelerinin oranı düşüktür. Kan ve idrar testleri, kemik iliği biyopsisi ve görüntüleme yöntemleriyle teşhis edilen multipl miyelomlu hastalar genellikle evre I olarak sınıflandırılır. Bu evrede genellikle belirtiler hafif veya yok denecek kadar azdır.

Evre 2

Bu evre, hastalığın ilerlediğini ve yayıldığını gösterir, ancak hala sınırlı bir yayılım söz konusudur. Kemik iliğinde kanserli plazma hücrelerinin oranı artmıştır. Belirtiler genellikle daha belirgin hale gelir ve hastalık ilerledikçe kemik ağrıları, yorgunluk ve böbrek sorunları gibi semptomlar ortaya çıkabilir.

Evre 3

Bu evre, hastalığın ileri bir aşamasını temsil eder. Kemik iliğinde kanserli plazma hücrelerinin oranı yüksektir ve multipl miyelom vücudun farklı bölgelerine yayılmıştır. Hastalık, kemiklerde ciddi hasara ve kırıklara yol açabilir. Yorgunluk, zayıflık, sık enfeksiyonlar, anemi ve böbrek fonksiyonlarında ciddi bozulmalar gibi semptomlar daha belirgin hale gelir.

Evre 4

Bu evre, multipl miyelomun en ileri aşamasıdır. Kemik iliğinde kanserli plazma hücrelerinin yoğunluğu çok yüksektir ve kanser vücudun farklı bölgelerine yayılmıştır, hatta diğer organlara da sıçramış olabilir. Bu evrede kemiklerde yaygın kırıklar, böbrek yetmezliği, zayıflama ve ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Tedavi seçenekleri, hastanın genel sağlık durumu ve yaşam kalitesini iyileştirme odaklı olabilir.

Multipl Miyelom Neden Olur?

Multipl miyelom, tam olarak neyin neden olduğu belirlenemeyen karmaşık bir hastalıktır. Ancak uzmanlar, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşiminin hastalığın gelişiminde rol oynadığını düşünmektedir. İşte multipl miyelomun oluşumunda etkili olduğu düşünülen bazı faktörler:

Genetik Yatkınlık

Multipl miyelom gelişimiyle ilgili genetik yatkınlık önemli bir faktördür. Bazı kişilerde belirli genlerde mutasyonlar veya değişiklikler bulunabilir, bu da hastalık riskini artırabilir. Özellikle yakın akrabalarda multipl miyelom öyküsü olan kişilerde risk daha yüksek olabilir.

Yaş

Multipl miyelom genellikle orta ve ileri yaşlarda görülür. İleri yaş, hücrelerin DNA'larında zamanla birikmiş genetik değişikliklerin oluşmasına ve kanser riskinin artmasına yol açabilir.

Erkek Cinsiyet

Multipl miyelom erkeklerde kadınlara göre biraz daha yaygındır. Hormonal veya genetik farklılıkların yanı sıra çevresel faktörlerin de bu cinsiyet farklılığında rol oynadığı düşünülmektedir.

Önceki Radyasyon veya Kimyasal Maruziyet

Önceki radyasyon tedavisi veya bazı kimyasallara maruz kalma multipl miyelom riskini artırabilir. Özellikle radyoterapi veya benzen gibi kimyasallara uzun süre maruz kalmış kişilerde risk artabilir.

Bağışıklık Sistemi Zayıflığı

Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde multipl miyelom gelişme riski artabilir. Örneğin, organ nakli veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanma gibi durumlar bağışıklık sistemini etkileyebilir.

Multipl Miyelom Risk Faktörleri

Hastalığın kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte birçok unsurun tetikleyici rol oynadığı ve multipl miyelom riskini arttırdığı belirtilmektedir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, ırkı, genetik faktörler, mesleki durumu ve yaşam koşulları gibi birçok unsur risk faktörlerini oluşturan temel maddelerdendir.

60 yaş ve üzerindeki kişilerde daha çok görülen multipl miyelom, kadınlara oranla erkeklerde daha sık rastlanmaktadır. Multipl miyelom riskini arttıran unsurlardan diğerleri ise siyah ırktan olmak, ailesinde (özellikle kardeşlerinde) miyelom olması ve uzun süre radyasyona maruz kalmak şeklinde sıralanabilir.

