Sarılık Nedir? Sarılık Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Halk arasında sarılık olarak bilinen Hepatit, ciltte meydana gelen renk değişimlerine neden olmaktadır. Cildin ve diğer bölgelerin sarı rengine bürünmesine sebebiyet veren bu hastalık hakkında bilinmesi gerekenlere içeriğimizde yer verdik. Yazımızda sarılık nedir, neden olur, nasıl geçer, belirtileri nelerdir ve tedavisi nasıldır gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Sarılık Nedir?

Sarılık, cildin ve göz akının sarı renkte göründüğü bir tıbbi durumdur. Tıp literatüründe "ikterus" olarak da adlandırılan sarılık, vücuttaki bilirubin adı verilen bir pigmentin yüksek seviyeleri nedeniyle ortaya çıkar. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sonucu oluşan bir atık üründür.

Normalde, kırmızı kan hücreleri yaşlandıkça vücutta yıkılır ve bilirubin adı verilen bir maddeye dönüşür. Bilirubin, karaciğerde işlenerek safra yoluyla bağırsaklara taşınır ve burada dışkıyla birlikte vücuttan atılır. Ancak, karaciğerdeki işleme sürecinde bir aksama ya da safra yolu tıkanıklığı gibi durumlar bilirubin'in vücutta birikmesine ve sarılığa neden olabilir.

Sarılık, farklı altta yatan nedenlere bağlı olarak değişik tiplerde ortaya çıkabilir. Hemolitik sarılık, kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkımı sonucu ortaya çıkar. Karaciğer hastalıkları, karaciğerin bilirubin'i işleyememesine neden olduğu için hepatik sarılık olarak adlandırılır. Safra yollarının tıkanması sonucu ortaya çıkan mekanik sarılık ise, safra akışının engellenmesinden kaynaklanır.

Sarılık Türleri Nelerdir?

Sarılık, cildin ve göz akının sarı renkte göründüğü bir tıbbi durumdur. Sarılık, farklı altta yatan nedenlere bağlı olarak çeşitli tiplerde ortaya çıkabilir. İşte sarılığın yaygın olarak görülen bazı tipleri:

1. Hemolitik Sarılık

Hemolitik sarılık, kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkımı sonucu ortaya çıkar. Normalden daha fazla miktarda kırmızı kan hücresi yıkıldığında, vücutta daha fazla bilirubin üretilir. Bu durum, karaciğerin üretim hızını aşması ve bilirubin'i işlemekte zorlanmasıyla sonuçlanır. Hemolitik sarılığın bazı nedenleri arasında kalıtsal anemiler, bazı ilaçların yan etkileri, enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar yer alabilir.

2. Hepatik Sarılık

Hepatik sarılık, karaciğerin fonksiyonlarının bozulması nedeniyle ortaya çıkar. Karaciğerdeki bir hastalık veya hasar, bilirubin'in vücutta düzgün bir şekilde işlenememesine ve birikmesine neden olur. Viral hepatitler (A, B, C, D, E gibi), alkolik karaciğer hastalığı, karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri hepatik sarılığa örnek olarak verilebilir.

3. Mekanik Sarılık

Mekanik sarılık, safra yollarının tıkanması sonucu ortaya çıkar. Safra, karaciğerde üretilir ve safra kesesinde depolanır. Besin sindirimine yardımcı olmak için bağırsaklara salgılanır. Ancak safra yollarında bir tıkanıklık olduğunda, safra akışı engellenir ve bilirubin'in bağırsaklara geçişi zorlaşır. Safra yolu taşları, safra yolu tümörleri veya inflamatuar safra yolu hastalıkları mekanik sarılığa neden olabilir.

4. Neonatal Sarılık

Neonatal sarılık, yeni doğan bebeklerde yaygın olarak görülen bir durumdur. Bebeklerin karaciğerleri doğumdan sonra henüz tam olarak olgunlaşmadığı için bilirubin'i etkili bir şekilde işleyemezler. Bu durum, bebeğin cildinde ve göz akında sarı renk değişimine neden olur. Genellikle hafif bir durum olarak kabul edilen neonatal sarılık, doğum sonrası ilk haftalarda kendiliğinden düzelir. Ancak bazı durumlarda, bebeğin bilirubin seviyeleri çok yüksek olabilir ve tedavi gerekebilir.

Sarılık Belirtileri Nelerdir?

