Doğuştan Çarpık Ayak Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?

Günümüzde nadiren görülen sağlık sorunları arasında yer alan Pes Ekinovarus, doğuştan çarpık ayak olarak da bilinmektedir. İnsanların pek bilinmeyen bu hastalık hakkında akıllarına gelen sorular ise şöyle; Pes ekinovarus nedir? Doğuştan çarpık ayak hastalığı nedir? Pes ekinovarus neden olur? Doğuştan çarpık ayak neden olur? gibi soruların yanıtını bu içeriğimizde bulabilir, bilgi sahibi olabilirsiniz.

Pes Ekinovarus (Doğuştan Çarpık Ayak) Nedir?

Pes ekinovarus, en sık görülen doğumsal hastalıklardan biridir. Çocuklarda sıkça görülen bu ortopedik rahatsızlık doğumdan hemen sonra fark edilebileceği gibi 16. haftadan sonra detaylı ultrasonografi taraması ile tanı konulabilir. Her bin canlı doğumun ortalama 1 veya 2’sinde görülür.

Latince “konjenital pes equinovarus” olarak adlandırılan pes ekinovarus, çarpık ayak defarmasyonu olarak tanımlanmaktadır. Dünya’da her yıl yaklaşık olarak 150.000-200.000 bebekte görülen pes ekinovarus, ayakta içe doğru çarpıklık durumudur. Pes ekinovarus hastalığında ayağın ön tarafında içe doğru dönme, topukta yumuşama ve ayağın orta kısmından içe doğru sapma meydana gelir.

Genetik faktörlerin etkili rol oynadığı pes ekinovarus, tek taraflı görülebileceği gibi çift taraflı olarak da görülebilir. Ancak her 3 vakadan 1’i çift taraflıdır. Çarpık ayak vakası kız çocuklarına kıyasla erkek çocuklarında daha sık görülür.

Yapılan araştırmalarda 3 vakadan 2’sinin erkek olduğu belirtilmektedir. Tek taraflı görülen pes ekinovarus vakalarında deformasyon olan ayak diğerine göre daha küçük olmakla birlikte aynı taraftaki baldır daha incedir.

Ayak kemikleri ayağın şekline göre uyum göstererek deforme olmuştur. Buna bağlı olarak ayağın iç, arka ve taban kısımlarındaki bağlar, kirişler ve kapsüllerde kısalma ile birlikte sertleşme görülür.

Hastalığın tedavi edilmemesi durumunda kemiklerdeki şekil bozukluğu zaman içinde artar. Özellikle aşık kemiği (Talus) üzerinde ciddi bir deformasyon söz konusudur. Ayağı dışa çeviren kaslarda güçsüzlük gözlemlenirken ayağı besleyen damarlarda çeşitli sorunlar görülür.

Pes Ekinovarus (Doğuştan Çarpık Ayak) Neden Olur?

Pes ekinovarus olarak adlandırılan gelişimsel (doğuştan) çarpık ayak sendromunun kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Hastalığın kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte hastalığın oluşumunda genetik faktörlerin etkili olabileceği belirtilmektedir.

Genetik etkenlerin yanı sıra bebeğin anne karnındayken kasların tam çalışmamasının da pes ekinovarus hastalığının oluşumunu tetikleyebileceği düşünülmektedir.

Hastalığın nedeni henüz kesin olarak belirlenmemiş olsa da uzmanlar genetik ve çevresel faktörlerin etkili olabileceğini ifade etmektedir. Aile çarpık ayak sorunu olması durumunda bebekte görülme riski iki katına çıkar.

Hamilelik döneminde röntgen ışınlarına maruz kalmak, hamileliğin ilk 3 ayında ilaç kullanmak ve bebeğin anne karnında sıkışması gibi durumlar sonucunda pes ekinovarus hastalığı gelişebilir.

Pes Ekinovarus (Doğuştan Çarpık Ayak) Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda çarpık ayak vakaları tek taraflı veya çift taraflı olarak görülebilir. Tek taraflı pes ekinovarus vakalarında deformasyon olan ayak diğerine göre daha küçüktür. Ayrıca deforme olan taraftaki baldır daha incedir.

