Ensefalit (Beyin İltihabı) Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Ensefalit (Beyin İltihabı) Nedir?

Beyin iltihabı olan ensefalit, virüs adı verilen mikroplar sonucunda gelişir. Ensefalit olarak adlandırılan beyin iltihabı ateş, baş ağrısı, ense sertliği ve davranış bozukluğu gibi belirtilerle kendini gösterir.

Aynı zamanda tüm bu belirtilere nörolojik bulgular ve nöbetlerde eşlik edebilir. Beyin iltihabına genellikle herpes simplex, enfluenza, enfeksiyoz hepatit ve enfeksiyoz mononükleoz gibi virüsler neden olurlar. Ancak kuduz virüsünün neden olduğu ensefalit vakaları ölümcül nitelikte olabilirler.

Ensefalit (Beyin İltihabı) Neden Olur?

Beyin iltihabı pek çok nedene bağlı olarak gelişebilir. Ancak ensefalit olarak tanımlanan beyin iltihabının temel nedeni virüslerdir. Ensefalitin bilinen en yaygın nedenleri arasında virüsler, parazitler, mantarlar ve bakteriler sıralanmaktadır. 

Herpes simleks virüsü (HSV), enterovirüsler, varisella zoster virüsü (su çiçeği virüsü), kabakulak virüsü, arbovirüsler, Epstein Barr (EBV), human immunodeficiency virüsü (HIV), kuduz virüsü, kızamık virüsü, kızamıkçık virüsü, influenza virüsü, parvovirüs B19 ve sitomegalovirüs (CMV) gibi virüsler ensefalit oluşumunda etkili rol oynayan virüslerdir.

Ensefalit (Beyin İltihabı) Belirtileri Nelerdir?

Ensefalit hastalığının belirtileri arasında baş ağrısı, yüksek ateş, yorgunluk hissi, güçsüzlük, kas ve eklem ağrıları yer alır. Bu belirtiler birçok hastalıkta bulunur. Bu yüzden doktora görünmekte fayda vardır.

Bebeklerde ve çocuklarda görülen ensefalit hastalığının belirtileri biraz daha farklıdır. Çocuklardaki ensefalit belirtileri vücutta sertlik, bulantı ve kusma, bebek kafatasının yumuşak bölgelerinde şişkinlik, sürekli ağlama, iştahsızlık, çocuğu kucağa aldığında daha çok ağlama olarak bilinir.

Acil müdahale gerektiren belirtiler ise şiddetli baş ağrısı, çift görme, nöbet geçirme, kişilik değişikliği, bilinç kaybı, yüksek ateş, kötü koku algısı, konuşma ve duyma ile ilgili sorunlar, kas zayıflığı, vücudun belirli bölgelerinde his kaybı olarak öne çıkar.

Ensefalit (Beyin İltihabı) Tanısı ve Teşhisi

Başlangıç laboratuvar tetkikleri (tam kan sayımı, serum elektrolitleri, glukoz, üre, kreatinin, karaciğer enzimleri ve koagulasyon paneli) sonrasında kesin tanı için lumbal ponksiyon yapılmalıdır.

Çoğu kez berrak olan beyin omurilik sıvısı analizinde hafif düzeyde pleositoz, normal veya orta derecede artmış protein düzeyi ve genellikle normal glukoz tespit edilir. Beyin omurilik sıvısında sebep olan viral etken moleküler yöntem (polimeraz zincir reaksiyonu) veya seroloji ile gösterilebilir.

Hemen lumbal ponksiyon yapılmasında klinik kontrendikasyon varsa acil kranial bilgisaraylı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yapılmalıdır. MRG en duyarlı ve tercih edilen beyin görüntüleme yöntemidir.

Beynin tutulan bölümlerinin saptanması sebep olan etken hakkında da bilgi verebilir. Örneğin herpessimpleks virüs ensefalitinde beyin tutulumu genellikle fokaldir. Hemen hemen her zaman temporal lob etkilenir. Elektro ensefalografide anormal değişiklikler saptanabilir ancak bulgular özgün değildir.

Ensefalit (Beyin İltihabı) Tedavisi

Ensefalit tedavisi hastalığın etkenine göre değişkenlik gösterir. Öncelikle hastalığa neden olan faktör belirlenmeli ve buna uygun olarak bir tedavi yöntemi uygulanmalıdır. Ensefalitin en yaygın nedeni herpes simleks virüsüdür.

Bunun için öncelikle antiviral tedaviler uygulanır. Aynı zamanda hastalığa neden olan virüsten korunmak bir diğer önemli noktadır. Ensefalitten korunma adına kızamıkçık, kızamık, su çiçeği ve kabakulak gibi hastalıkların aşılarının tam yapılması önerilmektedir.