Sarılık, cilt ve göz akının sarı renkte göründüğü bir tıbbi durumdur. Sarılığın altta yatan nedenine bağlı olarak, bazı belirtiler ortaya çıkabilir. İşte sarılığın yaygın belirtileri:

Cilt ve Göz Akında Sarı Renk Değişimi

Sarılığın en belirgin belirtisi, cildin ve göz akının sarı renkte görünmesidir. Bu sarı renk değişimi, bilirubin adı verilen bir pigmentin birikmesiyle ortaya çıkar. Normalde, karaciğerde işlenen bilirubin, safra yoluyla bağırsaklara taşınır ve vücuttan atılır. Ancak sarılık durumunda, bilirubin'in bu süreçte bir aksama olur ve birikerek cildin ve göz akının sarı renkte görünmesine neden olur.

İdrar Renginde Değişim

Sarılıkla birlikte idrar renginde belirgin bir değişim görülebilir. İdrar normalden daha koyu renkte olabilir. Bu durum, yüksek miktarda bilirubin'in idrarla atılmasından kaynaklanır.

Dışkı Renginde Değişim

Sarılıkta dışkı renginde açıklık gözlenebilir. Normalde dışkı kahverengi renkte olurken, sarılıkta dışkı rengi soluklaşabilir veya griye dönüşebilir. Bu, safra yolunda bir tıkanıklık veya karaciğer fonksiyonlarının bozulması nedeniyle safra pigmentlerinin dışkıya geçememesinden kaynaklanır.

Halsizlik ve İştahsızlık

Sarılık, kişide halsizlik ve iştahsızlık hissi yaratabilir. Karaciğer fonksiyonlarının etkilenmesi veya altta yatan hastalığa bağlı olarak enerji düzeyi düşebilir ve iştah azalabilir.

Karın Ağrısı ve Bulantı

Sarılıkta karın bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hissi ortaya çıkabilir. Karaciğer veya safra kesesindeki problemler, karın ağrısı, şişkinlik ve bulantıya neden olabilir.

Sarılık Neden Oluşur?

Kan hücrelerinin fazla miktarda ölmesi, karaciğerde hasar olması, çok fazla sayıda kan hücresinin ömrünü doldurması, karaciğerin aşırı yüklenmesi ya da karaciğerde hasar olması, karaciğerden çıkan bilirubinin safra kanalıyla bağırsağa geçerken sorunlar oluşması halinde bu hastalık ortaya çıkmaktadır.

Pek çok bebek hayata geldiklerinin ilk haftasında sarılık olur. Zorlu doğum süreci çok fazla kırmızı kan hücresinin erkenden emekliye ayrılmasına neden olabilir. Bebeklerin karaciğeri ise sıklıkla bu aşırı yüklemeye karşı hazırlıksızdır.

Anne sütünü almadan ve gerçek anlamda kaka yapmaya başlamadan önce, bilirubin daha kolay birikir. Prematüre bebekler arasında sarılık daha yaygındır. Sağlıklı bebekler arasında yaygın olarak rastlanan sarılığa fizyolojik sarılık denir.

Yetişkinlerde Sarılığın Nedenleri

Alkolik karaciğer hastalığı, biliyer atrezi, gebelik, intrahepatik kolestazı, gilbert sendromu, hemolitik anemi, ilaç kaynaklı hepatit ve kolestaz, karaciğere yeterince kan ya da oksijen gitmemesi, kronik aktif hepatit, otoimmün hepatit, pankreas kanseri, primer biliyer siroz, safra yolları tıkanıklığı, sıtma ve viral hepatitler yetişkinlerde görülen sarılığın nedenleridir.

Çocuklarda Sarılık Nedenleri

Çocuklarda görülen sarılığın nedenleri ise anne sütü sarılığı, biliyer atrezi, emzirme sarılığı, gilbert sendromu, otoimmün hepatit, sıtma, yenidoğan sarılığı ve viral hepatitlerdir. Bu nedenler yüzünden çocuklarda sarılık rahatsızlığı ortaya çıkmaktadır.

Sarılık Tedavisi

Sarılık, cildin ve göz akının sarı renkte göründüğü bir tıbbi durumdur ve genellikle altta yatan nedenin tedavi edilmesiyle yönetilir. Sarılık tedavisi, sarılığa neden olan faktörlerin teşhis edilmesine ve uygun müdahalenin yapılmasına dayanır. İşte sarılığın yaygın tedavi yöntemleri:

Altta Yatan Nedenin Tedavisi

Sarılığın tedavisi, altta yatan nedenin teşhis ve tedavi edilmesini gerektirir. Örneğin, karaciğer hastalığına bağlı olarak ortaya çıkan sarılıkta, karaciğerin tedavisi ve fonksiyonlarının desteklenmesi önemlidir. Viral hepatit gibi enfeksiyonlar antiviral ilaçlarla tedavi edilebilir, alkolik karaciğer hastalığı durumunda alkol tüketimi kesilmeli ve karaciğerin iyileşmesi için destekleyici tedavi yöntemleri uygulanabilir. Tedavi, spesifik duruma ve hastanın sağlık durumuna bağlı olarak değişir.

