Spina Bifida Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Sırtlarında bir kese ile doğan spina bifida hastaları, yaşamı boyunca birçok problemle karşılaşabilir. Bu yüzden bu hastalığın bir an önce tedavi edilmesi gerekir. İçeriğimizde spina bifida hakkında bilinmesi gerekenlerden bahsettik.

Spina Bifida Nedir?

Spina bifida, doğumsal bir durumdur ve bebeğin omurgasının doğru şekilde oluşmadığı bir durumu ifade eder. Spina bifida, hamilelik sırasında bebeğin omurga ve sinir sisteminin gelişimi sırasında ortaya çıkar. Kelime anlamı olarak, "omur" anlamına gelen "spina" ve "bölünmüş" anlamına gelen "bifida" terimlerinin birleşimidir.

Normal bir omurga, bir dizi kemikten ve omurilik adı verilen sinir demetinden oluşur. Omurilik, vücut boyunca beyinden geçer ve vücudun çeşitli bölgelerine sinir iletimini sağlar. Spina bifida durumunda, bebeğin omurgasının bir bölümü eksik veya düzgün bir şekilde birleşmemiştir. Bu nedenle omurilik ve bazen sinirler açıkta kalır.

Spina bifida, birçok farklı şekilde ortaya çıkabilir ve her bir durumun ciddiyeti değişebilir. En yaygın türler arasında "spina bifida okültaya" ve "meningocele" bulunur. Spina bifida okültaya, en hafif formudur ve genellikle belirgin semptomlarla ilişkili değildir. Meningocele, omurganın dışında bir sıvı dolu kesenin oluştuğu bir durumdur. Daha ciddi bir form olan "miyelomeningosel" ise omurilik ve zarlarının açıkta olduğu bir durumdur.

Spina bifida, birçok farklı faktörün etkileşimi sonucunda oluşabilir. Genetik faktörler, çevresel etkenler ve beslenme durumu gibi faktörler spina bifida riskini etkileyebilir. Özellikle hamilelik sırasında folik asit eksikliği, spina bifida riskini artırabilir. Bu nedenle, gebelik planlayan veya hamile olan kadınlar genellikle folik asit takviyesi alması önerilir.

Spina Bifida Türleri Nelerdir?

Spina bifida hastalığının birkaç farklı türü bulunmaktadır. Bunlar spina bifida occulta, meningosel ve meningomiyeloseldir.

Spina Bifida Occulta (Gizli Spina Bifida)

Gizli spina bifida olarak adlandırılan bu tür spina bifidanın en hafif şeklidir. Genellikle herhangi bir belirti vermez. Omurga kemiklerinin bir veya bir kaçında oluşan defekte sonucunda meydana gelmektedir. Omurga röntgeni çekilmesi sonucunda tesadüfen öğrenilebileceği gibi gizli spina bifidanın tek belirtisi defekte olan bölgenin aşırı tüylenmesidir.

Meningosel

Diğer spina bifida türlerine kıyasla nadiren görülen bir türdür. Meningoselde omuriliği çevreleyen zarlar omurgada bulunan açıktan dışarı doğru fıtıklaşır. Bu fıtıkta beyin ve omuriliği korumakla görevli serebrospinal sıvısı bulunmaktadır. Ameliyatla çıkarılabilen bu kistik yapının boyutu kişiden kişiye değişebilir.

Meningomiyelosel

Spina bifidanın en ileri durumu olarak nitelendirilen meningomiyeloselde, fıtığın içinde bulunan zarın yanı sıra sinirlerin ve omuriliğin kendisinin de bulanması söz konusu olabilir. Omuriliğin kendisi tamamen fıtıklaşabileceği gibi omuriliği çevreleyen sıvı dışarı da akabilir.

Açıklığın ameliyat ile kapanması bebeğin enfeksiyon açından korunması için oldukça önemlidir. Ancak bazı meningomiyelosel vakalarında bacak felci, idrar ve dışkı tutamama problemleri söz konusu olabilir.

Spina Bifida Neden Olur?

Spina bifida, doğum öncesi dönemde bebeğin omurga ve sinir sistemi gelişimi sırasında ortaya çıkan bir doğumsal anomali veya rahatsızlıktır. Peki, spina bifida neden olur? Bu sorunun yanıtı karmaşık olabilir, çünkü spina bifida gelişimine birden fazla faktör etki edebilir.

Genetik Faktörler

Spina bifida, bazı genetik faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda, ailesinde spina bifida olan bireylerin çocukları da bu rahatsızlığı geliştirme riski taşıyabilir. Ancak, spina bifida genellikle çok faktörlü bir hastalıktır ve tek bir genetik nedeni yoktur.