Multipl Miyelom Mesleki ve Çevresel Risk Faktörleri

Kemik iliği kanserinin çoğu zaman mesleki ve çevresel faktörler yüzünden ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bu yüzden bu faktörleri iyi bilmek ve mümkün olduğu kadar uzak durmak büyük önem taşıyor.

Odun tozu, nükleer endüstrisi, metal tabaka endüstrisi, çiftçilik, deri tabaklama endüstrisi, formaldehit, benzen, saç boyası, sprey boya ve asbeste maruz kalma bu risk faktörlerindedir. Bu mesleki ve çevresel risk faktörlerini hayatınızdan çıkartmanız gerekiyor.

Multipl Miyelom Belirtileri Nelerdir?

Multipl miyelom, erken evrelerinde genellikle belirti vermez ve fark edilmesi zor olabilir. Ancak hastalık ilerledikçe ve kemik iliği üzerindeki etkisi arttıkça belirtiler ortaya çıkabilir. İşte multipl miyelomun yaygın belirtileri:

Kemik Ağrısı

Multipl miyelomlu kişilerde en yaygın şikayetlerden biri kemik ağrısıdır. Sırt, göğüs, kalça veya kafatasında ağrı hissi olabilir. Kemiklerde zayıflama ve kırılma riski de artabilir.

Yorgunluk ve Halsizlik

Multipl miyelom, kanserli hücrelerin normal kan hücrelerinin üretimini etkilemesi nedeniyle anemi (kansızlık) gelişmesine yol açabilir. Anemi, vücudun yeterli oksijen alamamasına ve kişinin yorgun, halsiz hissetmesine neden olabilir.

Sık Enfeksiyonlar

Multipl miyelom bağışıklık sistemini etkileyebilir, normal bağışıklık fonksiyonunu zayıflatabilir. Bu da hastayı enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirebilir. Tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları veya cilt enfeksiyonları gibi sık enfeksiyonlar ortaya çıkabilir.

Kemiklerde Zayıflama ve Kırıklar

Multipl miyelom, kemiklerde hasara neden olabilir ve kemik yoğunluğunu azaltabilir. Bu durum, kemiklerin zayıflamasına ve kırılmaya daha yatkın hale gelmesine yol açabilir. Özellikle omurga, kalça, kaburgalar ve kafatası kemikleri etkilenebilir.

Böbrek Sorunları

Multipl miyelom, kanserli hücrelerin idrar yollarını tıkayarak böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir. Böbreklerin işlevlerinin bozulması sonucunda idrar yapma sorunları, idrarda kan veya proteinüri (idrarda protein kaybı) gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Kiloluğa Bağlı Belirtiler

Multipl miyelom bazen aşırı protein üretimiyle ilişkilendirilebilir. Bu durum, hastanın iştahını etkileyebilir, kilo kaybına veya aşırı su tutulmasına neden olabilir.

Multipl Miyelom Teşhisi Nasıl Konur?

Hastalığın başlıca belirtilerinden olan sırt ve kemik ağrıları şüpheyi arttıran unsurlar arasında yer almaktadır. Hastanın şikayetleri ve öyküsü doğrultusunda yapılan kan testleri, kemik dilimleri ve idrar testi gibi tetkikler multipl miyelom tanısın koyulmasında etkili bir rol oynar.

Multipl Miyelom Tedavisi Nasıl Olur?

Multipl miyelom tedavisi, hastalığın evresine, genel sağlık durumuna ve hastanın tercihlerine bağlı olarak çeşitli yöntemlerin bir kombinasyonunu içerebilir. Tedavi amaçları, hastalığın kontrol altına alınması, semptomların hafifletilmesi, yaşam süresinin uzatılması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesidir. İşte multipl miyelomun tedavi sürecinde yaygın olarak kullanılan yöntemler:

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını engellemek için kullanılan ilaçlarla yapılan tedavi yöntemidir. Multipl miyelomda kullanılan kemoterapi ilaçları, kanserli plazma hücrelerini hedef alır ve kemik iliğindeki anormal hücrelerin kontrol altına alınmasına yardımcı olur.