Semptomların Yönetimi

Sarılık semptomlarının yönetimi, hastaların rahatlamasına ve iyileşme sürecini kolaylaştırmaya yardımcı olur. Örneğin, karın ağrısı ve bulantı gibi semptomları hafifletmek için uygun ilaçlar reçete edilebilir. Ayrıca, hastaların dinlenmeleri, yeterli sıvı tüketmeleri ve beslenmelerine dikkat etmeleri önemlidir.

Fototerapi

Yenidoğanlarda görülen sarılığın tedavisinde fototerapi kullanılabilir. Bu tedavi yöntemi, özel bir ışık kaynağıyla bebeğin cildine hafif enerji vererek bilirubin'i parçalar. Fototerapi, bilirubin seviyelerini düşürmeye ve sarılık belirtilerini hafifletmeye yardımcı olur. Yenidoğan sarılığının tedavisi genellikle doktor kontrolünde yapılır.

Cerrahi Müdahale

Sarılığın mekanik bir nedeni varsa, safra yollarının tıkanması gibi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi, tıkanıklığı gidermeyi veya düzeltmeyi amaçlar ve safra akışını yeniden sağlar.

Destekleyici Tedavi

Sarılık tedavisinde destekleyici tedavi önemli bir rol oynar. Bu, hastaların dinlenmelerini sağlamak, yeterli sıvı alımını desteklemek ve uygun beslenme düzenine dikkat etmelerini sağlamak anlamına gelir. Bazı durumlarda, hastaların hastanede takip edilmesi ve sürekli izlenmesi gerekebilir.

Sarılık nasıl bir hastalıktır?

Bilirubin adındaki bir maddenin kan dolaşımında olması gerekenden fazla olması sonucunda derinin sarı rengine boyanmasına sarılık denmektedir. Birçok organda yaşanan sorunlardan ortaya çıkabileceği gibi bambaşka sebepleri olabilen sarılık, her yaştan bireyde görülebilmektedir.

Sarılık olursa ne olur?

Sarılık seviyesi yükselerek tedaviye geç kalınırsa artan bilirubin beyinde birikir. Bu da bölgede hasar oluşmasına sebebiyet verir. Bebeklerde çoğu zaman kendiliğinden geçen sarılık, bazı durumlarda mutlaka doktor gözetiminde tedavi edilmelidir.

Sarılık semptomları nelerdir?

Sarılık bir enfeksiyondan kaynaklanmıyorsa kilo kaybı ve kaşıntı semptomları görülebilmektedir. Eğer bu rahatsızlığa pankreas ya da safra yolu kanserleri neden oluyorsa karın ağrısı çok fazla karşımıza çıkmaktadır.

Sarılık kaç günde geçer?

Sarılık doğumdan sonra 2. ve 4. günler arasında başlamaktadır. Herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan da 7 ile 10 gün içerisinde de kendiliğinden düzelmektedir.

Sarılık hastalığı tehlikeli midir?

Sarılığın kendisi hayatı tehdit edecek kadar tehlikeli bir hastalık değildir. Ancak ciddi hastalıklara yol açabilmektedir. Oldukça yüksek seviyelere ulaşan bilirubin miktarı, yaşamı tehdit edebilen ve kalıcı hasara yol açabilen hastalıklara yol açabilmektedir. Bu sebeple bir an önce tedavi edilmesi gerekir.

Sarılık uyku yapar mı?

Çocuklarda görülen sarılık uyku yapmaktadır. Sarılığı olan bebekler emmek istemez ve uyumak isterler. Bunun sonucunda beslenme ve atılım azalarak bilirubin daha da yükselir. Bu da kısır döngünün oluşmasına sebebiyet verir.

Sarılık hastası ne yememeli?

Sarılık hastalığına sahip olan bireylerin sağlıklı yağları tercih etmesi gerekiyor. Kaymak, mayonez, krema ve yağlı etler gibi besinlerden uzak durmalılar. Pişirme yöntemlerinden ise özellikle kızartma ve kavurmayı hayatlarından çıkartmaları tavsiye edilmektedir.