Otosansür Nedir? Tarihi ve Zararları Hakkında Bilgi

Otosansür, açık bir baskı yapılmadan, başkalarının hassasiyetlerine saygı göstererek, herhangi bir yetkilinin engellemesi olmadan, kişinin kendi çalışmalarını (kitap, haber, film ve diğer anlatım araçlarını) sansürleme veya sınırlandırma eylemidir.

Otosansür Nedir?

Otosansür, kişinin kendisini ifade etmekten kaçınması veya bir şeyleri söylemekten vazgeçmesi durumudur. Otosansür, bir bireyin bilinçli bir şekilde kendisini sansürlemesi anlamına gelir ve kişinin kendi içinde yarattığı baskı sonucu gerçekleşir.

Otosansürün nedenleri arasında korku, utanç, sansürleme kültürü, toplumsal baskı, özgüven eksikliği ve yargılanma korkusu yer alabilir. Otosansür, kendini ifade etmek isteyen insanlar için engel oluşturur ve toplumda özgür düşünce ve ifade özgürlüğüne zarar verir.

Otosansürün farklı türleri vardır. Kişinin kendi kendine yaptığı otosansür, toplumsal otosansür ve yayıncı otosansürü bunların en yaygın olanlarıdır. Toplumsal otosansür, bir kişinin toplumsal baskı nedeniyle kendisini sansürlemesi durumudur. Yayıncı otosansürü ise, bir yayıncının belirli konuları sansürlemesi veya sınırlandırması durumudur.

Otosansürün Tarihi

Otosansürün tarihi oldukça eskidir ve farklı kültürlerde ve dönemlerde uygulanmıştır. İşte otosansürün tarihi hakkında bazı bilgiler:

Antik Roma

Antik Roma'da otosansür, resmi yazışmalar veya belgelerde kullanılan ifadelerin sınırlanması şeklinde ortaya çıkmıştır. Özellikle, bir senatör ya da politikacı, kendisi hakkında olumsuz bir şey yazılmasını engellemek için, belgelerde kendisini yüceltecek ifadeler kullanırdı.

Orta Çağ

Orta Çağ'da, otosansür özellikle din ve kilise ile ilgili konular hakkında ortaya çıkmıştır. Hristiyanlıkta, kilise liderleri sık sık düşüncelerini yazılı veya sözlü olarak ifade etmişlerdir, ancak bu ifadeler genellikle kilise yönetimi tarafından kontrol edilmiştir. Böylece, kilisenin resmi görüşlerine uymayan veya kilisenin çıkarlarına zarar verebilecek ifadelerin sınırlandırılması ve sansürlenmesi yaygın hale gelmiştir.

Modern Dönem

Modern dönemde, otosansür özellikle medya ve yayın sektörlerinde ortaya çıkmıştır. Gazeteciler ve yazarlar, özellikle siyasi veya toplumsal tartışmalar hakkında yazarken, otosansür uygulamak zorunda kalmışlardır. Bu, baskıcı hükümetlerin varlığı, toplumsal baskılar ve yasal sınırlamalar gibi nedenlerden kaynaklanmıştır.

Otosansürün Zararları

Otosansürün bireysel, toplumsal ve kültürel açıdan pek çok zararı ve olası sonucu bulunmaktadır. Otosansürün etkileri, kişinin kendisine, çevresine ve topluma verdiği zararlar açısından oldukça geniş kapsamlıdır.

• Kişinin kendisini ifade edememesidir.
• Kişinin fikirlerini, duygularını ve düşüncelerini ifade etmekten kaçınmasına neden olur.
• Özgüveni zedeleyebilir, kendine güvensizlik duymasına ve sosyal kaygı bozukluğu yaşamasına yol açabilir.
• Toplumsal otosansür, toplumun bireylerine yüklediği kurallar ve beklentiler nedeniyle ortaya çıkar.
• Toplumda farklı görüş ve düşüncelerin ifade edilmesini engeller ve toplumda özgür düşünce, ifade özgürlüğüne zarar verir.
• Toplumda ayrımcılığı ve önyargıyı da besleyebilir.
• Otosansür, yaratıcılığı ve inovasyonu da olumsuz etkileyebilir.
• Sanat, edebiyat, sinema ve müzik gibi alanlarda otosansür, sanatçıların kendilerini ifade edememesine neden olur.
• Kültürün zenginleşmesine engel olur ve toplumda monotonluğa neden olabilir.

Otosansür Neden Yapılır?

