Türkiye’de Görülen İklim Tipleri ve Özellikleri Nelerdir

Türkiye’de görülen iklim tipleri ve özellikleri konusuna geçmeden önce “iklim nedir?” sorusuna cevap vermek daha doğru olacaktır.

İklim Nedir?

İklim, insan hayatını, doğayı ve tabiat dengesini etkileyen, soğukluk ve sıcaklıkların değişmesine verilen genel bir isimdir. Sonbahar, kış, ilkbahar ve yaz aylarında değişen sıcaklıkların nedeni, dönemsel olarak iklimlerin değişmesinden kaynaklanır. İklim, iki farklı şekilde incelenir.

1. Makroklima
2. Mikroklima

Makroklima Nedir?

Makroklima, yüzlerce km²’lik sahaları etkisi altına alan iklim gruplarına verilen isimdir.

Mikroklima Nedir?

Mikroklima ise makroklimalar içerisinde farklı iklim özellikleri gösteren, özel koşullu ve küçük iklim alanlarına verilen isimdir. Yani sahaları ve etkisi daha kısıtlıdır.

Yeryüzünde görülen iklim türleri, genel olarak sıcak iklimler, ılıman iklimler ve soğuk iklimler olmak üzere üç gruptan oluşur. Yağış miktarı ve rejimi, kış ılıklığı, yıllık sıcaklık ortalamaları gibi özellikleri içerisine alan bu iklimlerle alt iklim grubu oluşur.

İklimleri ayırabilmenin en doğal yöntemi, bir bölgede yetişen tarım ürünleridir. Tarım ürünleri, iklim koşullarına göre yetiştiği için insanların bir bölgenin iklim tipini öğrenebilmelerinin en kolay yolu bölgede hangi tarım ürünlerinin yetiştiğine bakmasıdır.

Türkiye’de görülen iklim tipleri ve özellikleri;

1. Karasal İklim
2. Akdeniz İklimi
3. Karadeniz İklimi

Karasal İklim ve Özellikleri

Türkiye’de görülen üç iklim tipinden biri olan Karasal İklim, ülkemizin İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile İç Batı Anadolu bölgelerinde görülmektedir. Bu iklim tipinin özellikleri şunlardır;

1. Yaz ayları sıcak ve kurak olur.
2. İç Anadolu bölgesinde en çok yağış ilkbaharsa, en az yağış ise yaz aylarında düşer.
3. İç Anadolu bölgesinde ortalama yağış oranı 300-400 mm’dir.
4. İç Anadolu bölgesinde kış aylarında görülen sıcaklık ortalama 1-2°C, yaz aylarında görülen sıcaklık ortalaması ise 22-23°C dolaylarındadır.
5. Ege bölgesinin iç batı Anadolu bölümünde yağışlar kıyı kesimine göre daha azdır.
6. Doğu Anadolu bölgesinin Kuzeydoğu kesimlerinde yıllık ortalama sıcaklık 4-6°C’dir.
7. Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde kış aylarında sıcaklık ortalaması -7, -10°C, yaz aylarındaki sıcaklığın ortalaması, 119°C’dir.
8. Yıllık yağış miktarı 500-600 mm’dir.
9. Güneydoğu Anadolu bölgesinde ortalama yağış miktarı 400-700 mm arasındadır.
10. Güneydoğu Anadolu bölgesinde kış ayları çok donlu geçmez, yaz ayları ise son derece kuraktır.
11. Güneydoğu Anadolu bölgesinde yıllık ortalama sıcaklık 15-16°C, kış sıcaklığı, 3-4°C, yaz sıcaklığı ise, 30-35°C’dir.

Akdeniz İklimi ve Özellikleri

Akdeniz bölgesindeki iklim, kış aylarında yağışlı ve ılık, yaz aylarında ise sıcak ve kuraktır. Bu sıcaklık dengesi, Güneş ışınlarının düşme açısına bağlı iken kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlı olarak değişir. Akdeniz’de en sıcak ay ortalaması 28-30 °C, en soğuk ay ortalaması 8-10 °C olarak görülür. Bu bölgemizde yıllık sıcaklık ortalaması 18 derecedir.

Akdeniz ikliminin en büyük özelliklerinden biri kış aylarında kar yağışının ve don olaylarının görülmemesidir. Yıllık yağış oranı en fazla kışın, en az ise yaz aylarında görülür. Akdeniz ikliminde kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir. Akdeniz’de yıllık yağış oranı yükseltilere göre değişse de ortalama olarak 600-1000 mm arasında görülür. Bitki örtüsü maki olan Akdeniz’de, yağış rejimi düzensiz olarak seyreder. Maki bitki örtüsünün özelliği; yazın kuraklığına karşı dayanıklı olması ve mersin, defne, kocayemiş, zeytin, zakkum, keçiboynuzu gibi kısa bodur ağaççıklardan meydana gelen bir bitki örtüsüne sahip olmasıdır.

Akdeniz İklimi Nerelerde Görülür?

Akdeniz iklimi, bu bölgeye kıyısı olan ülkelerde görülür. Libya, Mısır ve İsrail de Akdeniz’e kıyıları olan ülkeler olmasına rağmen bu ülkelerde Akdeniz iklimi görülmez, nedeni buraların yer şekillerinin engebesiz olmasından kaynaklanmaktadır. Avustralya’nın güneybatısı, Güney Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde Akdeniz iklimi daha baskındır.

Türkiye’de Akdeniz ikliminin görüldüğü yerler Akdeniz Bölgesi’nde, Torosların denize bakan yamaçlarında 800-1000 metre yüksekliğe kadar olan alanlardır. Kıyı boyunca Kuzey yönüne gidildikçe iklim karakterinde değişiklikler görülür. Akdeniz İklim tipi Türkiye’de Marmara bölgesinin Güney Marmara kıyıları ile Trakya’nın Ege kıyılarında görülmektedir.

Karadeniz İklimi ve Özellikleri

Türkiye’de görülen iklim tiplerinden biri de Karadeniz iklimidir. Bu iklim daha çok Kuzey Anadolu Dağlarının Karadeniz’e bakan yamaçlarında görülmektedir.

Karadeniz İklimi Özellikleri

Karadeniz ikliminin en büyük özelliği yılın tüm zamanlarında yağışın görülebilmesidir. Buna karşın maksimum yağış sonbahar aylarında minimum yağış ise ilkbahar aylarında görülmektedir. Doğu Karadeniz kesiminde yıllık yağış oranı 2000-2500 mm’dir.

Batı Karadeniz bölgesinde yağışın en çok düştüğü aylar sonbahar ayları, en az düştüğü aylar ise ilkbahar aylarıdır. Bu bölgede yıllık yağış oranı ortalama olarak 1000-1500 mm’dir.

Orta Karadeniz bölümünde en çok yağış kış aylarında, en az yağış ise yaz aylarında düşer. Bölgede ortalama yağış oranı 700-1000 mm’dir. Karadeniz ikliminin görüldüğü bölgelerde kar yağışı yılda ortalama 18 gün olarak kendini gösterir.

Karadeniz ikliminin genel ortak özellikleri şöyledir;

• Yıllık ortalama sıcaklık 1315°C arasındadır.
• Ocak ayında ortalama sıcaklığı 67°C’dir.
• Temmuz ayında ortalama sıcaklığı 2123°C’dir.
• Yıllık sıcaklık farkı 1315°C’dir.
• Doğal bitki örtüsü ormandır.
• Yüksek alanlarda Alpin çayırlar görülür.