Hedefe Yönelik Tedaviler

Hedefe yönelik tedaviler, multipl miyelom hücrelerinin belirli hedeflere saldırmasını engellemek veya durdurmak için kullanılan ilaçları içerir. Bu ilaçlar, kanser hücrelerinin büyümesini engelleyen veya öldüren spesifik proteinlere etki eder.

İmmünoterapi

İmmünoterapi, bağışıklık sistemini multipl miyelom hücrelerine karşı daha etkili hale getirmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, vücudun kendi bağışıklık sistemi, kanser hücrelerini tanımaları ve yok etmeleri için uyarılır. Antikorlar veya immün modülatör ilaçlar gibi farklı immünoterapi yöntemleri kullanılabilir.

Kemik İliği Transplantasyonu

Kemik iliği veya kök hücre transplantasyonu, yüksek doz kemoterapi sonrası kemik iliği veya kök hücrelerin yeniden verilmesi işlemidir. Bu tedavi yöntemi, kanserli hücreleri yok etmeyi hedefler ve sağlıklı kan hücrelerinin yeniden üretilmesine yardımcı olur.

Radyoterapi

Radyoterapi, yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini yok etmeyi hedefleyen bir tedavi yöntemidir. Multipl miyelomda, kemik ağrısını azaltmak veya kemiklerdeki tümörleri küçültmek için özellikle belirli bölgelere uygulanabilir.

Multipl miyelom semptomları nelerdir?

Multipl miyelom hastalığı çoğu zaman kafatası, omurga, göğüs kafesi, leğen kemiği, omuz ve kalça çevrelerini tutmaktadır. Çoğu semptom bu bölgelerde görülmektedir.

Multipl miyelom hastalığı ne demek?

Plazma hücresi adı verilen bir tür beyaz kan hücresinden oluşan kansere multipl miyelom denmektedir. Plazma hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde artması sonucunda multipl miyelom hastalığı ortaya çıkmaktadır.

Multipl miyelom hastası ne kadar yaşar?

Multipl miyelom hastasının ortalama yaşam umudu 5 ile 8 yıl arasında değişmektedir. Ancak yapılan araştırmalara göre kemik iliği kanseri hastalarının sadece üçte biri beş yıldan uzun yaşamaktadır. Bunun için de hastalığın seyri ve hastanın durumu büyük önem taşıyor.

Multipl miyelom tedavi edilmezse ne olur?

Hastalık tedavi edilmediği takdirde kandaki kalsiyum ya da ürik asit seviyeleri yükselmeye devam eder. Bunun sonucunda da böbreklerde hasarlar oluşabilir ve işlevini yerine getirmesi engellenebilir.

Multipl miyelom tedavi edilebilir mi?

Multipl miyelom hastalığını tedavi edebilecek iki farklı yöntem bulunuyor. Bunlar yüksek doz tedavi ve otolog kök hücre naklidir. Bu iki tedavi yöntemi sayesinde kemik iliği kanserinden kurtulabilirsiniz.

Multipl miyelom kan tahlilinde çıkar mı?

Bu hastalığının tanısı için kan tahlilin yanı sıra idrar numunesi de gerekecektir. Bu iki tetkikten çıkan sonuçlara göre multipl miyelom hastası olup olmadığınızı öğreneceksiniz.

Multipl miyelom kaç evre?

Multipl miyelom hastalığı üç farklı evreden oluşmaktadır. Her bir evrede hücrelerin yayılımı değişmektedir. Evre arttığı zaman kanser hücrelerinin daha fazla doku ve organa yayıldığını söyleyebiliriz.

Multipl miyelom hastaları ne yememeli?

Multipl miyelom hastalarının uzak durması gereken bazı besinler bulunuyor. Bunlar pişmemiş işlenmiş et ve güvensiz sakatatlardır. Bu besinlerden uzak durarak ve yediğimiz her şeyin hijyenik olmasına dikkat ederek enfeksiyonlardan korunabiliriz.