Kendi kendine otosansür, kişinin kendisine karşı yaptığı sansürdür ve bu genellikle kişinin kendi düşüncelerini ifade etmekten korkması veya kendisini ifade ederken yargılanma endişesi taşıması sonucu oluşur. Otosansürün birçok nedeni olabilir. İşte bazı yaygın nedenler:

Önyargılar veya korkular

Bir kişi, belirli bir konu hakkında konuşurken, başkalarının olası tepkilerinden korkabilir. Bu tepkiler, kişinin kendisine yönelik bir hücum olabileceği gibi, aynı zamanda kişinin fikirleri veya davranışları hakkında toplumda bir damgalanma yaratması da olabilir. Bu nedenle, kişi bazen kendini ya da başkalarını korumak için otosansür uygulayabilir.

Toplumsal baskı

Bir kişi, çevresindeki insanların belirli bir konuda nasıl düşündüğünü veya hissettiğini öğrenirse, kendisini bu düşüncelerden ayrı tutmak istemeyebilir. Bu, kişinin özgür iradesini kullanma yeteneğini kısıtlayabilir ve otosansür yapmasına yol açabilir.

İş etiği

Bazı işler, özellikle medya veya politika gibi kamuya açık işler, özel etik kurallarına sahip olabilir. Bu kurallar, bir kişinin kendi özel fikirlerini veya inançlarını ifade etmesine izin vermez. Bu nedenle, kişi kendini otosansürlemek zorunda kalabilir.

Yasal sınırlamalar

Bazı ülkelerde, belirli konular hakkında konuşmak veya yazmak yasaklanabilir. Bu yasaklar, bir kişinin kendi kendini otosansürlemesine yol açabilir.

Otosansür Uygulamasına Örnekler

Otosansür, haberler, politika, ve daha birçok alanda kendini gösterebilir. Haberler genellikle tartışmalı konularda ciddi tepkiler almamak için otosansür uygular. Bunun nedeni haber medyasının kapanmaması için riskli haberleri yapmaktan çekinmesidir. Örneğin, Körfez Savaşı ile başlayan ve sonraki çatışmalarla devam eden, askeri sırlarının dışarı sızmasını önlemek için sansür tavsiye edilmiş ve gazeteciler bu sansüre uymuştur. Birçok olayda da bunun gibi sansürlere başvurulmuştur.

Türkiye'de basın özgürlüğü açısında dünyada 121. sırada yer alıyor bir çok sansür ve otosansür uygulamaları mevcuttur. Otosansür, otoriter devletlerde fazla görülür bunun nedeni insanların yazdıklarından dolayı yargılanmaktan korkmasıdır. Örneğin, Uludere Katliamı ile ilgili gazeteciler 3 gün sonra haber yapmaya başlamıştı. Bu olay sosyal medyada yayılmıştı.

Ancak bazı durumlarda otosansür uygulanmalıdır. Örneğin İran Rehine Krizi zamanında gazetecilerin hayatını tehlikeye atmamak için haberler yapılmamıştı.

Politikada da otosansür kültürü mevcuttur. Politikacılar bildikleri bildiklerini her yerde dile getirmez, ömür boyu da bu sırlarla birlikte yaşarlar.

Otosansürün nedenleri nelerdir?

Otosansürün nedenleri kişisel, toplumsal ve kültürel olabilir. Kişisel nedenler arasında özgüven eksikliği, korku, kaygı bozukluğu, baskı ve travmatik deneyimler yer alabilir. Toplumsal nedenler arasında ayrımcılık, toplumsal baskı ve önyargı, sansür ve yasaklamalar, toplumsal normlar ve değerler yer alabilir. Kültürel nedenler arasında ise gelenekler, tabular, kültürel normlar ve ideolojiler yer alabilir.

Otosansürün etkileri nelerdir?

Otosansürün etkileri kişinin kendisine, çevresine ve topluma verdiği zararlar açısından oldukça geniş kapsamlıdır. Kişisel olarak otosansür, özgüven eksikliğine, kendine güvensizlik duymaya ve sosyal kaygı bozukluğuna yol açabilir. Toplumsal olarak otosansür, toplumda özgür düşünce ve ifade özgürlüğüne zarar verir, ayrımcılığı ve önyargıyı besler. Kültürel olarak otosansür, yaratıcılık ve inovasyonu olumsuz etkiler ve kültürün zenginleşmesine engel olabilir.

Otosansür nasıl aşılır?

Otosansürü aşmak için öncelikle kişinin kendisine, düşüncelerine ve duygularına açık olması gerekir. Kişi, kendisini ifade etmekten korktuğu konular üzerinde çalışarak, özgüven kazanabilir. Ayrıca, destekleyici bir çevrede bulunmak, yeni insanlarla tanışmak, farklı bakış açılarına açık olmak ve yaratıcı faaliyetlerde bulunmak da otosansürü aşmaya yardımcı olabilir.