Çevresel Faktörler

Spina bifida gelişiminde çevresel faktörlerin rolü büyük önem taşır. Hamilelik sırasında maruz kalınan bazı çevresel etkenler, spina bifida riskini artırabilir. Bunlar arasında radyasyon, bazı kimyasallar, toksinler ve bazı ilaçlar bulunur. Bu nedenle, gebelik sürecinde potansiyel zararlı maddelerden kaçınmak önemlidir.

Folik Asit Eksikliği

Hamilelik sırasında folik asit eksikliği, spina bifida riskini artırabilir. Folik asit, omurganın doğru bir şekilde gelişmesi için önemli bir vitamindir. Yeterli miktarda folik asit alınmaması durumunda, omurga ve sinir sistemi gelişiminde sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, gebelik planlayan veya hamile olan kadınlar genellikle folik asit takviyesi alması önerilir.

Beslenme Durumu

Hamilelik sırasında dengeli ve sağlıklı bir beslenme önemlidir. Yetersiz beslenme, özellikle temel besin maddeleri eksikliği, spina bifida riskini artırabilir. Bu nedenle, hamilelik döneminde sağlıklı bir beslenme programı takip etmek ve önemli besin öğelerini almak önemlidir.

Spina Bifida Belirtileri Nelerdir?

Spina bifida, doğumsal bir durumdur ve bebeğin omurgasının doğru şekilde gelişmediği bir durumu ifade eder. Spina bifida'nın belirtileri, rahatsızlığın türüne ve ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. İşte spina bifida'nın yaygın belirtileri:

Omurga ve Sinir Sistemi

Spina bifida'da en belirgin belirtiler omurga ve sinir sistemiyle ilgilidir. Omurga bölgesinde açıklıklar veya deformiteler bulunabilir. Bu açıklıklar genellikle omurganın alt kısmında ortaya çıkar. Omurganın açık olması, sinirlerin zarar görmesine ve sinir iletiminin bozulmasına neden olabilir. Bu durum, alt bedenin duyusunu ve hareketini etkileyebilir.

Beyin ve Beyin Sapı

Spina bifida'nın ciddi bir formu olan miyelomeningosel durumunda, beyin ve beyin sapı da etkilenebilir. Bu durumda, beyin ve beyin sapı normalden daha aşağıda yer alabilir (kafa içinde aşağı doğru bir yer değişikliği). Bu durum, beyin omurilik sıvısının normal dolaşımını etkileyebilir ve hidrosefali adı verilen bir duruma yol açabilir. Hidrosefali, beyin omurilik sıvısının birikmesine ve beyinde şişkinliğe neden olan bir durumdur. Bu durumda baş çevresinde artış, baş ağrısı, bulantı ve kusma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Duyusal Belirti

Spina bifida, alt bedenin duyusunu etkileyebilir. Bu nedenle, bireylerde bacaklarda, ayaklarda ve kasıklarda his kaybı veya azalma görülebilir. Ayrıca, idrar yapma ve dışkılama kontrolünde sorunlar ortaya çıkabilir.

İskeletsel Yapı

Spina bifida'nın bazı formlarında, omurganın açık olduğu bölgede iskeletsel deformiteler gelişebilir. Örneğin, skolyoz (omurga eğriliği), kyphosis (kamburluk) veya spondilolistezis (omurga kayması) gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Spina Bifida Tanısı

Spina bifida hastalığının teşhisi için hamileliğin ikinci trimester döneminde yapılan tarama testleri büyük öneme sahiptir. Kan testi, amniyosentez ve ultrason hastalığın tanısının koyulmasında büyük fayda sağlamaktadır.

Üçlü testlerden elde edilen alfaprotein (AFP) değeri normalde olması gerekenden fazla olursa spina bifidadan şüphelenilmelidir. Daha sonra ise sistematik olarak kafatası ve vücudun geri kalanı incelenir. Buna bağlı olarak da spina bifida rahatsızlığının tanısı koyulur.

Spina Bifida Tedavisi

Spina bifida, doğumsal bir durumdur ve bebeğin omurgasının doğru şekilde gelişmediği bir durumu ifade eder. Spina bifida'nın tedavisi, rahatsızlığın türüne, ciddiyetine ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişir. İşte spina bifida tedavisinde yaygın olarak kullanılan yaklaşımlar:

Cerrahi Müdahale

Spina bifida tedavisinde cerrahi müdahale önemli bir rol oynar. Cerrahi, açık omurga bölgesini kapatmayı ve sinirlerin korunmasını amaçlar. Açık omurga bölgesini kapatmak için cerrahlar, bebeğin doğduktan hemen sonra veya birkaç gün içinde cerrahi prosedürler uygulayabilirler. Cerrahi müdahale ile omurganın kapatılması, sinir hasarını önlemeye ve ilerleyen dönemde komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Hidrosefali Tedavisi