Ani gelişen ensefalit vakalarında hastanın hastaneye yatırılması oldukça önemlidir. Hastanın sıvı elektrolit ihtiyacının karşılanması ve bilinç durumuna göre bir beslenme düzeni sağlanması da dikkat edilmesi gereken unsurlardan bir diğeridir.

Ancak hastanın solunumu yetersiz ise solunum cihazına bağlanması gerekebilir. Ensefalit tedavisinde antibiyotikler yararlanılmamasının nedeni antibiyotiklerin virüsler üzerinde herhangi bir etkiye sahip olmamasıdır.

Günümüzde HSV ve bazı virüsler nedeniyle gerçekleşen ensefalit vakalarında antiviral tedavi uygulanmaktadır. Beyin ödemi olan vakalarda kortikosteroidler kullanılırken mikrop ve bakteri kaynaklı oluşan ensefalitlerde antibiyotiklerden yararlanılabilir.

Ensefalit hastalığı kendini nasıl belli eder?

Her hastalıkta olduğu gibi ensefalitte de erken tanı ve tedavi hayati önem taşımaktadır. Hastalığın belirtileri herkeste aynı ölçü ve değerde olmadığından çoğunlukla tanıda geç kalınmaktadır. Bazı hastalarda oldukça hafif belirtiler gözlemlenirken bazılarında ise hayatı tehdit edebilecek kadar şiddetli olabilir.

Ensefalit kimlerde sık görülür?

Ensefalit, hemen hemen her yaşta görülebilen bir hastalık olmakla birlikte çok sık rastlanılmaz. Ancak bebeklerde, çocuklarda, kanser hastalarında, yaşlılarda, AIDS ve HIV virüsü taşıyan kişiler gibi bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde daha sık görülmektedir.

Ensefalit hastalığına yakalanma riski hangi aylarda artar?

Bazı coğrafi bölgelerde sivrisinek ve kenelerin çoğaldığı yaz veya ilkbahar mevsimlerinde akut ensefalit salgınları artar. Bu bölgelerde yaşayan insanların sinek öldürücü veya sivrisinek öldürücü ilaçlar kullanması gerekir.

Ensefalit hastalığı ne kadar sürer?

Ensefalitin seyri hastalığın etkenine göre değişkenlik gösterebilir. Hafif, kısa seyirli ve nispeten iyi seyirli vakalarda birkaç hafta içinde veya birkaç ay içinde iyileşme görülebilir. Ağır geçiren hastalarda bu süre daha da uzundur. Ağır vakalarda hastalığın ölümle sonuçlanması söz konusu olabilir. Ancak hastalığın tamamen iyileşmesi gibi bir durum da söz konusudur.

Ensefalit kalıcı hasar bırakır mı?

Ensefalit hastalığını ağır geçiren hastalarda bazı kalıcı hasarlar ortaya çıkabilir. Bu hasarlar; öğrenme güçlüğü, mental-motor gerilik, kas zayıflığı, kas felci, konuşma bozuklukları, görme bozuklukları, körlük, işitme kaybı veya duyu bozuklukları olarak sıralanabilir.

Ensefalit öldürür mü?

Ensefalit hastalığı ölümcül bir hastalıktır. Hızla ilerlediği taktirde komaya veya ölüme yol açabilir. Ensefalit hastalığının şiddetli belirtileri kişide görülüyorsa, geç kalınmadan direkt olarak doktora başvurulmalıdır. Ensefalit hastalığı yüzünden hayatını kaybeden birçok insan vardır.

Ensefalit bulaşıcı bir hastalık mıdır?

Virüsler bakteriler gibi mikroptur ve bulaşıcıdır. Ensefalit hastalığı da virüsler aracılığıyla ortaya çıktığı için bulaşıcı bir hastalıktır. Ensefalit hastalığına yakalanmış bireylerin toplum içerisinde bulunmaması gerekir.

Ensefalit insandan insana bulaşır mı?

Ensefalit hastalığı insandan insana bulabilir. Avrupa, Rusya ve uzak doğuda yaygın olarak görülen bu hastalık her yıl binlerce ağır nörolojik hastalığa da yol açabilmektedir. Ağır geçiren bireylerin son derece dikkatli olması gerekir.

Beyin iltihabına hangi doktor bakar?

Beyin, sinir sistemi, kas ve omurilik hastalıklarını inceleyen tıp bilimine nöroloji adı verilmektedir. Nöroloji bölümü, sinir sisteminin ve beynin neden olduğu hastalıkları incelemektedir. Beyin iltihabı hastalığına nöroloji doktoru bakar.