Hastalığın şiddetiyle doğru orantılı olarak topuk üstünde ve ayak tabanının iç kısmında oluk şeklinde çizgiler görülür.

Pes ekinovarus vakalarında ayak bir tarafa doğru dönüktür. Genellikle parmaklar ve ayak bileği içe doğru bakar. Pes ekinovarus hastalığında herhangi bir ağrı söz konusu değildir. Hastalığın tedavi edilmemesi durumunda çocuğun yürümesi ve hatta ayakta durması dahi zorlaşır.

Pes Ekinovarus (Doğuştan Çarpık Ayak) Tedavisi

Pes ekinovarus tedavisine doğumdan hemen sonra başlanır. Yaklaşık 6-12 hafta süren tedavi ile ayağın normal haline geri dönmesi sağlanır. Çocuğun ayağı normal haline geri döndükten sonra bu durumun devamlılığını sağlamak amacıyla alçı tedavisine başlanır. Düzeltme işlemi ise arttırılarak her hafta tekrarlanır.

Ayak ve ayaklar tamamen düzeldikten sonra bebek yürümeye başlayana kadar özel ayakkabı kullanılması önerilir. Bu sayede düzelmenin devamlılığı sağlanır. Çocuk tedaviden sonra 7 yaşına kadar doktor takibinde tutulmalıdır. Çocuk 3 veya 7 yaşına gelene kadar kaslarının ve ayağının eski haline dönmesi sağlanır.

Pes Ekinovarus (Doğuştan Çarpık Ayak) Ameliyatı

Düzeltme ve alçılama tedavisinin etkili olmadığı durumlarda cerrahi müdahale uygulanabilir.  Pes ekinovarus ameliyatı genellikle tedaviye geç başlanması durumunda gerçekleştirilir. Pes ekinovarus ameliyatı 3-12 ay aralığında da yapılabilmektedir.

Pes ekinovarus ile tek seansta ayaktaki kemik, bağ ve doku bozuklukları düzeltilir. Ancak ameliyat sonrasında 6-8 hafta boyunca alçı uygulanır. Alçı uygulaması sonrasında ise hastanın özel ayakkabı giymesi gerekmektedir. Ayrıca hastanın özel steenback ortezi kullanımı 3 ay süresince tam gün ve 3 yıl boyunca geceleri devam etmelidir.

Doğuştan çarpık ayak neden olur?

Doğuştan gelen çarpık ayağın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ailevi faktörlerin ve anne karnında bebeğin duruşunun etkisinde çarpık ayağın etkisi vardır. Çok nadiren başka doğumsal anomalilerle birlikte görülse de tek başına rastlanılan bir rahatsızlıktır.

Çarpık ayak düzelir mi?

Çarpık ayak sorunu erken dönemde tedavi edilmesi gerekir. Ameliyatsız bir şekilde tedavi edilebilen çarpık ayak sorunu tedavisi geciktirildiğinde zorlaşır, kemiklerde şekil bozukluğuna, sakatlıklara yol açar.

Çarpık ayak genetik mi?

Çarpık ayaklı bir bebeğin dünyaya gelme olasılığı 30'da 1'dir. Çarpık ayağın sebebi tam olarak bilinmemektedir. Genetik bir hastalık olduğu için ailenin yapmış olduğu bir durum buna sebep olmamaktadır.

Çarpık ayak tedavisi ne kadar sürer?

Ayaktaki tam düzelme 4 ile 6 haftalık uygulanan düzeltici alçı uygulaması, devamında 4 haftalık alçı uygulamasıyla birlikte 8 ile 12 hafta içerisinde sürmektedir. Uygulanan alçılama tedavisi bittikten sonra hastaya 2 yaşına kadar ponseti cihazı giydirilmesi gerekir.

Çarpık yürüme nasıl düzeltilir?

Çarpık bacak tedavi yöntemlerini düzeltmenin birçok yolu vardır. Protez uygulamaları, dolgu uygulamaları, alçı uygulamaları yapılarak çarpık yürüme düzeltilebilir. Protez uygulamaları kalıcıdır. Alçı uygulaması da aynı şekilde kalıcıdır 2 yaşına kadar çocuğun dikkatli olması gerekir.