Spina bifida'nın ciddi bir formu olan miyelomeningosel durumunda hidrosefali (beyin omurilik sıvısının birikmesi) riski artar. Bu durumda, beyin omurilik sıvısının normal dolaşımını sağlamak için bir şant cihazı takılabilir. Şant, beyin omurilik sıvısını başka bir bölgeye yönlendirerek dengelenmesini sağlar. Şant tedavisi, hidrosefalinin kontrol altına alınmasına ve beyindeki basıncın azaltılmasına yardımcı olabilir.

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

Spina bifida tedavisinde fizyoterapi ve rehabilitasyon önemli bir rol oynar. Bu tedavi yaklaşımları, spina bifida ile ilişkili kas zayıflığı, denge sorunları ve hareket kısıtlamalarıyla başa çıkmak için kullanılır. Fizyoterapistler ve rehabilitasyon uzmanları, bireylerin güçlendirme egzersizleri, denge eğitimi ve hareket becerileri geliştirme konusunda yardımcı olur.

Mesane ve Bağırsak Yönetimi

Spina bifida, idrar yapma ve dışkılama kontrolünde sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, mesane ve bağırsak yönetimi tedavisi önemlidir. Bireylerin idrar torbasının düzenli olarak boşaltılması için kateterizasyon, idrarın doğal akışını kolaylaştırmak için bazı ilaçlar kullanılabilir. Bağırsak yönetimi için ise düzenli bağırsak hareketleri için diyet değişiklikleri, lavman veya bağırsak eğitimi gibi yöntemler kullanılabilir.

Destekleyici Tedavi

Spina bifida tedavisinde destekleyici tedaviler de önemlidir. Bu tedaviler, bireylerin yaşam kalitesini artırmaya ve yaşam boyu sağlık sorunlarıyla başa çıkmaya yardımcı olabilir. Destekleyici tedaviler arasında beslenme danışmanlığı, psikolojik destek, özel eğitim ve sosyal hizmetler yer alabilir.

Spina bifida ne demek?

Spina bifida hamileliğin ilk ayında oluşan bir omurga hastalığıdır. Bebeğin omurgası şekillenirken tam olarak kapanamaz ve bu hastalık ortaya çıkar. Türkiye'de her bin bebekten üçünde görülen bu rahatsızlık tedavi edilebilirdir.

Spina bifida rahatsızlığının oluşma sebebi nedir?

Spina bifida hastalığının neden olduğu hala kesin olarak tespit edilememiştir. Ancak yapılan araştırmalarda ailede folat eksikliği ve nöral tüp defekti öyküsü gibi risk faktörlerinin bu hastalığın oluşmasında etkili olduğu ifade edilmektedir.

Spina bifida yürüyebilir mi?

Bu rahatsızlığa sahip olan çocuklarda yürüme ihtimali deformitelerin şiddetine, bilişsel fonksiyonlarına, lezyon düzeyine, cerrahi, motivasyon, obezite ve yaş gibi faktörlere göre değişmektedir. Ancak doğru tedavinin ve desteğin uygulanması durumunda birçok çocuğun yürüyebileceğini söyleyebiliriz.

Spina bifidalı bebekler ne kadar yaşar?

Spina bdifida rahatsızlığına sahip olan bebekler tedavi edilmeleri sayesinde %90 oranında hayata tutunmaktadırlar. Bu çocukların da %85'i uygulanan tedavi sayesinde hareket kabiliyetini kazanmaktadır.

Spina bifida hastalarının çocuğu olur mu?

Spina bifida hastalarında canlı doğum oldukça zordur. Ülkemizde ortalama olarak binde 2-3 oranında canlı doğum gerçekleşmiştir. Yapılan başarılı müdahalelerle bu oranın yakalanabildiğini söyleyelim.

Spina bifida askerliğe engel mi?

Spina bifida rahatsızlığının askerliğe engel teşhis etmesi gibi bir durum söz konudur. Yapılacak olan sağlık kontrolleri sırasında bu rahatsızlık ortaya çıkması durumunda askerlikten muaf olunabilmektedir. Ancak kesin olarak muaf olma durumunun sağlık kontrollerine bağlı olduğunu söyleyelim.

Spina bifida yetişkinlerde olur mu?

Çocukluk döneminde görülen omurga sağlığı problemlerine denen spina bifida, omuriliği saran zarın ayrık olması durumudur. Bu durum çoğunlukla bebeklerde oluşsa da yetişkinlerde de ortaya çıkabilmektedir.